Vàng Y P. ở bản Hang Kia, xã Hang Kia, sinh năm 2003, năm 2016 khi mới bước qua tuổi 13 đã lấy chồng và 14 tuổi sinh con. Chồng của P. bằng tuổi nên khi con được sinh ra không làm giấy khai sinh, không có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT). Hệ lụy của tảo hôn, nhất là đối với bé gái đã được nói đến nhiều như: mất cơ hội đi học, cơ thể chưa phát triển đầy đủ, chưa biết cách chăm sóc con, dễ sinh non, sảy thai, trẻ bị suy dinh dưỡng… Song, đáng chú ý là họ đánh mất quyền lợi của chính mình.
Có những trẻ ở bản Hang Kia, xã Hang Kia (Mai Châu), mẹ của các em chỉ hơn các em 13 - 14 tuổi và bận đi nương nên các em phải tự chơi.
Trạm trưởng Trạm Y tế xã Vàng A Mua kể: Làm việc tại trạm, tôi thấy có những trẻ dưới 6 tuổi chưa có giấy khai sinh, chưa có thẻ BHYT. Theo quy định, người nhà phải tự chi trả toàn bộ kinh phí khám, mua thuốc. Một số trường hợp đáng thương, chúng tôi khám cho nhưng hướng dẫn tìm quầy bán thuốc ở ngoài để mua. Ngoài các trường hợp người tuổi vị thành niên trong xã lấy nhau, có người ở xã khác, tỉnh khác về mới 13 - 15 tuổi, gia đình thuộc hộ nghèo nhưng chưa đủ tuổi kết hôn nên chưa chuyển được hộ khẩu. Khi sinh con tại trạm, cả mẹ và con đều không được hưởng BHYT.
Theo tìm hiểu của phóng viên, ở bản Mông có trường hợp sinh đến con thứ 2, các em vẫn chưa đủ 18 tuổi. Trong khi đó, nhiều cặp đôi không muốn con mình mang danh nghĩa con ngoài giá thú nên đợi đến tuổi bố mẹ được đăng ký kết hôn mới làm giấy khai sinh cho con. Vậy là có những đứa trẻ phải chịu cảnh "hai không” (không giấy khai sinh, không thẻ BHYT) mất quyền lợi trong nhiều năm. Họ tự gây thiệt thòi cho chính mình và con khi chẳng may bị ốm, bị bệnh phải đi khám, chữa và chịu toàn bộ chi phí. Từ đó, có thể phát sinh những trường hợp trẻ ốm nhưng không được đưa đi khám kịp thời do điều kiện kinh tế khó khăn hoặc "bí” quá lại mượn thẻ của trẻ khác để khám, ảnh hưởng đến việc thực thi chính sách BHYT.
Giám đốc BHXH huyện Mai Châu Hà Thị Dương cho biết: Theo báo cáo, xã Hang Kia có 3.309 nhân khẩu, trong đó 3.061 người được cấp thẻ BHYT, chiếm 92,5%. Trong đó, trẻ dưới 6 tuổi được cấp thẻ 445 trẻ, còn lại là các nhóm đối tượng khác. Theo chính sách hỗ trợ, trẻ dưới 6 tuổi và đồng bào dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn được cấp thẻ BHYT. Cơ quan BHXH căn cứ danh sách đề nghị cấp thẻ, rà soát nếu không trùng sẽ cấp theo nhóm đối tượng. Tuy nhiên, xã còn 7,5% người chưa được cấp thẻ. Mong muốn tăng độ bao phủ BHYT và cũng là quyền lợi của người dân, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước. Song, cái khó là nạn tảo hôn vẫn diễn ra ở xã. Việc thanh toán quỹ BHXH, đơn vị phải kiểm soát, hợp lý, hợp pháp mới thanh toán được.
Mặc dù triển khai nhiều biện pháp nhưng tình trạng tảo hôn ở xã Hang Kia vẫn "nóng”. Trong 9 tháng năm 2018, xã có 21 trường hợp tảo hôn. Để ngăn chặn tình trạng này, tháng 4/2016, BTV Huyện ủy Mai Châu ban hành Nghị quyết số 03 về lãnh đạo phòng, chống tảo hôn giai đoạn 2016- 2020. Xã cũng triển khai nghị quyết, huy động sự vào cuộc của cấp ủy Đảng, chính quyền.
Bí thư Đoàn xã Hang Kia Vàng A Sáng cho biết: Xã có trên 500 ĐV-TN tại 12 chi đoàn. Nạn tảo hôn xảy ra chủ yếu ở lứa tuổi ĐV-TN. Để giảm nạn tảo hôn và sinh con thứ 3 trở lên, hoạt động tuyên truyền đã được tiến hành như phát tài liệu, tuyên truyền tại hội nghị… nhưng chưa thực sự hiệu quả. Tháng 6/2018, Đoàn xã thành lập CLB tuổi trẻ với pháp luật với hơn 10 thành viên là BCH Đoàn xã và BCH các chi đoàn. Từ khi thành lập, CLB phối hợp với lực lượng Công an tuyên truyền 5 đợt tại 5 xóm cho ĐV-TN và các trường hợp nguy cơ cao. CLB đổi mới tuyên truyền bằng hình thức sân khấu hóa, dàn dựng các tiểu phẩm nêu bật tác hại tảo hôn, sinh nhiều con. Mấu chốt vẫn là nhận thức, hiểu biết của người dân chưa đầy đủ, chính họ chưa biết mình bị thiệt thòi. Đã nghèo lại lấy nhau sớm, đẻ nhiều, không được học hành đến nơi nên họ thấy vấn đề tảo hôn là bình thường. Vì vậy, Đoàn xã, CLB tiếp tục tìm các giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn vấn nạn.
Vấn nạn tảo hôn ở Hang Kia bao giờ chấm dứt? Câu trả lời không dễ khi còn cả cán bộ, đảng viên như bí thư và phó bí thư chi bộ, Phó Chủ tịch UBND xã, Chủ tịch MTTQ xã… có con như vậy. Việc "nêu gương ngược” ảnh hưởng xấu đến công tác tuyên truyền. Theo Bí thư Đảng ủy xã Khà A Lau: Vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên rất quan trọng, có như vậy nói, tuyên truyền dân mới nghe và làm theo.
Cẩm Lệ
Phát triển bởi ICT GROUP.
