Tại Phiên họp thứ 14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 10/8, trả lời chất vấn của nhiều đại biểu về vấn đề tội phạm "tín dụng đen”, Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Tô Lâm khẳng định sẽ tiếp tục tấn công, trấn áp tội phạm; tăng cường tuyên tuyền, nâng cao nhận thức, thường xuyên cảnh báo người dân về các phương thức, thủ đoạn hoạt động "tín dụng đen”, cho vay nặng lãi; phối hợp chặt chẽ với ngành Ngân hàng để đẩy mạnh các biện pháp giúp người dân có thể tiếp cận với nguồn vốn vay của các kênh chính thức.

 Xử lý nghiêm các loại tội phạm liên quan đến "tín dụng đen”

Tại phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Bến Tre) cho rằng, tình hình tội phạm liên quan đến "tín dụng đen" hiện rất phức tạp, với nhiều thủ đoạn tinh vi. Có thực trạng bên cho vay nặng lãi buộc bên đi vay phải sang tên nhà, đất để thế chấp, cầm cố, làm tin. Khi người đi vay không trả được nợ do "lãi mẹ đẻ lãi con”, chúng tự ý sang nhượng nhà, đất đó cho người khác mà chủ sở hữu, chủ sử dụng không thể ngăn cản được. Cơ quan chức năng khó trong thu thập chứng cứ xử lý. Đại biểu đề nghị Bộ Công an làm rõ những giải pháp để đấu tranh, xử lý tình trạng này trong thời gian tới.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Tô Lâm khẳng định, trong 3 năm qua, Bộ Công an đã phối hợp với các lực lượng có liên quan thực hiện nhiều biện pháp mạnh để kiềm chế, đẩy lùi tội phạm "tín dụng đen", không còn tình trạng phức tạp, công khai, lộng hành như trước đây. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn tiềm ẩn phức tạp như việc các đối tượng lợi dụng cho vay qua Internet, apps (các ứng dụng)..., hoạt động với quy mô lớn và có sự tham gia của người nước ngoài. Quy mô của hoạt động "tín dụng đen" rất lớn với hàng trăm nghìn khách hàng vay, số tiền lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Nhưng trên thực tế, khách hàng chỉ nhận được 60% số tiền vay.

Đại tướng Tô Lâm cho biết, nguyên nhân chủ yếu tình trạng trên do nhu cầu vay "tín dụng đen” trong nhân dân vẫn còn lớn, nhiều người khó khăn bị các đối tượng lợi dụng. Việc xử lý tội phạm này nhiều khó khăn do số đối tượng có nhiều thủ đoạn lách luật nên khó xác định giữa phạm vi dân sự và hình sự. Chúng sử dụng nhiều thủ đoạn, tận dụng kẽ hở giữa hoạt động dân sự và hình sự để cho vay. "Đây là ranh giới rất phức tạp, nếu không thận trọng có thể hình sự hóa các quan hệ dân sự. Nếu không làm nghiêm sẽ bỏ lọt tội phạm", Đại tướng Tô Lâm nói.

Về các giải pháp trong thời gian tới, Bộ trưởng Công an cho biết, sẽ tiếp tục tấn công, trấn áp tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến "tín dụng đen”; không được chủ quan, không trùng xuống; tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 12/CT-TTg về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động "tín dụng đen” nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp các cấp, ngành, toàn dân trong phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động này; tăng cường tuyên tuyền, nâng cao nhận thức, thường xuyên cảnh báo người dân về các phương thức, thủ đoạn hoạt động "tín dụng đen”, cho vay nặng lãi. Bộ Công an sẽ phối hợp chặt chẽ với ngành Ngân hàng để đẩy mạnh các biện pháp giúp người dân có thể tiếp cận với nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng của ngân hàng thuận lợi hơn.

"Một trong những biện pháp hết sức căn cơ hiện nay là sử dụng căn cước công dân để thực hiện cho vay, để ngân hàng thay thế vấn đề tín chấp, thế chấp tài sản bằng uy tín người vay. Các tổ chức tài chính, ngân hàng có thể xác định chính xác người vay và xuất tiền cho vay”, Bộ trưởng nêu; đồng thời cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công an tiếp tục điều tra, xử lý nghiêm các loại tội phạm vi phạm pháp luật liên quan "tín dụng đen”, đặc biệt là các băng nhóm, tổ chức tội phạm.

Trước tình trạng "người dân vay ngoài với lãi suất cao để trả ngân hàng khi đến kỳ đáo hạn, sau đó làm thủ tục vay lại” được đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi nêu lên, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, với vai trò cơ quan quản lý nhà nước về tiền tệ của hoạt động ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành đồng bộ các quy định pháp lý về việc các tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn, trong đó có các quy định về điều kiện vay vốn. Đặc biệt, khi vay vốn, khách hàng phải nêu rõ mục đích vay vốn và khả năng trả nợ. Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận với nhau về thời hạn trả nợ. Khi vay, khách hàng phải dự liệu được khả năng và thời gian phải trả.

Tuy nhiên, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, trên thực tế, trong thời hạn vay vốn, có thể vì lý do nào đó, khách hàng không trả được nợ, có thể đề nghị các tổ chức tín dụng cho phép gia hạn nợ. Nếu khách hàng có đơn đề nghị, chứng minh được có khả năng trả nợ theo thời hạn mới sẽ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ. Trường hợp khách hàng không đề nghị gia hạn nợ, có thể đi vay mượn tiền từ người thân, gia đình, hoặc như trường hợp đại biểu phản ánh là vay từ nguồn "tín dụng đen”, các tổ chức tín dụng trên thực tế khó có thể biết được việc đó từ đâu để khách hàng trả nợ. Khi khách hàng trả xong khoản nợ đó, muốn vay lại, tổ chức tín dụng phải thẩm định các khoản vay mới theo đúng các yêu cầu, quy định của pháp luật.

Cùng với hệ thống mạng lưới (phòng giao dịch, chi nhánh) của các tổ chức tín dụng đa dạng, còn có các công ty tài chính, tổ chức tài chính vi mô… hiện diện hầu khắp toàn quốc. Khi có nhu cầu vay vốn, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khuyến cáo, người dân nên tiếp cận vay vốn từ các kênh chính thức. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có nhiều chương trình truyền thông đưa ra thông tin liên quan đến vấn đề vay vốn và sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp khác trong thời gian tới nhằm thúc đẩy tín dụng từ kênh chính thức.