Đầu tiên mọi người được mời uống "Thăm khoe". Có nghĩa là uống "nếm", thử xem chất lượng của rượu như thế nào, bởi vò rượu cần uống càng lâu sẽ càng nhạt đi, chỉ có lúc đầu mới phản ánh đúng chất lượng của nó. Tuần uống "Thăm khoe" thường cả chục người chỉ uống chung nhau lượng rượu bằng một gáo. Đàn ông uống trước, đàn bà uống sau. Mọi người ngồi quây quần xung quanh vò rượu nhưng vẫn theo thứ tự trên dưới theo quan hệ tuổi tác, họ hàng. Người vai trên cao tuổi ngồi trên, vai thấp ngồi phía dưới theo quy ước trong ngôi nhà.
Chí Chám thấy mọi người ổn định chỗ ngồi thì vin cần mời từng người cầm cần. Một người nói lời cảm ơn gia đình: "Đêm nay trăng mềm, gió mát, bố con, anh em chúng tôi đến chơi gia đình làm nên bận rộn, tốn kém cho gia đình, có vò rượu nhà đem ra thết đãi anh em, bố con chúng tôi uống nhờ no say. Xin cảm ơn bố mế, các bác, anh chị em trong nhà ạ". Ông chủ hoặc bà chủ đáp lời: "Vâng! Hôm nay trăng xanh, gió mát, các ông, các mế, các bác, anh em đến chơi. Nhưng gia đình chúng tôi kém cỏi chẳng có gì để ở chơi. Có nắm rượu chua đưa ra giữa nhà, các bố, mế, anh em thấy sao thì thương lấy vợ chồng con cái chúng tôi". Thủ tục ấy gọi là chào rượu, ai uống rượu mà không biết chào thì dễ bị coi là người đần độn.
Đôi bên chủ khách dứt lời chào rượu thì các ông xin phép các bà mế và các chị rằng: "Rượu mới các mế, các chị em còn nhường, bố con anh em chúng tôi xin được vô phép uống trước ạ!".
Sau thủ tục ấy, Chí Chám dùng gáo đổ nước vào vò rượu cho đầy. Tay nâng gáo nước đang tuôn vào vò rượu qua lỗ thủng, miệng anh nói: "Nước đã đầy vò rượu cần, mời mọi người bắt đầu uống". Chí Chám bắt đầu tính lượng rượu bằng cách tiếp tục tuôn nước (bằng gáo dùi lỗ) vào vò. Sau cuộc rượu "Thăm khoe" của đàn ông, Chí Chám lên tiếng mời các mế, các chị, quay ra phía gian ngoài để "Thăm khoe". Các bà, các chị lại ngồi xung quanh vò rượu, bà chủ ngồi phía trong, những người khách cứ theo thứ bậc mà ngồi. Chí Chám lại vin cần rượu mời mọi người uống.
Khi uống "Thăm khoe" xong cuộc rượu lại tiếp tục. Họ phải làm như thế nào để cuộc rượu thật vui, cho đẹp lòng chủ nhà. Họ quan niệm, rượu ở trong nhà là rượu của chủ, còn rượu đã mang ra uống giữa nhà là rượu của khách. Khách phải có bổn phận làm cho chủ nhà vui. Muốn thật vui phải chia làm hai phe để uống thi. Từ lúc chia phe, đàn ông và đàn bà cùng ngồi uống chung với nhau. Do đó khi chia phe phải chọn các đối tượng đối ứng với nhau. Chia phe xong họ uống theo luật, để tính sự hơn kém nhau về lượng uống được trong cùng một thời gian. Thời gian không phải tính bằng đồng hồ, mà chủ yếu là tính lượng nước trong gáo chảy qua lỗ thủng xuống vò rượu. Điều này do nhà Chí Chám thiên vị bên nào thì bên ấy được lợi điểm tí chút. Nếu mà thiên vị như vậy, nhà Chám sẽ bị mọi người phát hiện ra, nhà Chám phải xin lỗi và chịu phạt rất nặng. Phe nào uống thua điểm thì bị phạt uống thêm.
Lò Cao Nhum (Bản Lác, xã Chiềng Châu, Mai Châu)
Phát triển bởi ICT GROUP.
