Chuồng bò nhà chị Dinh. Ảnh: Dương Đình Tường. 

Sau 3 tháng nuôi bò theo kiểu mới gia đình anh Tới bán được 8 con, lãi chênh hơn 10 triệu so với cách nuôi cũ nên giờ dù đã hết thời gian của mô hình vẫn muốn tự mua chế phẩm để áp dụng. Phấn khởi anh còn nói cho tôi hay về ước mơ đưa "nhà máy sản xuất thịt bò” tức tinh con bò chuyên thịt nặng ngót 1 tấn BBB về quê mình để lai tạo…

Tối mịt mà không thấy đoàn, tưởng thôi, chị Nguyễn Thị Dinh ở phố Mỵ Thanh xã Mỵ Hòa đã đi tắm rồi, khi chúng tôi đến đầu còn quấn khăn nhưng vẫn cầm đèn pin xăm xăm soi đường ra chuồng. Những con bò cổ vẫn còn đeo lục lạc, dấu ấn của một thời chăn thả rông. Trước đây chị Dinh chỉ nuôi bò sinh sản rồi được con bê nào thì chăm cho đến lớn bán chứ không mua bò già, bò gầy hay bò tịt đẻ về để "cải lão hoàn đồng” như anh Tới.

Sáng lùa chúng lên đồi, bò tự tìm cỏ, người tự tìm gốc cây mát ngồi tối lại lùa về nhưng mà thả mãi vẫn không thấy chúng béo. Lại thêm một nỗi khổ là chăn nuôi ở phố, chuồng gần nhà, mùi xú uế rồi ruồi muỗi cứ bay vù vù khiến hàng xóm than phiền không ngớt. Từ hồi tham gia mô hình vỗ béo, chị trồng 1ha cỏ để nuôi đàn bò 12 con, tuy có vất vả hơn tí chút vì phải cắt cỏ, băm cỏ, ủ chua nhưng bù lại gia súc lớn nhanh và môi trường thì được cải thiện rõ rệt:

"Lúc trước rét mướt thế này nhưng ngày nào tôi cũng phải rửa chuồng hai lượt, người ướt, bò ướt mà vẫn mùi nhưng giờ vừa bước vào chuồng đã thấy hơi ấm bốc lên từ lớp đệm lót mà lại không có mùi gì nữa. Lúc nào thấy chúng cuồng chân thì tôi mới dắt lên đồi cho đi dạo một lúc thôi”.

Con bò đang vào thời kỳ vỗ béo của anh Tới. Ảnh: Dương Đình Tường.

Khi chưa biết kỹ thuật vỗ béo này chị bán 4 con bò được có 50 triệu, giờ cũng vẫn 4 con tuổi như thế nhưng bán được tới 80 triệu. Gần đó là chuồng bò 11 con của chị Nguyễn Thị Vọng, ngoài cho ăn bằng cỏ non, cám ngô, gạo, sắn còn được tráng miệng bằng những khẩu mía ngọt lịm nữa. Mía năm nay dội chợ, giá rẻ quá nên chị để lại làm thức ăn cho bò trong mùa đông.

Trước đây chị nuôi thả rông, phân rơi, phân vãi đã đành mà bò còn chậm lớn, bán không ra tấm ra món. Vừa rồi nuôi theo kiểu mới, xuất chuồng 3 con được 75 triệu cộng tiết kiệm được 25 triệu chị don lại cho tất cô con gái để thêm thắt tậu nhà ngoài Hà Nội. Trước đây cả ngày chị ăn rồi phải đi dọn phân bò, sáng 8h, trưa 10h30, chiều 2h, đến tận 8h tối mới được nghỉ nhưng giờ mấy tháng cũng chẳng phải động tay. Đã thế, phân, nước tiểu ở đệm lót sau khi hết hạn được sử dụng để bón lại cho cỏ tạo thành một vòng tuần hoàn khép kín, không bỏ phí chút nào.  

Vắt sữa người để bám mô hình

Chuồng bò nhà chị Vọng. Ảnh: Dương Đình Tường.

Trong những năm gần đây người dân Hòa Bình đã có xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế hộ từ trồng trọt sang chăn nuôi, nhờ đó số lượng trâu, bò tăng lên đáng kể. Tuy nhiên sự chuyển dịch này vẫn chỉ dừng lại ở số đầu con mà vẫn chưa chú trọng về chất. Đa số bà con vẫn chăn thả quảng canh lạc hậu, lợi dụng thức ăn sẵn có trong tự nhiên nên xâm phạm cả vào diện tích trồng trọt, lâm nghiệp. Hơn thế, do không nắm được kỹ thuật nên việc phòng và chữa bệnh còn bị buông lỏng, dịch bệnh xảy ra tràn lan, liên tục. Khi một số hộ bắt đầu muốn đầu tư lớn lại gặp phải vấn đề xử lý môi trường…

Để giải quyết những vấn đề đó, năm 2020 Trung tâm Khuyến nông Quốc gia thông qua Công ty Cổ phần T&T 159 đã kết hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Hoà Bình thực hiện mô hình "Vỗ béo bò thịt và xử lý môi trường bằng chế phẩm sinh học” tại xã Mỵ Hoà và xã Thanh Sơn (huyện Lương Sơn) với quy mô 155 con. Nguyễn Thị Bích Thảo - cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Hòa Bình được giao phụ trách mô hình lúc vừa mới đi làm lại sau sinh mà mỗi tuần vẫn đôi lần phóng xe máy gần 100km từ thành phố đến hai xã vùng núi này để vận động.

Ngực nhiều lúc tức sữa phải vắt bỏ bớt xuống đất nhưng cũng không tức bằng chuyện mới đầu nói bà con cứ không chịu tin nhất là khâu làm đệm lót rất cách rách để cho bò nằm giữ ấm và không phải hót phân. Thế là chị phải xông vào, tự tay pha chế phẩm rồi xúc đổ vào chuồng. Mất một hai ngày mùi hết thì chủ hộ mới làm theo. Cho đến nay, mô hình đã đạt được mục tiêu đề ra khi bò tăng trọng hơn 750 gram/ngày, sau thời gian vỗ béo 3 tháng, trừ chi phí thức ăn, thuốc thú y mỗi con bán lãi được 5 triệu. Bà con ngoài mô hình cũng đã lác đác tò mò tìm đến xem và học tập, bước đầu hình thành nên một nghề mới, mở ra hi vọng giảm dần được tập quán nuôi thả rông, giảm phát thải khí nhà kính.