Theo Kế hoạch số 74/KH-UBND, ngày 03/4/2023 của UBND tỉnh về triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2021 - 2025, huyện Lạc Thủy được giao chỉ tiêu đến cuối năm 2025 có 8/8 xã đạt chuẩn NTM, 4/8 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 2/8 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, chuẩn hóa và nâng cấp 10 sản phẩm OCOP đến năm 2025 đạt từ 3 sao trở lên, trong đó, mục tiêu quan trọng là đạt huyện NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025.

Nhìn lại kết quả thực hiện chương trình NTM giai đoạn 2016 - 2020, Lạc Thủy nằm trong nhóm địa phương dẫn đầu toàn tỉnh khi đến năm 2020, huyện có 8/8 xã đạt chuẩn NTM, 4/8 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn NTM năm 2020. Tuy nhiên, lộ trình xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 xuất hiện nhiều thách thức mới. Bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021 - 2025 yêu cầu cao hơn, nên khi áp dụng đánh giá các xã đạt chuẩn NTM và NTM nâng cao giai đoạn 2016 - 2020 thì chưa có xã nào đạt chuẩn. Đây là thách thức lớn đối với lộ trình xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 đối với toàn tỉnh chứ không riêng huyện Lạc Thủy.

Thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM giai đoạn mới, huyện Lạc Thủy còn hơn 1 năm để phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ đề ra. So với các chỉ tiêu giao tại Kế hoạch số 74/KH-UBND, đến nay huyện mới đạt yêu cầu về thực hiện Chương trình OCOP (từ năm 2021 đến nay huyện được công nhận 14 sản phẩm OCOP, vượt chỉ tiêu UBND tỉnh giao). Còn lại, áp lực rất cao về tiến độ và khối lượng công việc cần hoàn thành đòi hỏi các xã phải tăng tốc thực hiện nhiệm vụ, nhất là các xã giữ vai trò tiên phong khi vừa phấn đấu về đích NTM nâng cao vừa phấn đấu hoàn thành xây dựng xã NTM kiểu mẫu.

Điển hình như xã Phú Nghĩa, đồng chí Đàm Văn Mười, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, địa phương  quyết tâm tăng tốc để đạt chuẩn NTM nâng cao đồng thời hoàn thành nhiệm vụ về đích NTM kiểu mẫu vào cuối năm nay. Xác định đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, ngay từ đầu năm, UBND xã đã xây dựng kế hoạch và lồng ghép thực hiện các phong trào thi đua, cuộc vận động để tạo thêm động lực xây dựng NTM. Đến nay, kết quả nổi bật xã đạt được là thực hiện tốt 4 tiêu chí thuộc nhóm kinh tế và tổ chức sản xuất, gồm: thu nhập, nghèo đa chiều, lao động, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn. Đến cuối năm 2023, thu nhập bình quân đầu người toàn xã đạt 68 triệu đồng/năm, cao hơn 13,3% so với yêu cầu của tiêu chí số 2 trong bộ tiêu chí xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Đây là kết quả đáng ghi nhận, đồng thời cũng là tiêu chí đầu tiên Phú Nghĩa hoàn thành khi thực hiện các tiêu chí xã NTM kiểu mẫu. Về kết quả xây dựng NTM nâng cao, xã còn 5 tiêu chí chưa đạt, gồm: giáo dục, văn hoá, cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, y tế, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn. Từ nay đến cuối năm, xã sẽ tập trung nguồn lực để tăng tốc thực hiện các nội dung chưa đạt, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ để được công nhận đạt chuẩn xã NTM nâng cao. 

Trên phạm vi toàn huyện, đến nay, kết quả thực hiện bộ tiêu chí xã NTM nâng cao còn hạn chế, ngay cả đối với 2 xã tiên phong là Đồng Tâm và Phú Nghĩa. Theo rà soát của UBND huyện, có 2/8 xã đạt từ 13 - 14 tiêu chí (xã Phú Nghĩa đạt 14 tiêu chí, xã Đồng Tâm đạt 13 tiêu chí); 6/8 xã đạt từ 8 - 10 tiêu chí (xã Khoan Dụ 10 tiêu chí, Phú Thành 9 tiêu chí, 4 xã còn lại mới đạt 8/19 tiêu chí). Không riêng nhiệm vụ xây dựng xã NTM nâng cao, nhiều thách thức cũng đặt ra đối với nhiệm vụ 8/8 xã đạt chuẩn NTM vì đến nay, số tiêu chí bình quân mới đạt 15,13 tiêu chí/xã. Dự kiến trong năm 2024, huyện phấn đấu mỗi xã đạt chuẩn thêm từ 1 - 3 tiêu chí NTM, đưa số tiêu chí NTM đạt trung bình từ 16,63 tiêu chí/xã trở lên; số tiêu chí NTM nâng cao trung bình đạt 11,63 tiêu chí/xã. 

Trao đổi về quyết tâm tăng tốc để hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, theo lãnh đạo UBND huyện, so với bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2016 - 2020, bộ tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025 có nhiều chỉ tiêu, tiêu chí yêu cầu cao hơn. Tháng 3/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 211/QĐ-TTg, theo đó một số chỉ tiêu yêu cầu UBND tỉnh quy định cụ thể. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có quy định và hướng dẫn cụ thể của UBND tỉnh nên các địa phương gặp khó trong việc triển khai thực hiện, đánh giá các tiêu chí. Vì vậy, UBND huyện Lạc Thủy kiến nghị UBND tỉnh sớm ban hành quy định cụ thể các tiêu chí, chỉ tiêu NTM, NTM nâng cao đã được sửa đổi tại Quyết định số 211/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; chỉ đạo các sở, ngành sớm ban hành văn bản hợp nhất (thay thế các văn bản đã ban hành) về hướng dẫn thực hiện các tiêu chí đảm bảo thống nhất, đồng bộ, dễ theo dõi làm căn cứ để thống nhất áp dụng thực hiện trên địa bàn.