Lực lượng chức năng tháo dỡ lò sấy giun tại xã Dũng Phong (Cao Phong).

Cần xử lý đồng bộ, triệt để

Loạt 3 bài đăng trên Báo Hòa Bình đã phản ánh nạn kích giun tràn lan và những hệ lụy tại huyện Cao Phong, điểm "nóng” sấy giun tại vùng Thung Rếch, xã Tú Sơn (Kim Bôi); ngoài ra có một số lò sấy giun tại xã Dũng Phong, Bình Thanh (Cao Phong). Sau khi Báo Hòa Bình đăng tải, nhiều độc giả, người dân bày tỏ bức xúc trước nạn kích giun đất và chia sẻ. Nhiều cơ quan báo chí T.Ư cũng phản ánh. UBND tỉnh, UBND huyện Cao Phong, xã Dũng Phong, Sở TN&MT... đã vào cuộc chỉ đạo, giải quyết.

Ngày 28/7/2023, UBND tỉnh ban hành Công văn số 1221 về việc ngăn chặn, xử lý tình trạng khai thác giun đất trái phép. Sau đó, Đảng ủy xã Dũng Phong (Cao Phong) họp, chỉ đạo UBND xã, Công an xã, MTTQ và các đoàn thể, các chi bộ tích cực tuyên tuyền, vận động người dân không kích, sấy giun. Sau các bước tuyên truyền, lập biên bản, lực lượng công an và dân quân xã tiến hành tháo dỡ 2/2 lò sấy giun đều tại xóm Đồng Mới và tổ chức cho các hộ ký cam kết không sấy giun nữa.

Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân huyện Cao Phong, đặc biệt là vùng trồng cam theo phương pháp hữu cơ, nạn kích giun vẫn diễn ra, có điều là có nhiều "cảnh giới” hơn. Các lò sấy giun ở "thủ phủ” Thung Rếch, xã Tú Sơn vẫn đỏ lửa thu mua, hong khô giun. Khi cơ quan chức năng đến thì "bỏ của chạy lấy người”, đi khỏi thì đâu lại vào đó. Thậm chí, việc thuê người lao động làm vườn khó vì chính họ còn bận đi kích giun.

Anh Nguyễn Anh Tuân, chủ vườn cam 3,5 ha tại xã Thu Phong là người tâm huyết với cây cam và cả nền nông nghiệp đã 2 lần bất đắc dĩ phải gửi tâm thư cho Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, đồng thời liên tục phản ánh với báo chí, cán bộ một số sở, ngành. Bị đe dọa nhưng anh không sợ hiểm nguy vẫn đấu tranh vì cái chung. Điều anh và nhiều chủ vườn băn khoăn là tại sao có nơi xử lý quyết liệt và đã tháo dỡ được 2/2 lò sấy giun như Dũng Phong, trong khi ở vùng Thung Rếch vẫn im ắng?!

Tháo dỡ lò sấy giun giải quyết được cơ bản gốc của nạn kích giun. Bởi theo chính lời kể của các chủ lò họ không thu mua giun chết vì sấy bị mủn. Các đầu nậu ở tỉnh khác thường phải thu mua giun khô từ người địa phương. Liên hệ đến việc khi phóng viên thâm nhập thực tế lò sấy giun tại vùng Thung Rếch, xã Tú Sơn cuối tháng 7/2023, một chủ lò sấy (xin giấu tên) đã chia sẻ sẵn sàng tháo dỡ lò bán sắt vụn nếu dẹp đồng bộ, quyết liệt, công bằng, không để kiểu "người khác làm được thì mình cũng làm được”.

Khi nói đến biện pháp giải quyết, xử lý nạn kích giun, nhiều cán bộ cho rằng khó khăn do thiếu chế tài.

Làm suy giảm đất có thể phạt đến 150 triệu đồng

Trước tình hình kích và sấy giun đất tiếp tục diễn ra, ngày 11/8/2023, Văn phòng UBND tỉnh ban hành Công văn số 6873 về việc xử lý đồng bộ và triệt để việc đánh bắt giun đất bằng máy kích điện và sấy giun trên địa bàn tỉnh. Theo đó, thông báo ý kiến chỉ đạo của đồng chí Quách Tất Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở TN&MT chủ trì, phối hợp Sở NN&PTNT, Công an tỉnh và các cơ quan, đơn vị liên quan thống nhất đề xuất giải quyết.

Ngày 21/8/2023, Sở TN&MT ban hành Công văn số 3314 về việc xử lý, ngăn chặn tình trạng khai thác giun đất trái phép trên địa bàn tỉnh. Trong đó đã chỉ ra nhiều chế tài có thể áp dụng để xử lý. Cụ thể như: việc nhận diện các hành vi hủy hoại đất, hành vi gây ô nhiễm môi trường do việc thu bắt giun đất, sơ chế, sấy giun đất gây ra áp dụng theo quy định tại khoản 25, Điều 3, Luật Đất đai 2013; Điều 3, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP, ngày 19/11/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, hành vi hủy hoại đất.

Các chế tài áp dụng quản lý, xử lý theo quy định hiện hành về việc khai thác, sơ chế giun đất áp dụng Điều 15, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP. Cụ thể: Phạt tiền từ 2 - 5 triệu đồng nếu diện tích đất bị hủy hoại dưới 0,05 ha; phạt tiền từ 60 - 150 triệu đồng nếu diện tích đất bị hủy hoại từ 1 ha trở lên. Trường hợp gây ô nhiễm thì hình thức và mức xử phạt thực hiện theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1, Điều 15, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP: Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.

Đối với việc sơ chế giun đất áp dụng theo Điều 6, Điều 58, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Các cơ sở sơ chế giun đất phải có đầy đủ hồ sơ pháp lý về chủ trương đầu tư, đất đai, môi trường... theo quy định của pháp luật hiện hành. Các hành vi vi phạm đối với các cơ sở thu gom, mua bán, sơ chế giun đất không có đầy đủ hồ sơ môi trường theo quy định và không có các công trình, biện pháp bảo vệ vệ môi trường thì mức xử phạt quy định cụ thể tại Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ngày 7/7/2022 củaChính phủ quy định về mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Sở TN&MT đề nghị UBND các huyện, thành phố và các lực lượng chức năng tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là những người trực tiếp kích giun đất, các cơ sở, hộ gia đình sơ chế, thu mua, buôn bán giun đất. Khuyến khích người dân tích cực phát giác, thông báo cho lực lượng chức năng khi phát hiện hoạt động kích điện, sơ chế giun trái phép để có biện pháp xử lý vi phạm. Tổ chức kiểm tra (thường xuyên, đột xuất) đối với các cơ sở thu gom, sơ chế, mua bán giun đất, kịp thời phát hiện những cơ sở hoạt động chui, không có đầy đủ hồ sơ pháp lý, xử lý nghiêm theo quy định (đình chỉ hoạt động, tháo dỡ nhà xưởng sơ chế, xử phạt vi phạm hành chính, tịch thu tang vật…). Kiểm tra, rà soát, phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm, kịp thời các đối tượng có hành vi bắt giun bằng kích điện gây suy giảm chất lượng đất.

Như vậy, chế tài xử lý là có, người dân mong các cấp ủy, chính quyền vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm để xử lý đồng bộ, triệt để nạn kích giun gây nhiều hệ lụy.

Cẩm Lệ