Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thông qua quyết định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá nung nóng, cũng như các chất gây nghiện, có hại cho sức khỏe từ năm 2025. Đây là một quyết định quan trọng được xã hội hoan nghênh và ủng hộ mạnh mẽ của các tầng lớp nhân dân.

Hình ảnh tuyên truyền về việc cấm sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc lá điện tử. 

Chia sẻ với chúng tôi, chị Bùi Thị Hoa, phường Tân Thịnh (TP Hoà Bình) thể hiện sự đồng tình khi biết Quốc hội cấm thuốc lá thế hệ mới. Chị Hoa chia sẻ: Tôi có con trai đang là sinh viên học xa nhà. Mặc dù gia đình thường xuyên nhắc nhở con tránh xa TLĐT, nhưng tôi vẫn lo khi con kể môi trường đại học vẫn có sinh viên sử dụng loại này. Việc cấm sẽ hạn chế tình trạng buôn bán thuốc lá thế hệ mới công khai, tự do như hiện nay. Các phụ huynh như tôi sẽ bớt đi mối lo con có thể mắc nghiện TLĐT. Mong cơ quan chức năng sẽ tăng cường kiểm soát để quy định được thực hiện một cách triệt để hơn.

Thuốc lá thế hệ mới, bao gồm TLĐT, thuốc lá nung nóng về bản chất vẫn là đưa nicotine - chất gây nghiện vào cơ thể. Việc cấm tuyệt đối thuốc lá thế hệ mới là vô cùng cần thiết; không thể phát triển kinh tế thông qua thương mại thuốc lá mà sẵn sàng đánh đổi sức khỏe của thế hệ trẻ.

Theo các chuyên gia, thanh thiếu niên sử dụng nicotine gây hại lớn đến sự phát triển não bộ, vì ở lứa tuổi này não vẫn đang trong giai đoạn phát triển cho tới tuổi 25. Nicotine đã được chứng minh làm suy yếu sự trưởng thành não bộ của thanh thiếu niên với những hậu quả nghiêm trọng. Đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập, rối loạn tâm thần... Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn, vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.

Tác hại của TLĐT, thuốc lá lung nóng đã thấy rất rõ. Việc Quốc hội quyết định cấm sản xuất, lưu thông, buôn bán, sử dụng thuốc lá thế hệ mới trên toàn quốc là đúng đắn. Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội khóa XV, tại Mục 2.2 về lĩnh vực y tế nêu: "Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng TLĐT, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội; giao Chính phủ tổ chức thực hiện cụ thể. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là đối với thanh niên, thiếu niên về tác hại của rượu, bia, thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người”.

Như vậy, từ năm 2025, TLĐT sẽ được coi là mặt hàng cấm tại Việt Nam. Nếu cá nhân, tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt theo các quy định hiện hành. Hiện nay, về xử phạt hành chính người sử dụng chất cấm được quy định tại khoản 1, Điều 23, Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Theo căn cứ này, người sử dụng TLĐT có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1 - 2 triệu đồng. Các hành vi sản xuất, buôn bán, sử dụng TLĐT có thể bị xử lý theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trường hợp đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm, cá nhân, tổ chức sản xuất, buôn bán TLĐT có thể bị xử lý hình sự theo Điều 190, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017. Theo đó, người nào thực hiện một trong các hành vi sản xuất, buôn bán hàng hóa khác mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng trị giá từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng thì bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 - 5 năm.

Trường hợp phạm tội có tổ chức; lợi dụng chức vụ, quyền hạn; có tính chất chuyên nghiệp; hàng hóa khác mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng trị giá từ 300 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng hoặc thu lợi bất chính từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng… thì bị phạt tiền từ 1 - 3 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 5 - 10 năm. Phạm tội thuộc trường hợp "hàng hóa khác mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng trị giá 500 triệu đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính 500 triệu đồng trở lên" thì bị phạt tù từ 8 - 15 năm...

Tuy vậy, hiện nay việc cấm TLĐT vẫn chưua triệt để. Trong thời gian tới, người dân mong các ngành chức năng thực hiện các biện pháp kiểm soát thị trường, đẩy mạnh thực thi và tăng cường các quy định về chống buôn lậu, quảng cáo và bán các sản phẩm này để ngăn chặn sự gia tăng sử dụng trong thanh thiếu niên. Việc cấm sử dụng TLĐT cũng là cơ sở để xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm, ngăn ngừa và phát hiện kịp thời việc sử dụng ma túy, đặc biệt là trong giới trẻ.