Thanh niên đăng ký sẵn sàng nhập ngũ. (Ảnh TRẦN MẠNH THƯỜNG)
TRƯỚC NGÀY CHIẾN TRẬN
Vất vả như thế nhưng bọn mình vẫn lăn xả vào công việc, vì biết
"chiến tranh không phải trò đùa”. Càng gần tết Kỷ Mùi đầu năm 1979, báo động sẵn
sàng chiến đấu liên tục. Thèm thuốc lá mà chẳng dám xin phép xuống bản mua thuốc
lá sợi. Trước khi quân bên kia tiến công, mình đã có mặt ở Lạng Sơn sáu tháng.
Sau sáu tháng, nơi đơn vị mình đóng quân ngổn ngang công sự với nhiều lớp triển
khai theo chiều sâu. Rồi các bãi chông, bãi mìn dày đặc. Tỉnh lộ từ biên giới
hướng vào nội địa được đào mấy trăm mét, sâu hàng mét, cắm cọc chống xe tăng. Hồi
mới lên, dù bị cấm, nhưng tranh thủ đi lấy gạo, mình cùng mấy thằng bạn tò mò,
lỉnh đến chỗ cột mốc xem biên giới ra sao. Thấy bọn mình thập thò, lính ở đồn
biên phòng bên kia biên giới nháo nhào chạy ra, người chĩa súng, người giương ống
nhòm. Sau bọn mình bị cảnh cáo vì vô kỷ luật. Một lần mình xuống suối lấy nước,
gặp một tốp bộ đội đang tắm táp giữa trời rét căm căm. Trò chuyện thì biết đó
là trinh sát pháo binh. Họ kể trên biên giới phía bắc, ngày trước người Pháp đã
lập tọa độ bắn cho pháo binh. Sau bao nhiêu năm biên giới yên ổn, nhiều cọc tọa
độ bằng bê-tông thất lạc, hỏng hóc, cái bà con lấy kê máng lợn, cái lấy làm chỗ
đứng rửa chân dưới gầm nhà sàn. So với anh em này thì bọn mình đỡ chán, vì
không phải lội suối, vượt đèo, vạch rừng để đi tìm cọc tiêu...
Xuống suối lấy nước, phải chọn tấm ni-lông lành lặn đặt vào ba-lô
như cái túi, múc nước đổ vào, thắt chặt, khoác lên vai và thồ lên "chốt”. Tắm
thì chỉ vài người xuống suối một lần. Trời rét, có tay lười không tắm, người
hôi rình, ngồi đâu là bị đuổi huầy huậy. Bọn mình hè nhau khiêng xuống suối, hắn
giãy đành đạch, tới giữa dốc thì thoát ra được, chạy vội đi tắm. Có hôm trời nắng,
ngoài số trực chiến, anh em còn lại được xuống suối. Cả đoạn suối dày đặc lính
tráng vừa tắm vừa hò hét, đuổi nhau huỳnh huỵch, chủ yếu để nóng người. Lính thời
nào thì cũng nghịch. Như lần đi lấy gạo, đang gò lưng đeo ba-lô trên đường thì
đám bạn mình phát hiện mấy cô gái người Nùng đang làm nương. Bọn nó hạ ba-lô xuống,
rồi không biết học ở đâu mà lại réo rắt một câu Sli: "Nị hạ thoong lâu hắt lăng
noong ời!” (Đứng đó một mình làm gì em ơi?). Mấy cô hát đáp lại một câu bằng tiếng
Nùng. Hết vốn liếng vì chỉ học lỏm được có một câu, mấy tay không biết trả lời
sao, liền gào toáng: "RPD, RPK, B40, B41,... noong ời”, toàn là tên súng ống!
Không khác gì hồi còn ở Phú Thọ, trên đường từ thao trường về, nhìn xuống ruộng,
thấy mấy cô gái đang cấy lúa, đám bạn mình cất một câu hò có ý tán tỉnh học ở
đâu đó, các cô đáp lại: "Ơ hò... Người đâu gặp gỡ làm chi - Trăm năm biết có
duyên gì hay không”. Không biết hò trả lời tiếp thế nào, mấy thằng hét toáng:
"Có duyên đấy, có duyên đấy!”!
Sáu tháng vất vả, nhiệm vụ cuốn đi. Người trực chiến vẫn trực chiến
rất nghiêm ngặt, còn lại sinh hoạt bình thường. Lúc rảnh, anh em lại tụ tập đàn
hát. Cây đàn ghi-ta dùng nhiều quá đứt dây liên tục, hết dây dự trữ, anh em xin
dây phanh xe đạp về tước ra từng sợi, lắp vào và phập phừng tiếp. Buổi chiều tụ
bạ ở sườn đồi hoặc buổi tối trước khi đi ngủ, kể hết chuyện thì phân công mỗi
thằng kể một món ăn. Tuổi bọn mình và hoàn cảnh thời ấy lấy đâu ra nhiều món ăn
để kể. Nhưng có mấy món do nghe bạn bè kể ngày đó mà về sau đến vài nơi, mình
nói vanh vách cách chế biến, mà toàn đặc sản địa phương, khối anh nể! Hết món
ăn thì phân công mỗi tay kể một chuyện riêng. Thằng bạn mình kể chuyện tình yêu
của nó rất lâm li, mình phục sát đất. Sau về Hà Nội, mình nhắc lại, nó cười lăn
rồi bảo: "Tao bịa đấy, làm quái gì có”. Thế mà mình nể nó mấy năm trời!
Những lúc chỉ có một mình là lại nhớ nhà. Nhớ kinh khủng. Tính đến
lúc ấy là năm năm mình ăn Tết xa nhà. Nghĩ đi thì thế, nghĩ lại thì đồng đội đều
như vậy. Như VS bạn mình. Hắn hơn mình hai tuổi nhưng nhập ngũ sau. Hồi còn ở
Phú Thọ, VS yêu một cô y tá ở quân y viện gần đơn vị. Đến tối thứ bảy là chàng
áo quần chỉnh tề, lấy ít nước lã vuốt lên tóc rồi vượt qua con đường sống trâu
lồi lõm trên dãy đồi bạch đàn đi gặp người yêu. Bọn mình bảo VS đang tiến hành
"chiến dịch đường sống trâu”! Mỗi lần hắn lên đường, bọn mình lại nghĩ cách để
nếu thủ trưởng hỏi thì nói dối giúp. Giữa năm 1978, VS tổ chức đám cưới, mình
không dự được. Chưa kịp thu xếp để vợ xuất ngũ thì VS hành quân lên Lạng Sơn. Một
lần, biết tin mình quay lại Phú Thọ vận chuyển nốt doanh cụ, VS vượt qua mấy
cây số đường rừng đến nhờ mình chuyển cho vợ lá thư. Ở Phú Thọ, xếp đồ đạc xong
thì đã tối, mình theo đường sống trâu tìm đến quân y viện. Đến nơi thấy tối om,
nhà cửa trống huếch, không một bóng người. Mãi mới thấy ánh đèn dầu leo lét dãy
nhà cuối. Mình tìm đến thì biết đó là nơi các nữ y tá, trong đó có vợ VS, tập
trung chuẩn bị sáng hôm sau lên Điện Biên Phủ, còn quân y viện đã chuyển về tuyến
sau. Vừa thấy mình, vợ VS khóc nức nở. Mình đưa thư và trò chuyện mấy câu rồi
chờ cô viết thư. Những cô khác trong phòng thì người sụt sịt, người khóc to. Ngại
quá, mình ra đứng đầu hè. Lát sau vợ VS ra, đưa lá thư, nửa cân đường, và tuýp
thuốc đánh răng. Mình ngậm ngùi chia tay mấy chị em. Sang Lạng Sơn, mình đến chỗ
VS đưa quà. Đọc thư, VS ngẩn người, không nói gì. Thương bạn, nhưng mình chẳng
biết làm thế nào. Đó là lúc vợ chồng VS ở hai đầu chiều ngang rộng nhất miền bắc,
chồng ở Lạng Sơn, vợ thì ở Điện Biên Phủ! Một đêm nằm trên "chốt”, mình cùng mấy
ông bạn thân hứa với nhau nếu an lành thì hết chiến tranh phải về học đại học,
hoặc làm nghề gì tử tế.
Giờ nghĩ lại thấy quyết tâm hồi ấy ghê thật, bằng những con đường
khác nhau, bọn mình đã cố gắng học hành, làm việc tử tế. Nhập ngũ từ thời chống
đế quốc Mỹ, mình đã biết câu "một xanh cỏ, hai đỏ ngực”, nhưng như nhiều bạn
bè, mình không thể trốn tránh để cha mẹ phải xấu hổ vì có con trốn nghĩa vụ, để
bà con lối xóm chê cười. Mình nghĩ, ai đó nói điều cao xa là việc của họ, với bọn
mình, trước hết là lòng tự trọng của những người trai nước Việt, như trong ca từ
bài hát Phố nghèo, anh Trần Tiến đã viết: "Ở nơi ấy tôi còn nhớ bạn
bè xưa - Dòng máu sĩ bao người đi không về”. Đó là điều đã giúp bọn mình không
sợ hãi, không ngại vất vả, càng không phải lo nghĩ hay đắn đo nhiều trước khi
bước vào cuộc chiến.
TheoNhandan
Phát triển bởi ICT GROUP.
