Dự án phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (ĐBDTTS&MN) đã góp phần thay đổi phương thức sản xuất, nâng cao thu nhập cho ĐBDTTS trên địa bàn tỉnh.

Theo báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh, trong giai đoạn 2022 - 2023, tỉnh được phân bổ kinh phí thực hiện 211.326 triệu đồng vốn sự nghiệp. Hỗ trợ phát triển kinh tế lâm nghiệp, phát triển rừng 45.983 ha; hỗ trợ phát triển sản xuất, chuỗi sản xuất 282 dự án, mô hình; thúc đẩy khởi sự kinh doanh 98 mô hình. Đến nay đã giải ngân được 12.909 triệu đồng vốn sự nghiệp. Nguồn kinh phí được phân bổ thực hiện các nội dung của dự án, tập trung vào hỗ trợ bảo vệ rừng và hỗ trợ xây dựng các mô hình sinh kế phát triển sản xuất. Với việc hỗ trợ phát triển sản xuất theo các chuỗi giá trị đã góp phần xây dựng nhiều mô hình kinh tế hiệu quả, giải quyết việc làm cho người dân vùng ĐBDTTS&MN.

Là huyện có đông ĐBDTTS sinh sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, trong năm 2023, huyện Yên Thủy đã tập trung     hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị. Trong đó phải kể đến dự án liên kết sản xuất ớt quy mô trên 30 ha tại các xã: Bảo Hiệu, Đa Phúc, Ngọc Lương, Yên Trị, Đoàn Kết; chuỗi dược liệu cà gai leo quy mô 20 ha của Hợp tác xã nông lâm nghiệp Bảo Hiệu tại xã Đa Phúc và xã Bảo Hiệu. Ngoài ra, thông qua nguồn vốn chương trình, huyện đã hỗ trợ thúc đẩy khởi nghiệp kinh doanh 6 mô hình khởi nghiệp, gồm lươn thương phẩm, nuôi dúi, đồ gỗ dân dụng, sản xuất chanh leo, nuôi lợn bản địa tại các xã vùng đông ĐBDTTS sinh sống. Theo lãnh đạo UBND huyện Yên Thủy, trước khi triển khai huyện đã khảo sát, rà soát các mô hình sản xuất trên địa bàn, xây dựng mô hình dựa trên tiềm năng, thế mạnh của huyện. Trong quá trình hỗ trợ, huyện chú trọng công tác tập huấn, nâng cao trình độ sản xuất, trình độ quản lý cho người dân về xây dựng các chuỗi sản phẩm.

Mặc dù đã mang lại hiệu quả thiết thực, tuy nhiên, nguồn vốn hỗ trợ phát triển rừng chưa triển khai được nhiều do còn những khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ trong việc thiếu thống nhất về cơ chế thực hiện khoán bảo vệ rừng đặc dụng trên địa bàn xã khu vực II, khu vực III giữa Thông tư số 15/2022/TT-BTC của Bộ Tài chính và Thông tư số 12/2022/TT-BNNPTNT của  Bộ NN&PTNT; vướng mắc về quy định vùng trồng dược liệu quý phải có tối thiểu 210 ha…

Để hoàn thành mục tiêu xây dựng 565 dự án, mô hình sinh kế phát triển sản xuất (gồm cả các dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị) phù hợp với từng địa phương để khai thác tiềm năng, lợi thế theo hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi có hiệu quả, tạo việc làm, nâng cao thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số tăng trên 2 lần so với năm 2020, giảm nghèo bền vững vùng ĐBDTTS&MN trên địa bàn tỉnh gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân do xuất phát điểm của vùng ĐBDTTS&MN của tỉnh thấp, địa hình đồi núi cao, độ dốc lớn, chia cắt, khí hậu khắc nghiệt, diện tích đất sản xuất ít, chất lượng nguồn nhân lực thấp; khó khăn trong việc thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã đến đầu tư, kinh doanh; cơ sở hạ tầng thấp kém, thiếu việc làm... Đồng thời cơ chế thực hiện còn có nhiều vướng mắc, chưa đồng bộ giữa các CTMTQG.

Đồng chí Nguyễn Văn Tiến, Phó Trưởng phòng Chính sách, Ban Dân tộc tỉnh cho biết: Từ thực tế nhiệm vụ, thời gian tới, phòng tham mưu cho Ban Dân tộc thực hiện hiệu quả cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; tìm kiếm, hợp tác với nhà đầu tư có năng lực để triển khai liên kết sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ. Triển khai ứng dụng các đề tài nghiên cứu, hỗ trợ chuyển giao khoa học kỹ thuật, công nghệ cho vùng ĐBDTTS&MN, đặc biệt chú trọng việc chuyển giao khoa học kỹ thuật, ứng dụng công nghệ cao trong các dự án sản xuất theo chuỗi giá trị, các vùng sản xuất tập trung theo hướng hàng hóa gắn với điều kiện cụ thể của từng địa phương; tiếp tục nhân rộng mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống các dân tộc, góp phần tăng thu nhập cho người dân. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, khuyến khích thành lập và phát triển các hợp tác xã, mô hình khởi nghiệp tại vùng ĐBDTTS&MN.