(HBĐT) - Ngày 4/6/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 861/QĐ-TTg về việc phê duyệt danh sách các xã khu vực (KV) III, KV II, KV I thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (ĐBDTTS&MN) giai đoạn 2021 - 2025 (QĐ 861). Ngày 18/6/2021, Ủy ban Dân tộc có Quyết định số 433/QĐ-UBDT về việc phê duyệt danh sách thôn đặc biệt khó khăn (ĐBKK) vùng ĐBDTTS&MN giai đoạn 2021 - 2025 (QĐ 433).

Căn cứ 2 quyết định trên, giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh có 145 xã thuộc vùng dân tộc thiểu số miền núi (có 59 xã KV III, giảm 29 xã; 12 xã KV II, giảm 57 xã và 74 xã KV I, tăng 21 xã); 86 thôn, xóm diện ĐBKK của xã KV II và KV I. Điều này đã tác động đến việc thực hiện các chính sách đối với vùng ĐBDTTS&MN của tỉnh trong giai đoạn 2021 - 2025; tác động trực tiếp tới nhiều đối tượng được thụ hưởng trong giai đoạn 2016 - 2020 nằm ngoài địa bàn theo QĐ 861 và QĐ 433.

Chính sách BHYT người dân tại địa bàn ĐBKK chịu tác động nhiều nhất. Đồng chí Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch UBND xã Quang Tiến (TP Hoà Bình) cho biết: Sau khi QĐ 861 và QĐ 433 có hiệu lực, kể từ ngày 1/7/2021, toàn xã đã có 1.320 người dân diện ĐBKK không được ngân sách Nhà nước (NSNN) hỗ trợ mua BHYT. Theo báo cáo của UBND huyện Kim Bôi, toàn huyện có 15.377 người dân bị cắt giảm thẻ BHYT từ ngày 1/7/2021 với số tiền trên 6 tỷ đồng, trong đó có 14.926 người DTTS. Số liệu tổng hợp của BHXH tỉnh, toàn tỉnh có 58 xã chịu tác động trực tiếp của điều chỉnh chính sách, với 161.694 đối tượng thụ hưởng chính sách BHYT theo Nghị định số 146/2018/NĐ-CP nằm ngoài địa bàn theo QĐ 861 và QĐ 433, tương ứng với số kinh phí dự kiến đến ngày 31/12/2021 trên 65 tỷ đồng.

Đối với lĩnh vực giáo dục, có khoảng 5.527 học sinh bị tác động. Đơn cử, chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015 - 2016 đến năm học 2020-2021 theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP và chính sách hỗ trợ ăn trưa đối với trẻ em mẫu giáo, chính sách đối với giáo viên mầm non theo Nghị định số 06/2018/NĐ-CP, có 3.864 học sinh bị tác động với tổng kinh phí dự kiến trên 579 triệu đồng; chính sách hỗ trợ ăn trưa cho trẻ mầm non, chế độ hỗ trợ giáo viên dạy trẻ mầm non theo Nghị định số 105/2020/NĐ-CP có 1.437 học sinh bị tác động với tổng kinh phí dự kiến trên 919 triệu đồng.

Bên cạnh đó, toàn tỉnh có trên 700 cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và người hưởng lương trong lực lượng vũ trang công tác ở vùng điều kiện KT-XH ĐBKK không được thụ hưởng các chế độ phụ cấp vùng, phụ cấp lâu năm, phụ cấp thu hút, trợ cấp lần đầu khi chuyển công tác ra khỏi vùng có điều kiện KT-XH ĐBKK, hoặc khi nghỉ hưu theo Nghị định số 76/2019/NĐ-CP với tổng kinh phí dự kiến gần 13 tỷ đồng. Các chính sách đối với lĩnh vực y tế, dân số, cộng tác viên dân số; chương trình cấp điện nông thôn, miền núi theo Quyết định số 1740/QĐ-TTg, ngày 13/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ cũng bị tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập, đời sống của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và Nhân dân vùng ĐBDTTS. Chỉ tính riêng số tiền không được thụ hưởng bởi chính sách tác động của 857 cán bộ, viên chức ngành y tế là trên 15 tỷ đồng. 

Theo số liệu ước tính của Ban Dân tộc tỉnh, tỉnh cần trên 154 tỷ đồng để hỗ trợ cho các đối tượng thụ hưởng tất cả chính sách đến hết năm 2021 đang nằm ngoài địa bàn theo QĐ 861 và QĐ 433. 

Từ việc người dân không được NSNN hỗ trợ mua BHYT, cấp ủy, chính quyền xã Quang Tiến (TP Hoà Bình) đã chủ động nắm bắt chính sách thay đổi, tích cực tuyên truyền tới người dân, bước đầu tuyên truyền, vận động được trên 70% người dân mua BHYT sau khi không còn được NSNN hỗ trợ. 

Không chỉ có xã Quang Tiến, cấp uỷ, chính quyền và đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là các địa phương chịu tác động của chính sách đều quyết tâm thực hiện đảm bảo tỷ lệ bao phủ BHYT toàn dân. Để đảm bảo quyền lợi BHYT của người dân, BHXH tỉnh tạm thời chưa cắt giảm thẻ BHYT của 161.694 người, quyền lợi khám, chữa bệnh vẫn được đảm bảo bởi Quỹ BHYT đến hết tháng 6/2021. BHXH tỉnh cũng đã tham mưu, đề xuất UBND tỉnh cần có cơ chế hỗ trợ riêng cho 161.694 người dân thuộc 58 xã chịu tác động trực tiếp của điều chỉnh chính sách: Một là tiếp tục hỗ trợ nguồn kinh phí đảm bảo đóng BHYT cho người dân thêm 3 tháng, từ tháng 7 - 9/2021 để người dân có thời gian chuẩn bị kinh phí thực hiện chuyển đổi hình thức tham gia BHYT theo quy định mới. Số tiền từ nguồn NSNN cấp mua BHYT của 161.694 người có thời hạn thẻ 3 tháng trên 32 tỷ đồng; hai là để duy trì tỷ lệ bao phủ BHYT theo nghị quyết của HĐND tỉnh năm 2021 đạt 95,12%, UBND tỉnh xem xét hỗ trợ kinh phí đóng toàn bộ thời hạn thẻ BHYT cho hết năm 2021 của 6 tháng còn lại, số kinh phí tương ứng trên 65 tỷ đồng. 

Đề xuất phương án xử lý đối với việc thay đổi chính sách liên quan đến chính sách BHYT nói riêng và các chính sách khác nói chung sau khi QĐ 861, QĐ 433 có hiệu lực chỉ là các giải pháp tạm thời, trước mắt, vì còn gặp những khó khăn, vướng mắc nhất định. Để chính sách mới đi vào cuộc sống là nhiệm vụ chính trị quan trọng, đòi hỏi các cấp, ngành từ tỉnh đến cơ sở phải triển khai thực hiện với quyết tâm chính trị, giải pháp đúng đắn, kịp thời. Trước hết, cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở với nỗ lực, trách nhiệm cao nhất, tất cả vì quyền lợi của người dân; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động; phát huy vai trò, tính chủ động của các tổ chức đoàn thể, hội, đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, trưởng thôn, bản, người có uy tín trong cộng đồng. Các cơ quan báo chí, truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền về những thay đổi của chính sách tác động đến người dân; tuyên truyền ý nghĩa, tính ưu việt của chủ trương, chính sách an sinh xã hội của T.Ư, của tỉnh đã, đang và sẽ tiếp tục thực hiện. BHXH tỉnh tham mưu, đề xuất BHXH Việt Nam có các gói ưu đãi, hỗ trợ khuyến khích các gia đình tham gia BHYT với hình thức thuận tiện, phù hợp, đặc biệt đối với các gia đình tại 58 xã chịu tác động trực tiếp của điều chỉnh chính sách. Đối với học sinh vùng ĐBKK, các ngành, địa phương quan tâm rà soát, huy động nguồn lực xã hội hóa và có giải pháp hỗ trợ cụ thể. 

Song song với việc tuyên truyền, đề xuất với Bộ, ngành T.Ư, giải pháp quan trọng, mang tính lâu dài là trong thời gian tới, đề nghị các cấp, ngành tiếp tục huy động, lồng ghép, sử dụng có hiệu quả nguồn lực đầu tư cho công tác giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, phát triển KT-XH vùng ĐBDTTS; chú trọng làm tốt công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm; mở rộng sinh kế, nâng cao thu nhập cho người lao động để người dân không còn phải băn khoăn, lo lắng khi chịu tác động bởi chính sách mới.