Đi theo tour khám phá vùng lòng hồ sông Đà, không khó để nhận ra sự thay đổi của những bản, xóm ven hồ theo hướng khai thác du lịch xanh, bền vững. Những căn nhà sàn sạch sẽ tinh tươm, gối đệm, đèn đều được thiết kế đậm sắc màu văn hóa dân tộc, những nụ cười chất phác thân thiện của người dân, dịch vụ và vệ sinh đều tiếp cận hướng hiện đại, văn minh… Ít ai biết được những người góp phần làm nên những thay đổi này lại là hai cô gái còn rất trẻ, Đinh Thị Hảo và Lò Thị Trang.

Gặp Đinh Thị Hảo cùng đi trong đoàn khảo sát du lịch, ít ai biết được cô gái nhỏ nhắn sinh năm 1991, quê Hà Nam này lại là một nữ giám đốc công ty du lịch đã có mười năm gắn bó với du lịch cộng đồng khắp các xóm, bản du lịch lòng hồ sông Đà. Vóc dáng chắc nịch, rắn rỏi như một cô thôn nữ, Hảo đã đi mòn cả chân ở vùng núi ven hồ này cả chục năm. Cô trèo núi leo dốc, tìm hiểu, thuyết phục từng hộ dân tham gia dự án du lịch cộng đồng trên lòng hồ sông Đà. Tìm được nhà có điều kiện phù hợp với hoạt động du lịch cộng đồng rồi, thuyết phục chủ nhà tham gia rồi, còn phải thuyết phục họ trang bị thêm vật dụng, thiết bị, thậm chí sửa lại nhà và khu phụ cho đạt tiêu chuẩn khai thác du lịch homestay. Đạt tiêu chuẩn về nhà cửa, trang thiết bị, vật dụng… rồi, còn phải hướng dẫn, huấn luyện cho các lao động trong gia đình về các nghiệp vụ bếp, buồng phòng, vệ sinh… Cả một chặng đường gian nan rất nhiều việc phải làm.

Gần mười năm ròng gắn bó với du lịch Hòa Bình, Công ty cổ phần du lịch Đà Bắc của Đinh Thị Hảo đã rất quen thuộc không chỉ với các chuyên gia, cán bộ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hòa Bình mà cả với bà con dân tộc Dao, Thái, Mường của nhiều xóm, bản các huyện Tân Lập, Đà Bắc… trong việc "trao cần câu” và cả giúp người dân "đào ao thả cá”: làm du lịch homestay.

Với những người chưa từng đặt chân đến các xóm, bản hiện đang làm du lịch ở vùng lòng hồ sông Đà, hẳn sẽ rất ngạc nhiên khi thấy những ngôi nhà sàn khang trang sạch sẽ, chăn đệm dành cho khách trắng tinh, khoang ngủ có màn buông, rèm kéo nếu khách cần, mỗi đầu đệm ngủ của khách tại nhà sàn chung đều có sẵn ổ cắm, đèn ngủ. Các chi tiết trang trí trong nhà đều tuân thủ hướng quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc, gần gũi với thiên nhiên và bảo vệ môi trường. Khu phụ có đầy đủ khăn tắm, bàn chải, kem đánh răng, gương lớn, bồn rửa…, thậm chí cả máy sấy tóc và ổ điện tại chỗ - những thứ vốn không phải phố biến lắm đối với những xóm, bản vùng cao như vậy.

Chưa hết, mỗi ngôi nhà sàn homestay đều có bình nước lá ấm nóng mời đón khách khi khách vừa trải qua một chặng đường xa xôi vất vả đến đây. Các chủ nhà tự tay phục vụ ăn sáng, các bữa trưa và tối cho khách, với những món ăn đậm chất dân tộc được chế biến rất ngon như măng rừng luộc, rau rừng trộn gỏi, gà luộc, lợn nướng, canh cá nấu lá rừng… Thậm chí, ở xóm Ké (Đà Bắc), người dân còn phục vụ bữa sáng theo kiểu buffet với những món ăn rất dân dã như ngô, khoai luộc, cháo thịt lợn băm, xôi ngũ sắc, bánh cuốn…

Khách du lịch bắt đầu biết và đến với những xóm, bản này nhiều hơn, cũng thông qua Công ty cổ phần du lịch Đà Bắc của Đinh Thị Hảo hỗ trợ tìm kiếm, quảng bá và kết nối thị trường. Xóm Sưng (xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc) lúc nào cũng kín khách Mỹ, khách Australia. Xóm Ké, Ngòi Hoa, Mó Hém… đều đón những đoàn khách trong và ngoài nước, chưa nhiều nhưng đều đặn. Người dân trước đây chỉ có thu nhập từ làm nông, thu nhập không ổn định, nay đã có thêm nguồn sống từ các dịch vụ, khai thác phục vụ du lịch như đội văn nghệ, nuôi tôm, cá cho khách trải nghiệm và phục vụ ăn uống, chở khách, hướng dẫn viên…

Chính vì thế, với Đinh Thị Hảo, mỗi lần đến với các xóm, bản xa xôi ở vùng lòng hồ, người dân ở đây đón Đinh Thị Hảo như người trong gia đình, lúc nào cũng hồ hởi, ấm áp, thân quen.

Lakeview homestay là căn nhà sàn đẹp nhất ở xóm Đá Bia (xã Tiền Phong, huyện Đà Bắc), với tầm nhìn ôm trọn một góc hồ, trông xuống những bè nuôi cá song, cá tầm, tôm của các hộ dân, cùng với một bãi cỏ rộng xanh mướt mát thả mấy chú bò thong dong.

Xinh xắn, nói năng khéo léo, nhanh nhẹn và hiện đại, đó là những ấn tượng đầu tiên của những ai mới gặp Lò Thị Trang, sinh năm 1994 ở xóm Đá Bia. Nhưng ít ai biết được cô gái trẻ này chính là chủ của căn nhà sàn Lakeview homestay đẹp nhất đó. Lò Thị Trang cũng được dân du lịch truyền tụng nhau rằng, cô là chủ nhà xinh nhất và cũng đáo để nhất ở Đá Bia.

Lò Thị Trang và mẹ là bà Đinh Thị Yệu là những thành viên tích cực từ rất sớm của dự án du lịch cộng đồng. Trang có một thời gian dài làm điều phối viên cho dự án. Được "thẩm thấu” những ý tưởng và xu hướng sống tích cực từ dự án, Trang đã thuyết phục gia đình đầu tư để sửa sang ngôi nhà sàn thành nơi kinh doanh du lịch homestay theo hướng sống xanh, gần gũi với thiên nhiên. Lakeview homestay ra đời, ở vị trí ngay phía trên của bến thuyền, trông ra vịnh và dãy núi bên hồ, tầm nhìn ôm trọn phong cảnh tuyệt đẹp của một vùng hồ sông Đà.

Không chỉ có vị trí đẹp, Lakeview homestay còn được xây dựng và trang trí theo đúng tiêu chí gần gũi với thiên nhiên, tái chế đồ dùng. Khách ngồi bên hàng hiên hoặc sân nhà có thể ngồi bàn cà phê được ghép bằng ống tre, trang trí bằng những chậu hoa nhỏ xinh cắt từ chai nhựa cũ, vừa thưởng thức ly cà phê nóng hổi thơm lừng, vừa ngắm cảnh hồ lãng mạn. Bàn ăn, ghế cũng làm từ tre, nứa, mâm cơm chỉ có bát ăn cơm, đũa và bát đựng canh, còn lại toàn bộ các món ăn được trải trên lá chuối. Hơn thế nữa, khu vực nhà vệ sinh, nhà tắm cũng được trang trí rất khéo léo bằng những miếng đáy chai nhựa ốp vào tường, lạ mắt và độc đáo.

Lò Thị Trang cho biết, ở Lakeview homestay, cô và đội ngũ nhân viên cố gắng hết mức để tuân theo tiêu chí "sống xanh”, tái chế tất cả những thứ có thể tái chế, phân loại rác thải, tận dụng những nguồn cung cấp sẵn có ở địa phương, như thực phẩm, lao động….

Cũng giống như nhiều xóm, bản khác ở vùng lòng hồ sông Đà sau khi tham gia dự án du lịch cộng đồng, xóm Đá Bia sau khi được hướng dẫn, nói chuyện và trải nghiệm thực tế từ những gia đình làm du lịch cộng đồng như Lakeview homestay của Trang, người dân đã thay đổi quan niệm về cách sống, cách giữ vệ sinh. Các đường ngõ trong xóm luôn được giữ sạch sẽ, gọn gàng, dọc đường là những dãy hoa, vườn hoa đủ màu sắc lúc nào cũng rực rỡ. Người dân thân thiện, chào hỏi khách du lịch gần gũi như người quen. Nhiều gia đình học cách phân loại rác thải, giữ cho nhà cửa phong quang, tách riêng khu nuôi động vật. Đá Bia đã trở thành điểm du lịch cộng đồng được trao giải Du lịch cộng đồng ASEAN năm 2016.

Từ những bản, xóm nghèo, quanh năm chỉ trông vào nuôi cá, trồng rau, trồng rừng, thu nhập bấp bênh, nay nhiều nơi đã bắt đầu được du khách biết và tìm đến. Thành công đó có phần đóng góp không nhỏ của những cô gái còn rất trẻ và giữ mãi một tình yêu với những xóm, bản trên núi này.

                                       Theo Nhandan