(HBĐT) - Cũng giống như bất kỳ ai đến hỏi về thời kỳ đấu tranh cách mạng tiền khởi nghĩa những năm 1930 - 1945, ông đều nói thật rõ. Nói như sợ rằng mai này không còn ai kể lại thật tường tận quá trình đấu tranh cách mạng thuở ban đầu ở Hoàng Đồng, xã Khoan Dụ (Lạc Thủy). Nơi được xem như khởi nguồn phong trào cách mạng với lá cờ đỏ búa liềm lần đầu tiên xuất hiện ở Hòa Bình đã hiên ngang đón gió giữa sự bất lực của giặc Pháp và bè lũ tai sai ở đồn điền Chi Nê.
Năm nay, dù đã hơn 90 tuổi nhưng sức lực, trí lực của cụ Nguyễn Văn Hào ở thôn Liên Hồng 1, xã Khoan Dụ vẫn đáng để nhiều người thầm ước. Chẳng vậy mà khi tìm hiểu về phong trào cách mạng, quá trình thành lập cơ sở Đảng đầu tiên của huyện Lạc Thủy và cũng là cơ sở Đảng đầu tiên của tỉnh cách đây hơn 80 năm vào tháng 12/1930 cả ông Bí thư chi bộ thôn Hoàng Đồng và Phó Chủ tịch UBND xã Khoan Dụ đều giới thiệu: “Muốn tìm hiểu sâu, tìm hiểu rõ về thôn Liên Hồng gặp cụ Hào, đó là một trong số ít những cán bộ tiền khởi nghĩa còn sống được coi như là một “pho sử” về phong trào đấu tranh cách mạng từ khi tổ Đảng đầu tiên được thành lập ở Hoàng Đồng ngày 21/12/1930”.
Theo lời chỉ dẫn của những người thông đường, thuộc thổ, từ trung tâm huyện chẳng mấy phút, chúng tôi có mặt ở nhà cụ Hào. Khi biết ý định của chúng tôi, cụ đã đưa chúng tôi về thời kỳ những năm 1930, khi phong trào cách mạng bắt đầu khai mở ở vùng đất Hoàng Đồng xưa kia vốn heo hút người bên bờ sông Bôi. Với chất giọng sang sảng khỏe khoắn, cụ Hào kể: Sau khi Đảng Cộng sản Việt
Có một điều đáng nói là trong thời gian tồn tại không dài nhưng các chiến sỹ cộng sản ở tổ Đảng Hoàng Đồng đã nhiều lần tổ chức rải truyền đơn và treo cờ đỏ búa liềm trên ngọn cây bồ đề ven sông Bôi. Lá cờ như một biểu tượng cho tinh thần bất khuất, cho phong trào cách mạng đang lên ở giữa lòng giặc Pháp. Nói về những lần treo cờ, cụ Nguyễn Văn Hào như phấn chấn hẳn lên: ngày đấy đã có mấy ai biết cách mạng, cộng sản là gì đâu. Chỉ biết thỉnh thoảng họ hay rải truyền đơn, tuyên truyền kêu gọi mọi người đứng lên tham gia đấu tranh giành tự chủ, độc lập, tự do cho dân tộc. Thấy vậy ai cũng cảm mến. Nhưng chỉ đến khi thấy lá cờ đỏ búa liềm tung bay trong gió trên ngọn cây bồ đề ngay trước mặt đám binh lính hung hăng ở đồn điền Chi Nê mới thấy sục sôi khí thế cách mạng, lòng người hướng về Đảng, hướng về phong trào cách mạng với khát vọng tự do. Phong trào cách mạng có lẽ ở đâu cũng vậy, có đấu tranh, có đàn áp; có những khúc tráng ca, bi hùng. Phong trào đấu tranh cách mạng ở Lạc Thủy trong những năm 1930 - 1945 cũng vậy. Có những chuyện mà nói như Phó Chủ tịch UBND xã Khoan Dụ Đinh Công Tiến, mặc dù là những chuyện có thật nhưng đến nay vẫn là câu chuyện kể truyền miệng về cuộc tàn sát đẫm máu dưới gốc cây bồ đề bên dòng sông Bôi, chưa được đưa vào sử sách và cũng chẳng mấy người biết. Đó là chuyện 9 chiến sỹ cộng sản sinh ra, lớn lên ở cái nôi cách mạng Hoàng Đồng bị địch bắt, tra tấn dã man rồi hy sinh dưới tán cây bồ đề vốn là nơi lá cờ Đảng đầu tiên tung bay trong gió. Kể lại câu chuyện này, đến nay chẳng ai còn nhớ rõ ngày tháng nhưng ngón đòn tàn độc dùng để tra tấn những chiến sỹ cộng sản kiên trung thì chẳng ai quên. Ngay cả những người thuộc lớp thế hệ sau như ông Phó Chủ tịch UBND xã Khoan Dụ vẫn còn gai người khi nghe kể lại. Theo đó, sau khi chúng bắt người, treo lên cây bồ đề rồi tra tấn bằng cách tùng xẻo cho đến chết, sau đó thả xác cho trôi sông. Cảm mến những chiến sỹ cộng sản kiên trung, người dân đã lén vớt xác họ mang về chôn ngay tại bến sông. Hiện giờ, di cốt của những chiến sỹ cộng sản kiên trung này đã được quy tập về tại nghĩa trang liệt sỹ của xã, huyện.
Chính từ đây, phong trào cách mạng đã như ngọn lửa thổi bùng lên truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm với những trận đánh làm quân thù khiếp sợ, bảo vệ an toàn các cơ sở, kho tàng, cơ quan chỉ huy cũng như tích cực tham gia đóng góp sức người, sức của cho sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc. Trong suốt chặng đường lịch sử đấu tranh cách mạng, vùng đất Hoàng Đồng - Khoan Dụ vẫn luôn được coi như một điểm tựa cho phong trào đấu cách mạng ở vùng đất Lạc Thủy anh hùng.
Mạnh Hùng
NGUYỄN PHI LONG
Phát triển bởi ICT GROUP.
