Nuối tiếc thác Mu

Nằm ở độ cao trên 1.000m thuộc đoạn đầu của dãy Trường Sơn huyền thoại, thác Mu được ví như "nàng thiếu nữ tuổi đôi mươi quyến rũ” nhờ vẻ đẹp kỳ vĩ, dòng nước trong xanh, mát lạnh, từng tầng thác đổ nối tiếp, ào ạt tuôn chảy. Đặc biệt, điểm nhấn của thác là đoạn chân thác có độ cao hơn 100 m sau bao năm nước chảy xuống đã hình thành vịnh nước trong xanh tựa như bể bơi thiên nhiên. Bốn bề dòng thác là phong cảnh rừng núi hoang sơ, trữ tình. Với nhiều du khách nước ngoài và các bạn trẻ ưa phong cách "phượt bụi” thì thác Mu chính là "thiên đường” khám phá.

Cũng bởi thác Mu kỳ vĩ, tuyệt đẹp nên gần đây, du khách trong và ngoài tỉnh tìm đến "thiên đường” này tăng đột biến. Theo ông Bùi Văn Khuyền, Bí thư chi bộ xóm Mu, kể từ dịp 30/4 trở lại đây, lượng khách đến với điểm du lịch thác Mu tăng mạnh, có ngày lên tới hàng nghìn lượt người. Với giá vé 5.000 đồng/lượt, những ngày cao điểm, doanh thu bán vé đạt từ 7 – 10 triệu đồng, chưa kể doanh thu từ các dịch vụ đi kèm.

Đời sống KT-XH của xã vùng cao Tự Do nói chung, xóm Mu nói riêng phụ thuộc chủ yếu vào nông nghiệp. Đất ruộng không nhiều nên sản xuất chính là trồng ngô, sắn và cấy lúa, chăn nuôi trâu, bò, lợn. Bình quân thu nhập đầu người thấp, tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên, dưới 60%. Kể từ năm 2014 đến nay, người dân đã tận dụng, khai thác tiềm năng về du lịch, chủ yếu là lợi thế cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, thuần khiết và phong tục tập quán được lưu giữ lâu đời. Trong đó, danh thắng thác Mu là điểm nhấn quan trọng, hấp dẫn du khách. Cũng nhờ sức hút của thác Mu mà người dân các xóm có thêm thu nhập từ nghề du lịch và dịch vụ đi kèm.

"Bể bơi tự nhiên” dưới chân thác Mu được du khách nước ngoài chọn là điểm tắm lý tưởng.

Theo thống kê, xóm Mu có 59 hộ dân thì 19 hộ trong số đó làm du lịch với các ngành nghề mới như bán hàng tạp hóa, cho thuê đồ tắm, nước giải khát, ăn – uống – ngủ - nghỉ, homestay. Chưa kể nhờ thu hút du khách, các sản phẩm hàng hóa nông sản khác do bà con làm ra được tiêu thụ và quảng bá rộng khắp như mật ong, rau rừng…

Lo ngại danh thắng mất đi…là có cơ sở!

Năm 2016, nhờ được đầu tư cơ sở hạ tầng, cải thiện về giao thông cộng với tác dụng của truyền thông, quảng bá, thác Mu được biết đến một cách rộng rãi, đồng thời người dân có cơ hội phát triển du lịch. Tuy nhiên, chưa bao lâu sau, các hộ dân lại đối diện với nỗi lo mất thác Mu khi dự án thủy điện suối Mu bắt đầu triển khai, lo ngại tác động của công trình thủy điện này sẽ khiến dòng thác có sức hút du lịch trở thành thác khô, đồng nghĩa với việc sẽ không còn thác nữa. Chị Bùi Thị Ân, xã Phú Lai (Yên Thủy) cùng nhóm bạn có sở thích du lịch đã không ít lần đến với thác Mu. Chị Ân cho biết: Cảnh quan ở đây rất đẹp, kỳ vĩ và thác Mu đã mang đến cho chúng tôi cảm hứng nhiều nhất khi đến đây. Vì vậy thật đáng tiếc nếu như mai này thác không còn.

Công trình thủy điện thác Mu đang bị đình chỉ thi công do những vi phạm liên quan đến môi trường.

Dự án thủy điện suối Mu được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch tại Quyết định số 495/QĐ – UBND ngày 10/11/2015. Dự án có công suất lắp máy 9MW do Công ty TNHH Văn Hồng làm chủ đầu tư được triển khai xây dựng trên dòng suối Mu, tại xã Tự Do, khởi công từ năm 2016 với tổng vốn đầu tư 167 tỷ đồng. Theo kế hoạch, đến tháng 3/2017 sẽ hoàn thành và đưa nhà máy vào vận hành hòa lưới điện. Tuy nhiên đến nay, dự án mới chỉ thực hiện được khoảng gần 50% khối lượng công trình. Quá trình triển khai, dự án vấp phải sự phản đối từ phía người dân.

Trao đổi về vấn đề này, đồng chí Bùi Ngọc Thiên, Chủ tịch UBND xã Tự Do cho biết: Theo thiết kế kỹ thuật, dự án thủy điện suối Mu sẽ xây đập chắn tích nước ngay trên đỉnh thác Mu, việc này có thể tác động tiêu cực đến thác Mu, cụ thể làm thay đổi dòng chảy, ảnh hưởng đến du lịch và nguồn nước phục vụ tưới tiêu của các hộ dân, thậm chí sẽ làm mất thác vĩnh viễn. Huyện Lạc Sơn đã đề xuất đưa thác Mu vào danh thắng du lịch cấp tỉnh. Tỉnh cũng đang xúc tiến các thủ tục công nhận thác Mu là danh thắng du lịch. Quan điểm của cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân là phải phát triển hài hòa giữa du lịch và thủy điện. Nếu xây dựng thủy điện mà hỏng thác thì không nên. Bằng không, nếu phải chọn giữa thủy điện và thác Mu thì chọn thác bởi thác chính là tài nguyên vô giá về du lịch, không thể vì làm thủy điện mà phá vỡ cảnh quan.

Điều này cũng là trăn trở của lãnh đạo huyện Lạc Sơn. Đồng chí Bùi Văn Thắng, Chủ tịch UBND huyện đề xuất các sở, ngành liên quan sớm nghiên cứu tìm ra phương án tối ưu sao cho vừa làm thủy điện, vừa không để mất thác. Trong phát triển du lịch bền vững, lâu dài, thác Mu chính là nguồn cảm hứng để du khách thăm quan đến với Tự Do. Du lịch tạo việc làm, tăng thu nhập, phát triển kinh tế bền vững tại chỗ cho người dân, làm thủy điện phải tính toán kỹ điều này.

                     Bùi Minh