(HBĐT) - Chủ trương về công tác dân số của T.ư và tỉnh đã có những điểm mới và mục tiêu cụ thể phù hợp với tình hình của đất nước. Tuy nhiên, những tồn tại, hạn chế đã nêu và thách thức đang đặt ra trong việc tổ chức đòi hỏi những giải pháp đồng bộ, quyết liệt để Nghị quyết đi vào cuộc sống.

Đây chính là giải pháp đầu tiên mà T.ư và tỉnh đề ra để thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới. Bởi một trong những nguyên nhân hàng đầu của những hạn chế, yếu kém đã được chỉ ra là: Một số cấp ủy, chính quyền chưa nhận thức đúng và đầy đủ về tính chất lâu dài, khó khăn, phức tạp, tầm quan trọng và ý nghĩa của công tác DS-KHHGĐ. Từ đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo chưa quyết liệt, thiếu hiệu quả. Trong tình hình mới, với những quan điểm chỉ đạo mới, nội dung chuyển trọng tâm sang chính sách dân số và phát triển thì vai trò của cấp ủy, chính quyền trong việc nghiêm túc quán triệt, xây dựng chương trình hành động, kế hoạch để lãnh đạo, chỉ đạo hiện thực hóa các mục tiêu đặt ra có vai trò then chốt.

Nói về bài học kinh nghiệm trong thực hiện Chiến lược dân số - sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011 - 2020, đồng chí Bùi Văn Cửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho rằng: Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp đi đôi với việc kiểm tra thường xuyên, sâu sát và nâng cao trách nhiệm của lãnh đạo các cơ quan, đơn vị là yếu tố quyết định thành công. Bên cạnh đó, phát huy tính chủ động trong công tác phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể trên cơ sở hợp đồng trách nhiệm, lồng ghép nội dung này với chương trình công tác thường xuyên của các đơn vị. Thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW và Chương trình hành động của BTV Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã xây dựng kế hoạch triển khai; đánh giá tình hình thực hiện Chiến lược dân số - sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011 - 2020 và đề ra mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cụ thể đến năm 2025, 2030; xây dựng Tờ trình BTV Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS)...

Để Nghị quyết số 21-NQ/TW đi vào cuộc sống, cần thực hiện các giải pháp BTV Tỉnh ủy đã chỉ ra. Trước hết là nâng cao vai trò, trách nhiệm, nhận thức của cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể CT-XH từ tỉnh đến cơ sở, của toàn xã hội đối với công tác dân số trong tình hình mới. Đưa công tác dân số, đặc biệt là nâng cao chất lượng dân số thành nội dung quan trọng trong chương trình hoạt động của hệ thống chính trị; lồng ghép có hiệu quả các yếu tố dân số trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch của tỉnh, từng ngành, từng địa phương; phát huy tối đa lợi thế dân số vàng để phát triển KT-XH nhanh và bền vững, bảo đảm QP-AN. Đề cao tính tiên phong, gương mẫu của mỗi cán bộ, đảng viên, tạo sức lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội.

Gắn bó nhiều năm với công tác dân số, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Nguyễn Thị Minh Phương đúc rút: Cán bộ cơ sở phải quan tâm, vào cuộc thì thực hiện các hoạt động tại cơ sở mới hiệu quả. Trung ương, tỉnh có lãnh đạo, chỉ đạo "nóng” thế nào mà cán bộ ở cấp xóm, xã "nguội”, không quan tâm và gương mẫu thì Nghị quyết không thể đi vào cuộc sống. Cần nắm chắc đối tượng và phòng ngừa ngay từ đầu, ví như vấn nạn tảo hôn có thể ngăn chặn được nếu cán bộ sâu sát.

Cùng với sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, công tác tuyên truyền, vận động cũng được tỉnh xác định cần được đặc biệt quan tâm. Truyền thông thay đổi hành vi phải được đổi mới cả về nội dung, phương pháp, địa bàn triển khai có trọng tâm, trọng điểm, đúng nhóm đối tượng. Để thực hiện được điều này, Chương trình hành động của BTV Tỉnh ủy đề ra nhiệm vụ, giải pháp là nâng cao kiến thức, kỹ năng tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số và cộng tác viên dân số thôn, xóm, tổ dân phố. Tranh thủ sự ủng hộ, tham gia tuyên truyền, vận động từ các chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong cộng đồng để nâng cao hiệu quả tuyên truyền. Nội dung tuyên truyền là tiếp tục, kiên trì thực hiện cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có 2 con, bảo đảm quyền và trách nhiệm trong việc sinh con, nuôi dạy con tốt; ngăn ngừa tư tưởng, tâm lý không hạn chế số con; nâng cao nhận thức, thực hành về bình đẳng giới; giảm thiểu MCBGTKS. Đẩy mạnh công tác truyền thông về vận động, tạo phong trào mọi người dân thường xuyên luyện tập TD-TT, có lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý để nâng cao sức khỏe, tầm vóc, thể lực. Nâng cao nhận thức cho người dân, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về cấm tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống...

Thực tế cho thấy, truyền thông vận động là một trong những giải pháp quan trọng, tác động trực tiếp đến thành công của ngành Dân số. Nghị quyết số 21-NQ/TW với nhiều điểm mới được đánh giá mang tính bước ngoặt, thay đổi đến tận gốc. Vì vậy, truyền thông vừa phải đi trước một bước, vừa lâu dài, kiên trì, khéo léo, phù hợp với đặc thù. "Công tác truyền thông vận động phải được cụ thể hóa theo từng địa phương, nhóm đối tượng như vùng dân tộc Mông ở xã Hang Kia, Pà Cò tập trung vào vấn đề tảo hôn, sinh con thứ 3 trở lên nhiều. Năm 2017 có 75 trường hợp người Mông tảo hôn và 6 tháng năm 2018 là 35 trường hợp. Trung tâm DS-KHHGĐ huyện đã thực hiện tuyên truyền bằng tiếng Mông để đồng bào hiểu. Các nhà trường trước còn khá e dè trong truyền thông về sức khỏe sinh sản vị thành niên, cần chung tay trong tuyên truyền, định hướng hình thành kiến thức, kỹ năng đúng đắn cho học sinh. Ví như hiểu biết về tác hại của hôn nhân cận huyết thống, tảo hôn, các biện pháp tránh thai, bình đẳng giới... Một số chỉ tiêu tỉnh đặt ra trong Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW như về chiều cao, xét nghiệm trước hôn nhân… khá khó đối với huyện vùng cao nên cần đồng bộ giải pháp và quyết tâm cao trong thực hiện.” Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Mai Châu Hà Thị Dậu chia sẻ.

Là một trong những điểm "nóng” về MCBGTKS, những năm qua, tỉnh tập trung nhiều giải pháp để kiểm soát, trong đó có công tác truyền thông. Ngoài tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, hệ thống loa ở thôn xóm, phát tờ gấp… đã tăng cường truyền thông đến đối tượng khó tiếp cận. Năm 2017, ngành Dân số tỉnh tổ chức tuyên truyền tới nhân dân 7 xã vùng sâu, xa, khó khăn của các huyện: Kỳ Sơn, Lạc Thủy, Mai Châu, Đà Bắc, Kim Bôi với nhiều hình thức như nói chuyện chuyên đề, buổi tối tổ chức sân khấu hóa có giao lưu, tương tác với bà con. Già làng, trưởng bản, lãnh đạo Đảng, chính quyền, đoàn thể cũng được mời đến tham dự. So với năm 2011, tình trạng MCBGTKS đã "hạ nhiệt” nhưng vẫn ở mức cao. Do đó, thời gian tới, một trong những giải pháp được đưa ra là truyền thông, giáo dục cho các đối tượng có liên quan trực tiếp đến việc lựa chọn giới tính khi sinh như các cặp vợ chồng, trưởng họ và gia đình, thanh niên chuẩn bị kết hôn. Đồng thời, biểu dương, chia sẻ kinh nghiệm học tập, rèn luyện của các cháu gái trong gia đình sinh con một bề là gái chăm ngoan, học giỏi.

Hội viên phụ nữ phường Hữu Nghị (TP Hòa Bình) tìm hiểu chính sách dân số trong tình hình mới qua tài liệu truyền thông.

Cùng với 2 giải pháp quan trọng trên, để đạt được mục tiêu về công tác dân số trong tình hình mới, Chương trình hành động của tỉnh đồng thời đưa ra 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp khác. Đó là thực hiện đầy đủ, kịp thời và hiệu quả các chính sách, pháp luật về công tác dân số: Căn cứ vào tình hình thực tiễn, các địa phương nghiên cứu, đề xuất bổ sung, xây dựng các chính sách cụ thể trên địa bàn, trong đó chú trọng giải quyết toàn diện các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng dân số của tỉnh.

Phát triển mạng lưới và nâng cao chất lượng dịch vụ dân số: Nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số; huy động nguồn lực xã hội phát triển các cơ sở cung cấp các dịch vụ xã hội; phát triển mạng lưới cung cấp các dịch vụ tầm soát, chẩn đoán sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh, hỗ trợ sinh sản, tư vấn kiểm tra sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân. Phát huy vai trò mạng lưới y tế tư nhân nhằm góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho người dân dễ tiếp cận các dịch vụ về dân số; củng cố mạng lưới cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình trong các cơ sở y tế công lập; đổi mới phương thức cung cấp, đưa dịch vụ tới tận người sử dụng; thúc đẩy cung cấp dịch vụ qua mạng. Phát triển các dịch vụ TD-TT, vui chơi, giải trí lành mạnh. Phát triển mạnh hệ thống chuyên ngành lão khoa trong các cơ sở y tế; khuyến khích phát triển các cơ sở chăm sóc người cao tuổi; tăng cường chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng, xây dựng và hoàn thiện mô hình xã, phường, thị trấn phù hợp với người cao tuổi. Đảm bảo nguồn lực cho công tác dân số: Quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách của chương trình mục tiêu y tế - dân số; ngoài kinh phí đầu tư từ ngân sách Nhà nước, ngân sách địa phương cân đối đảm bảo đủ nguồn kinh phí để triển khai có hiệu quả công tác dân số; huy động xã hội hóa, lồng ghép các chương trình, dự án tại địa phương.

Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ dân số: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ theo hướng chuyên sâu; ổn định đội ngũ cộng tác viên dân số và có chính sách đãi ngộ thỏa đáng, nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của đội ngũ này ở các thôn, xóm, tổ dân phố... Tăng cường hợp tác quốc tế.

Cẩm Lệ

Nhóm ý kiến: