BHXH bắt buộc là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. Còn BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người  tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH. Khi tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng những quyền lợi về hưởng lương hưu hàng tháng, được cấp thẻ BHYT miễn phí để đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khoẻ khi hết tuổi lao động; người thân được nhận chế độ tử tuất khi chẳng may người tham gia qua đời… Không những thế, Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 bổ sung thêm nhiều quyền lợi về trợ cấp thai sản, chế độ hưu trí, chế độ tử tuất cho người tham gia BHXH tự nguyện, tăng sức hấp dẫn để thu hút người lao động tự do tham gia.

Trong số nhiều quyền lợi thiết thực mà người tham gia được hưởng thì chế độ hưu trí (hưởng lương hưu hàng tháng) là một trong những chế độ quan trọng của chính sách BHXH nhằm đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động khi hết tuổi lao động. Cách thức tham gia đơn giản, tiện lợi, chủ động, phù hợp với điều kiện kinh tế, hoàn cảnh gia đình của mỗi người, chính sách BHXH tự nguyện thể hiện sự quan tâm của Nhà nước khi định kỳ điều chỉnh lương hưu phù hợp với mức sống. Đồng thời, góp phần chung sức cùng ngành BHXH tỉnh nâng cao tỷ lệ người dân tham gia BHXH, thực hiện tốt công tác an sinh xã hội tại địa phương.

Là nông dân, chị Bùi Thị Lý ở xóm Chiềng Vang, xã Tân Lập  (Lạc Sơn) chưa từng nghĩ mình có thể có lương hưu. Chị Lý chia sẻ: "Được cán bộ BHXH tuyên truyền, nhận thấy chính sách BHXH tự nguyện rất tốt và thiết thực nên tôi đã tham gia. Hơn nữa, tôi còn được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với điều kiện của mình. Tuy chưa đủ thời gian đóng để được hưởng lương hưu nhưng giờ đây tôi rất an tâm. Khi tuổi cao, lương hưu hàng tháng dẫu ít hay nhiều đều đáng quý, bởi đây sẽ là khoản tiền để dành giúp tôi ổn định cuộc sống. Vui hơn nữa là còn được cấp thẻ BHYT miễn phí. Tuổi già, nếu ốm đau, bệnh tật sẽ được quỹ BHYT thanh toán chi phí khám, chữa bệnh”.

Từng nghĩ rằng việc tham gia BHXH tự nguyện là không cần thiết, thế nhưng suy nghĩ ấy của chị Đinh Thị Thuý Hồng, xóm Tràng, xã Tú Lý (Đà Bắc) đã thay đổi hoàn toàn sau khi được cán bộ BHXH tuyên truyền về chế độ, chính sách của loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức. "Trước đây, tôi luôn nghĩ mình còn trẻ, sức khoẻ và sức lao động vẫn tốt, không ốm đau hay bệnh tật gì nên chưa cần thiết phải tham gia BHXH. Mặt khác cũng còn băn khoăn, ái ngại khi phải đóng tiền trong thời gian dài mới đủ điều kiện được hưởng quyền lợi. Song, được cán bộ BHXH tuyên truyền, tư vấn, giải thích cặn kẽ, tôi đã hiểu rõ những lợi ích thiết thực, lâu dài mà BHXH tự nguyện mang lại. Từ đó thay đổi suy nghĩ của bản thân và quyết định tham gia BHXH tự nguyện để cuộc sống khi về già vui vẻ, an nhàn, không phải phụ thuộc nhiều vào con cháu” - chị Hồng bộc bạch.

Để ngày càng nhiều người dân, đặc biệt là lao động tự do hiểu rõ về lợi ích của chính sách BHXH tự nguyện, những năm qua, BHXH tỉnh Hoà Bình luôn chú trọng công tác truyền thông. Đến hết tháng 2/2025, toàn tỉnh có trên 84 nghìn người tham gia BHXH bắt buộc và trên 15 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện. Trong tháng, tổng chi BHXH và bảo hiểm thất nghiệp gần 41 tỷ đồng… Việc chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH được tổ chức chặt chẽ, đầy đủ, kịp thời, đảm bảo an toàn tiền mặt và thuận tiện cho người thụ hưởng. Bên cạnh đó, BHXH tỉnh phối hợp chặt chẽ với Sở Y tế và một số cơ sở khám, chữa bệnh trên địa bàn không ngừng cải thiện chất lượng khám, chữa bệnh BHYT, đảm bảo người dân được thụ hưởng quyền lợi theo đúng quy định. Với việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, quyền lợi của người tham gia, thụ hưởng chế độ, chính sách BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp trên địa bàn tỉnh Hoà Bình luôn được đảm bảo.