Đối với người miền Bắc, nhất là ở những vùng quê Bắc Bộ, hình ảnh hoa gạo thân quen, gắn liền với cuộc sống của người dân như cây đa, bến nước, sân đình. Thân thuộc đến nỗi thứ hoa giản dị, bình thường ấy đã đi vào thơ, ca, nhạc, họa, đi vào ký ức tuổi thơ của biết bao người con đồng bằng Bắc Bộ, để mỗi khi đi xa về, chỉ cần nhìn thấy cây gạo đầu làng đã cảm nhận được tình quê, hồn quê đã, đang hiện diện ở đó. Cái tên hoa gạo chất chứa bao nỗi niềm bình dị của những người nông dân. Hoa gạo thường nở vào tháng Ba, đúng mùa giáp hạt, lúc người nông dân xưa thường trong tình trạng thiếu thóc, gạo. Bởi vậy, cái tên hoa gạo là biểu tượng cho niềm hy vọng, ước mong một mùa vàng bội thu, lúa gạo đầy bồ, đời sống ấm no, hạnh phúc.

Ở những tỉnh miền núi như Hòa Bình, cây gạo không còn nhiều, chưa kể vào mùa mưa bão hàng năm đã đốn đi khá nhiều cây gạo to, cổ thụ. Buổi sáng sớm, dọc đường 12B qua địa phận xã Thu Phong (Cao Phong) và xã Tú Sơn (Kim Bôi), giữa những đồi hoa cam, hoa bưởi trắng muốt, toả hương ngào ngạt là những bông hoa gạo nở rực rỡ. Cả cây gạo như một ngọn lửa lớn đang cháy giữa trời xuân. Dừng lại dưới gốc cây, nhặt bông hoa gạo đặt nhẹ nhàng vào lòng bàn tay, bông hoa rất đỗi giản dị, thân thương nhưng cảm giác vẫn lâng lâng khó tả. Nhiều người cũng dừng xe, lấy điện thoại ghi lại những khoảnh khắc đẹp nhất của mùa hoa gạo, vì nếu bỏ lỡ mùa này phải chờ đến tận năm sau.

Còn gì hơn sáng sớm tháng Ba, hít thở không khí trong lành đầy mùi nắng quyện cùng mùi cỏ non nhè nhẹ, cả núi rừng trời mây thu gọn vào trong tầm mắt. Cùng ngắm những bông hoa gạo đỏ rực trên đường 12B, chị Đinh Thu Trang, thị trấn Bo (Kim Bôi) chia sẻ: Từ khi hoa gạo nở, mỗi lần đi qua đây tôi đều dừng xe ngắm hoa. Không khí sáng sớm mai trong lành khiến cho lòng người dù bộn bề đến đâu cũng cảm thấy nhẹ nhàng. Cây gạo còn gợi nhớ cho tôi thời thơ ấu cùng đám bạn thân đùa vui dưới gốc cây, cùng nhặt những bông hoa rụng kết thành vương miện đội lên đầu, rồi chờ đến lúc hoa gạo tàn, quả gạo già đi tách ra có những cục bông trắng muốt bên trong, lũ trẻ lại nhặt về để làm ruột chăn, ruột gối. Giờ đa số cây gạo đã bị chặt, may còn lại vài cây ở đoạn đường này, cứ vào đầu tháng Ba, hoa gạo lại nở đỏ cả một góc trời.

Một loài hoa dân dã như chính tên gọi của nó, chỉ có sắc, không hương nhưng khiến người ta nhớ mãi. Mỗi lần ngang qua cây gạo, mọi người dường như di chuyển chậm hơn, bởi ai cũng muốn giữ riêng cho mình một khoảng trời ký ức về hoa gạo, về những miền quê thân thương, về một thời tuổi thơ chăn trâu, cắt cỏ cùng lũ bạn mà nay chỉ còn được nhắc đến với hai từ "kỷ niệm”.

Có lẽ khi thấy hoa gạo, nhiều người đã tiếc nuối vì lại một mùa xuân nữa đã thật sự đi qua, nhưng nhiều người lại cho rằng, vạn vật thay đổi theo thời gian, xuân qua đi rồi hạ đến sẽ mang tia nắng ấm cùng những bông hoa gạo sưởi ấm nhân gian.