Nét đẹp mừng tuổi đầu năm

Thứ bảy, 5/2/2011 | 11:31:16 Sáng

(HBĐT) - Không phải ngẫu nhiên mà ai ai cũng háo hức mong chờ những ngày Tết đến thế! Sau một năm bận rộn, nhà nhà dọn dẹp chuẩn bị đón chào năm mới, quây quần bên mâm cơm cuối năm... Song, ý nghĩa hơn cả trong mỗi dịp này là được đi thăm hỏi người thân, bè bạn..., mừng tuổi đầu năm trở thành nét đẹp không thể thiếu mỗi dịp Tết đến, xuân về.

Mừng tuổi hay còn gọi là lì xì, là phong tục tặng tiền nhân ngày Tết Nguyên đán với ý nghĩa chúc sức khoẻ, may mắn và đem lại niềm vui cho mọi người, nhất là người già và trẻ nhỏ. Tên gọi “lì xì” trước đây chỉ phổ biến ở miền Nam, nơi có cộng đồng người Hoa đông đảo, nhưng với sự giao lưu văn hoá, giờ đây những người miền Bắc cũng dùng từ này thay cho chữ “mừng tuổi”.

Bé Hoàng Minh Trang, phường Chăm Mát (TP Hoà Bình) cho biết: Cứ Tết đến, cháu được về thăm ông bà, gặp các cô, các bác... rất vui! Thích nhất là được nhận tiền mừng tuổi. Ra Tết, cháu sẽ có tiền mua thêm nhiều sách, truyện mới. Niềm vui đến từ tiền mừng tuổi đối với những đứa trẻ đều giản dị như thế! Song đằng sau nó là cả những truyền thuyết dài về ý nghĩa và lịch sử ra đời của tập tục này. Không có tài liệu cụ thể nào nói về thời điểm phong tục này được du nhập vào Việt Nam. Một số ít người cho rằng lì xì đã theo chân những người Minh Hương tới nước ta trong những năm cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII. Cũng có người nói rằng, phong tục mừng tuổi đã có ở nước Đại Việt từ sau thời kỳ Bắc thuộc. Song, cùng với sự hiện hữu của phong tục đẹp những ngày đầu năm mới này, có một truyền thuyết kể rằng: Ngày xửa, ngày xưa có một loài yêu quái gọi là con Tụy, thường xuất hiện vào đêm giao thừa rất thích xoa đầu các cháu nhỏ đang ngon giấc, khiến đứa trẻ giật mình khóc thét. Đến hôm sau nhức đầu, sốt cao thậm chí ngớ ngẩn. Chính vì vậy, các gia đình có con nhỏ không dám ngủ, phải thắp đèn cả đêm cho đến sáng. Ngày ấy, có hai vợ chồng ngoài 50 tuổi mới sinh được mụn con trai. Trước lúc giao thừa, tám vị tiên đi chơi qua nơi này, biết cậu bé sẽ gặp nạn, liền hóa thành tám đồng tiền túc trực bên cháu. Thấy có những đồng tiền đồng, hai vợ chồng lấy giấy đỏ gói lại rồi đặt bên gối con và tắt đèn đi ngủ. Nửa đêm, con Tụy xuất hiện, vừa giơ tay định xoa đầu trẻ thì từ gói giấy đỏ bên chiếc gối lóe lên những tia vàng sáng sực khiến con Tụy khiếp sợ mà bỏ chạy. Ngày hôm sau, họ đem việc lấy giấy đỏ gói tiền để bên gối con kể cho láng giềng nghe, ai cũng lấy làm lạ. Về sau, nhà nào cũng làm theo. Việc tặng tiền mừng tuổi trở thành tập tục mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp những ngày đầu năm.

Chúng tôi mang theo thắc mắc về nguồn gốc tục mừng tuổi đến gặp cụ Bùi Thượng Diền (phường Tân Hoà), cụ cho biết: Cũng có một truyền thuyết khác kể rằng: Tiền mừng tuổi bắt nguồn từ đời nhà Đường. Năm đó, Dương Quý Phi sinh hạ hoàng tử. Được tin mừng, vua Đường Huyền Tôn đích thân đến thăm và ban cho Dương Quý Phi một số vàng bạc gói trong giấy đỏ. Dương Quý Phi coi đó vừa là tiền mừng, vừa là chiếc bùa hoàng đế ban tặng con trẻ để trừ tà. Việc này được đồn đại ra ngoài, từ cung đình lan rộng ra dân gian, nhiều người bắt chước tặng tiền mừng và cũng bắt đầu coi như tặng món lộc trừ tai họa, mang lại nhiều điều may mắn.

Cho đến nay, phong tục này vẫn phổ biến ở một số nước châu á như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam... Cũng bởi những ý nghĩa đó mà người lớn rất chú trọng tục mừng tuổi cho trẻ nhỏ những ngày đầu năm. Bà Lê Thị Mơ, phường Tân Hoà chia sẻ: Những ngày cuối năm, ai cũng mong đổi được thật nhiều tiền mới để mừng tuổi cho các cháu nhỏ. Giá trị vật chất có thể không nhiều song giá trị tinh thần và những ý nghĩa tốt đẹp ẩn chứa trong đó là rất lớn. Hi vọng rằng nét đẹp này không bị bóp méo, được duy trì lâu dài như nét văn hoá truyền thống trong mỗi dịp Tết Nguyên đán.

Cuộc sống hiện đại khiến cho không ít tập tục đẹp dần bị biến tướng, trong đó có tục mừng tuổi đầu năm. Không ít những người dùng tiền mừng để thực hiện các mưu cầu cá nhân. Song, trong tâm khảm mỗi người dân Việt, mừng tuổi vẫn là tập tục mang nhiều ý nghĩa nhân văn tốt đẹp mỗi dịp Tết đến, xuân về.

Hải Yến