Là địa phương được hình thành trên cơ sở sáp nhập 3 xã: Đồng Môn, An Lạc và Liên Hoà theo Nghị quyết số 830 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, xã Thống Nhất, huyện Lạc Thủy có khoảng 77% dân số là đồng bào dân tộc Mường. Để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, dần loại bỏ những hủ tục, hướng tới xây dựng nếp sống văn hoá mới, nhất là trong việc cưới, việc tang và lễ hội, Đảng bộ xã Thống Nhất đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nhân dân để mọi người đều có trách nhiệm thực hiện và giữ gìn.

Để thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, Đảng bộ xã đã xây dựng kế hoạch, chỉ đạo các ngành, đoàn thể, các khu dân cư nghiêm túc triển khai thực hiện. Xã đẩy mạnh và đa dạng hoá công tác tuyên truyền thông qua hệ thống truyền thanh cơ sở, tuyên truyền trực tiếp, lồng ghép với các buổi sinh hoạt, cuộc họp tại các khu dân cư. Đưa nội dung về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội vào tiêu chí đánh giá, bình xét danh hiệu gia đình văn hoá, thôn văn hoá. Gắn thực hiện nếp sống văn minh với thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, tổ chức cho các hộ đăng ký xây dựng gia đình văn hoá, ký cam kết thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Qua đó đã góp phần xây dựng đời sống văn hoá cơ sở theo hướng văn minh, hiện đại mà vẫn giữ được nét văn hoá truyền thống của địa phương.

Trong tổ chức việc cưới, xã Thống Nhất đã loại bỏ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu, rườm rà, rút ngắn thời gian tổ chức còn từ 1 - 1,5 ngày. Nghi thức cưới theo phong tục cổ truyền đã rút lại chỉ còn 2 - 3 bước là dạm ngõ, ăn hỏi và cưới, không tổ chức ăn uống linh đình, không mở loa đài quá công suất. Tại các đám cưới, nhiều nét văn hoá độc đáo được khôi phục như: hát giao duyên, mặc trang phục truyền thống của dân tộc Mường, không có khói thuốc lá trong đám cưới. Người dân thực hiện nghiêm chỉnh Luật Hôn nhân và gia đình về độ tuổi, đăng ký kết hôn đúng thủ tục hành chính.

Đối với việc tang, nhiều gia đình đã lựa chọn hình thức hỏa táng, góp phần bảo đảm vệ sinh môi trường, văn minh, lịch sự, việc rải vàng mã trên đường được xoá bỏ. Trên cơ sở các hương ước, quy ước đã được các thôn xây dựng, hàng năm xã Thống Nhất tích cực chỉ đạo các thôn thực hiện sửa đổi, bổ sung vào hương ước các nội dung về văn hoá ứng xử và xây dựng nông thôn mới. Những nội dung, quy định không còn phù hợp sẽ được thay thế bằng nội dung mới phù hợp với cuộc sống. Từ đó ý thức cộng đồng, tinh thần đoàn kết, trách nhiệm cũng như sự gắn bó, tình làng nghĩa xóm ở từng khu dân cư được vun đắp và khơi dậy.

Đặc biệt, để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, xã Thống Nhất đã thành lập 7 đội chiêng, 2 đội nhạc cổ truyền, 1 câu lạc bộ hát tiếng Mường, 1 câu lạc bộ giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. Toàn xã hiện có 4 nghệ nhân mo Mường. Các câu lạc bộ thu hút đông đảo thành viên ở mọi lứa tuổi tham gia. Việc truyền dạy tiếng Mường, điệu hát, điệu múa truyền thống của dân tộc Mường cũng được các câu lạc bộ nhiệt tình truyền dạy cho thế hệ trẻ, góp phần khơi dậy niềm đam mê văn hoá dân tộc trong các tầng lớp nhân dân.

Để việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội có sức lan toả hơn nữa, Đảng ủy, UBND xã Thống Nhất xác định tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và hành động của người dân. Đồng thời, tập trung chỉ đạo, triển khai phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, gắn với tiêu chí thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội vào quy ước, hương ước và việc bình xét công nhận các danh hiệu văn hoá, danh hiệu thi đua của cán bộ, đảng viên.