Nghệ nhân mo xã Phong Phú (Tân Lạc) thực hành nghi lễ mo Mường tại lễ hội Khai hạ Mường Bi năm 2020.

Gần đây, những bậc thầy mo Mường như ông Bùi Văn Khẩn, Bùi Văn Lựng, Bùi Văn Nợi ở xã Phong Phú, Đinh Công Tỉnh ở xã Mỹ Hòa được quan tâm, khích lệ, động viên nhiều hơn. Nhờ đó, lớp nghệ nhân này đã, đang chủ động truyền miệng, thực hành, diễn xướng các bài mo, các phong tục tập quán tốt đẹp liên quan đến mo Mường qua các thế hệ trong gia đình, dòng họ và cộng đồng để lưu giữ, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của mo Mường. Các thầy mo còn thường xuyên trao đổi thông tin, giới thiệu, truyền dạy các bài mo, dòng mo, thực hiện các nghi lễ của mo Mường trong nghi lễ mo ma theo quy ước của các khu dân cư, không trái với quy định pháp luật.

Giá trị văn hóa mo Mường được tuyên truyền sâu rộng trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên, học sinh và Nhân dân, góp phần nâng cao nhận thức của cả hệ thống chính trị và người dân về việc coi trọng, có ý thức giữ gìn, bảo tồn, phát triển. Huyện cũng chủ động phối hợp Sở VH-TT&DL tổng hợp kết quả kiểm kê, lập hồ sơ di sản văn hóa trình Bộ VH-TT&DL quyết định công nhận mo Mường, chiêng Mường là di sản văn hóa cấp quốc gia, tham gia xây dựng lộ trình lập hồ sơ khoa học trình UNESCO công nhận mo Mường là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Phối hợp các xã, thị trấn, nhà nghiên cứu tiến hành rà soát, điều tra, thống kê các thầy mo, dòng mo, bài mo, đồ dùng của thầy mo.

Tính đến thời điểm này, toàn huyện có 180 thầy mo chính đang hành nghề. Trong đó, 41 thầy mo trên 70 tuổi nắm giữ nhiều kiến thức, kinh nghiệm và giá trị nhân văn của mo Mường, còn lại là số thầy mo mới vào nghề, chỉ thực hành được nghi thức mo đơn giản. Có 5 CLB "Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa mo Mường" được thành lập. Các CLB xây dựng quy chế hoạt động, thường xuyên sinh hoạt và phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, huyện tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các xã, thị trấn triển khai công tác lập hồ sơ đề nghị công nhận nghệ nhân ưu tú. Đến nay, các cấp thẩm quyền đã công nhận nghệ nhân ưu tú mo Mường, chi trả chế độ theo quy định cho 3 thầy mo có thành tích trong việc bảo tồn, giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa mo Mường, 1 nghệ nhân mo Mường được tặng kỷ niệm chương vì sự nghiệp VH-TT&DL. Ngoài ra, đã đề nghị công nhận 6 nghệ nhân mo là nghệ nhân ưu tú. Xây dựng 23 chương trình, phóng sự về bảo tồn, phát huy giá trị mo Mường phát trên sóng phát thanh, truyền hình. Tăng cường công tác sưu tầm, xây dựng thành sách, phát hành đĩa CD bộ "Mo Mường Tân Lạc" để phục vụ tuyên truyền, lưu trữ, quảng bá về những giá trị của mo Mường.

Theo đồng chí Lê Chí Huyên, Phó Chủ tịch UBND huyện, nhận thức của các cấp, ngành về giá trị mo Mường đã có sự thay đổi, nhất là sau khi mo Mường được công nhận là di sản văn hóa. Để khơi dậy, phát huy giá trị văn hóa mo Mường hơn nữa, huyện tiếp tục đưa di sản này trở thành sản phẩm du lịch tiêu biểu, đặc sắc, gắn bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa mo Mường với phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương. Đưa việc truyền dạy mo Mường vào các buổi học ngoại khóa của học sinh trường THCS, THPT. Duy trì có hiệu quả hoạt động của các CLB Mo Mường; đảm bảo 100% người có công bảo tồn, giữ gìn và truyền dạy mo Mường được tôn vinh, hưởng chế độ đãi ngộ theo quy định. Tổ chức hội nghị, tọa đàm, gặp mặt trao đổi kinh nghiệm giữa các thầy mo đang hoạt động để phát huy, đánh giá, tôn vinh những người trực tiếp giữ gìn kho tàng văn hóa mo Mường, động viên họ quan tâm hơn nữa đến công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ nghệ nhân kế cận.

Bùi Minh