(HBĐT) - Tỉnh xác định xây dựng nông thôn mới (NTM) là quá trình liên tục, lâu dài, có điểm bắt đầu nhưng không có điểm kết thúc. Thời gian qua, Chương trình MTQG xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh có sự chuyển biến rõ nét về chất lượng, đi vào chiều sâu, người dân và cộng đồng hiểu rõ lợi ích, tích cực tham gia xây dựng NTM. Hiện, toàn tỉnh có 58 xã về đích NTM (bằng 44,27% tổng số xã), trung bình 1 xã đạt 15,31 tiêu chí. Tỉnh đang hướng tới xây dựng NTM kiểu mẫu. Để xây dựng NTM kiểu mẫu trước hết phải xây dựng khu dân cư (KDC) NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và thực hiện hiệu quả Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP).

Giai đoạn 2018 - 2020, UBND tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2020, các xã về đích NTM có từ 1 - 2 KDC NTM kiểu mẫu và vườn mẫu được công nhận đạt chuẩn. Phấn đấu chuẩn hóa ít nhất 25% sản phẩm hiện có của các địa phương, tương đương khoảng 50 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP cấp tỉnh. Sau 2 năm nỗ lực thực hiện, đến nay, tỉnh có 46 KDC NTM kiểu mẫu, 151 vườn mẫu và 71 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP cấp tỉnh (vượt 21 sản phẩm so với kế hoạch đề ra), trong đó, 18 sản phẩm OCOP 4 sao, 53 sản phẩm OCOP 3 sao. 

Có được kết quả trên là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh. Các cấp, ngành, MTTQ và các tổ chức đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở vào cuộc quyết liệt. Đặc biệt, việc triển khai xây dựng mô hình KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và Chương trình OCOP nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của Nhân dân. Người dân từng thôn, xóm chung sức, đồng lòng, quyết tâm hoàn thành mục tiêu xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và chuẩn hóa các sản phẩm tiềm năng, thế mạnh của địa phương để đạt tiêu chuẩn OCOP. 

Để được công nhận KDC NTM kiểu mẫu và vườn mẫu cần phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chí. Trong đó, KDC NTM kiểu mẫu phải đáp ứng các tiêu chí: Nhà ở và công trình phụ trợ; vườn hộ gia đình; vệ sinh môi trường; giao thông; điện; văn hóa thông tin; giáo dục; y tế; thu nhập; hộ nghèo; hệ thống chính trị, an ninh, trật tự xã hội. Tiêu chí của vườn mẫu gồm: Quy hoạch và thực hiện quy hoạch; ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật; sản phẩm từ vườn; môi trường, cảnh quan và tiêu chí thu nhập. Trong giai đoạn 2018 - 2020, nhằm tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương triển khai thực hiện xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, UBND tỉnh đã phân bổ kinh phí hỗ trợ xây dựng cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp và KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, tổng kinh phí 28.680 triệu đồng. Trong đó, năm 2017 là 1.200 triệu đồng; năm 2018 là 3.770 triệu đồng; năm 2019 là 6.570 triệu đồng; năm 2020, đợt 1 đã phân bổ kinh phí 6.770 triệu đồng, đợt 2 là 10.370 triệu đồng. Cùng với sự hỗ trợ của UBND tỉnh, 10/10 huyện, thành phố đã ban hành kế hoạch, thành lập Ban tổ chức, đánh giá chấm điểm các KDC kiểu mẫu, vườn mẫu để lựa chọn tham gia cuộc thi cấp tỉnh. 131/131 xã thành lập đoàn công tác tổ chức thực hiện đánh giá các KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và đề nghị UBND huyện, thành phố công nhận. 

Triển khai xây dựng mô hình KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu tiếp tục phát huy được vai trò chủ thể của Nhân dân. Người dân tại các thôn, xóm nỗ lực không ngừng phát triển kinh tế để nâng cao thu nhập, cải thiện môi trường sống; xây dựng nhà cửa khang trang, sạch đẹp… Người dân còn tích cực đóng góp ngày công, hiến đất xây dựng hạ tầng nông thôn; giữ gìn nét đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng dân cư. Người dân luôn đồng thuận, hăng hái hưởng ứng cuộc thi KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu. Ban giám khảo cấp tỉnh đã tổ chức đánh giá, chấm điểm các KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu tại hiện trường, đánh giá chấm điểm theo hồ sơ. Kết quả, về KDC NTM kiểu mẫu có 1 giải A, 3 giải B, 10 giải C, 22 giải khuyến khích. Về vườn kiểu mẫu NTM có 1 giải A, 3 giải B, 10 giải C, 25 giải khuyến khích. Những KDC văn minh, những vườn mẫu có giá trị kinh tế cao đã tạo nên diện mạo nông thôn thực sự là "miền quê đáng sống” trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội khu vực nông thôn. 

Bên cạnh những thuận lợi, việc triển khai xây dựng mô hình KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu trên địa bàn tỉnh còn gặp một số khó khăn như: Mô hình được thực hiện vào thời điểm các xã sáp nhập đơn vị hành chính nên bộ máy chỉ đạo, điều hành ở xã, xóm chưa ổn định, dịch Covid-19 ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện. Kinh phí huy động để lồng ghép, kết hợp với nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước thực hiện xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu hạn chế, chủ yếu dựa vào hỗ trợ của T.Ư, tỉnh. Hạ tầng nông thôn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, chưa thu hút được đầu tư của các doanh nghiệp vào nông nghiệp, nông thôn, khó khăn cho việc kêu gọi đầu tư, hỗ trợ thực hiện xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu. Đặc biệt, tiêu chí số 9 về thu nhập đầu người trong xây dựng KDC NTM tương đối cao. Cụ thể, thu nhập bình quân đầu người của các KDC (thôn, xóm, bản) tại thời điểm xét, công nhận KDC NTM kiểu mẫu bằng 1,2 lần trở lên so với thu nhập bình quân đầu người theo quy định đối với xã đạt chuẩn NTM tại cùng thời điểm nên các địa phương phải nỗ lực rất lớn mới đạt được tiêu chí này. 

Song song với những thành tựu đạt được trong xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, Chương trình OCOP bước đầu đạt được những kết quả nhất định. Các mục tiêu, chỉ tiêu kế hoạch đề ra đều đạt và vượt. Chương trình tạo sức lan tỏa rộng rãi trong toàn hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở; nhận thức của cán bộ, người dân về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát triển sản phẩm OCOP được nâng lên rõ rệt; phát huy sức mạnh, vai trò của cộng đồng trong bảo tồn, phát triển sản phẩm truyền thống của địa phương; hình thành vùng sản xuất nông sản sạch, an toàn, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với các chuỗi giá trị sản phẩm. Từ đó, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại khu vực nông thôn. Triển khai Chương trình OCOP còn là giải pháp quan trọng thực hiện nhóm tiêu chí về sản xuất, thu nhập, hộ nghèo trong Chương trình MTQG xây dựng NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu. 

Nhằm tôn vinh các tập thể, cá nhân tiêu biểu có cách làm hay, sáng tạo trong xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và các chủ thể có sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP cấp tỉnh, UBND tỉnh tổ chức hội nghị tổng kết cuộc thi KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, giai đoạn 2018 - 2020 và trao giấy chứng nhận cho các sản phẩm đạt chuẩn OCOP năm 2020. Hội nghị đánh giá những kết quả đạt được, đồng thời phân tích hạn chế. Trên cơ sở đó rút ra bài học kinh nghiệm, đề xuất giải pháp triển khai có hiệu quả các hoạt động xây dựng KDC NTM kiểu mẫu, vườn mẫu; Chương trình OCOP nói riêng và Chương trình MTQG xây dựng NTM trong các năm tiếp theo, hướng tới xây dựng NTM kiểu mẫu.