(HBĐT) - Là hai nước láng giềng núi liền núi, sông liền sông, tình hữu nghị Việt - Lào đã được hình thành và củng cố cùng bề dày lịch sử phát triển của hai dân tộc. Hòa chung dòng chảy ấy, tại tỉnh ta cũng có một di tích lịch sử thắm đượm tình đoàn kết Việt - Lào, đó là di tích nơi tổ chức Đại hội trù bị Đại hội II Đảng Nhân dân cách mạng Lào (nay thuộc khuôn viên của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh), được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia năm 2012. Đây vừa là minh chứng tình hữu nghị Việt - Lào, vừa là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh.
Những
ngày tháng 6 rực rỡ, từ địa điểm di tích đặc biệt này, chúng tôi đã có một hành
trình ngược dòng lịch sử trên đất bạn Lào để thấy rõ hơn tình cảm keo sơn, gắn
bó giữa hai dân tộc Việt - Lào anh em.
Từ di tích lịch sử cấp quốc gia
"Đại hội trù bị tại
Hòa Bình diễn ra 1 tuần, được tiến hành theo đúng kế hoạch, an toàn và thành
công rực rỡ. Đại hội là một dấu mốc quan trọng góp phần đưa cuộc chiến tranh
của nhân dân Lào tiến lên một bước mới”, đồng chí Bùi Ngọc Lâm, nguyên Giám đốc
Sở VH – TT&DL tỉnh Hòa Bình chia sẻ khi bắt đầu chính thức hành trình ngược
dòng lịch sử, tìm hiểu về di tích lịch sử đặc biệt cấp quốc gia trên đất bạn
Lào. Mang trong mình niềm tự hào và tình cảm ấy, dọc đường đi, từ những thành
viên đã nhiều lần vinh dự được đến Lào cho đến những người lần đầu được đến với
đất nước Triệu Voi, chúng tôi tập lại nghi thức và câu chào "Sabadi” nổi tiếng
của nước bạn Lào "để tạo sự bất ngờ cho những người bạn Lào” như cách nói của
đồng chí nguyên Giám đốc Sở VH – TT&DL tỉnh. Tuy nhiên, chính chúng tôi mới
là người thực sự bất ngờ.
Đoàn đại biểu cấp cao Ủy ban Trung ương Mặt trận Lào xây dựng đất nước thăm và làm việc tại tỉnh ta.
Ngay khi lời chào vẫn
có chút lạ lẫm dù đã được tập luyện rất kỹ vừa cất lên, chúng tôi nhận được một
cái ôm thật chặt cùng câu nói "Xin chào” rất đỗi giản dị mà thân quen của những
người bạn Lào. Và từ đó, trên suốt dọc hành trình từ cửa khẩu về Thủ đô Viêng
Chăn, chúng tôi cảm giác mình như đang đi trên chính mảnh đất quê hương mình và
những người bạn Lào ngồi cạnh như là người anh em thân thiết của mình. Câu
chuyện vì thế trở nên cởi mở. Tiến sỹ Sing Thong, sing ha păn nha, một trong
những nhà văn hóa lớn của Lào - người có nhiều năm học tập tại Việt Nam chia
sẻ: Mối quan hệ Việt Nam - Lào đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và đồng chí Cay xỏn
– Phôm vi hẳn tạo nền móng và đã được bồi đắp qua nhiều thế hệ. Hàng năm, Bảo
tàng Cay xỏn – Phôm vi hẳn đón nhiều đoàn công tác của cán bộ, học sinh, sinh
viên Việt Nam đến Lào nghiên cứu, học tập, nhưng với những cán bộ của tỉnh Hòa
Bình luôn có một tình cảm đặc biệt. Bởi, Hòa Bình không chỉ là tỉnh đã kết
nghĩa với nhiều tỉnh của Lào, mà nơi đây chính là địa điểm tổ chức Đại hội trù
bị Đại hội II Đảng Nhân dân cách mạng Lào. Năm 1971, Trung ương Đảng đề xuất
cần giúp Trung ương Đảng cách mạng Lào bằng cách tập trung cán bộ, đảng viên ưu
tú ở tất cả 15 tỉnh, ở các chiến trường Trung, Thượng và Hạ Lào về huấn luyện
chính trị, sau đó tổ chức Đại hội lần thứ II để nước bạn Lào xác định nhiệm vụ
chính trị trong thời kỳ cách mạng mới. Sau khi xem xét, Trung ương Đảng đã cho
chỉ đạo chọn địa điểm Trường CP 40 là nơi giúp nước bạn Lào tổ chức huấn luyện
chính trị và Đại hội trù bị Đại hội II Đảng Nhân dân cách mạng Lào. Do thời
gian gấp, khối lượng công việc chuẩn bị khá lớn, nhất là việc phải
sửa chữa và xây dựng mới nhiều chỗ ở cho đại biểu nhằm đáp ứng yêu cầu của nước
bạn Lào kịp đón đại biểu về tập trung. Công việc cần thực hiện rất gấp nên tỉnh
Hòa Bình phải huy động nhiều lực lượng phục vụ việc sửa chữa nhưng vẫn phải đảm
bảo bí mật và an toàn. Khối lượng công việc đó đều do cán bộ và nhân dân tỉnh
Hòa Bình thực hiện dưới sự chỉ đạo của Trung ương Đảng và Tỉnh ủy Hòa Bình.
Đến hành trình trên đất bạn Lào
Hơn 40 năm đã đi qua nhưng những người chiến sỹ chân chính của cách mạng Lào
năm xưa vẫn nhớ như in những ngày tháng ở rừng núi Hòa Bình. Trong chuyến công
tác lần này, chúng tôi may mắn được gặp bác Xu văn đi – Xỉ xa vạt, nguyên Phó
Chánh văn phòng Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào, là nhân chứng lịch sử
được giao nhiệm vụ đánh máy toàn bộ văn bản tài liệu. Xúc động khi gặp đoàn cán
bộ tỉnh Hòa Bình, bác Xu – văn – đi chia sẻ: Năm 1971, khi đó tôi mới 25
tuổi, làm nhân viên đánh máy cho Chủ tịch Cay xỏn – Phôm vi hẳn, tôi đã đến Hòa
Bình từ những ngày đầu tiên cho đến khi Đại hội trù bị kết thúc. Thời gian từ
chuẩn bị đến khi bế mạc Đại hội là 81 ngày đêm. Trong khoảng thời gian đó, các
cán bộ Lào còn được tập huấn, bồi dưỡng công tác Đảng và được thăm khám sức
khỏe. Chúng tôi ấn tượng nhất là dù trong điều kiện khó khăn như vậy nhưng Tỉnh
ủy Hòa Bình rất chu đáo, hàng ngày bếp ăn tập thể luôn có đủ thức ăn cho cán
bộ, cuối tuần có văn nghệ và trong khu lán còn có sân bóng để anh em cán bộ
chơi bóng chuyền vào các buổi chiều. Không chỉ nhớ rất rõ về những năm tháng
hào hùng ấy, trên nền cuốn sổ tay nhỏ của mình, bác Xu - văn - đi đã vẽ lại cụ
thể và chú tích chi tiết bằng những nét chữ Việt rất đẹp từng dãy nhà khu vực
tổ chức Đại hội trù bị từ hội trường lớn, khu ở của cán bộ, bếp ăn tập thể đến
con đường nhỏ chạy ra cánh rừng lớn nơi nhân dân Hòa Bình đã làm để giúp đỡ
cách mạng Lào. Xúc động khi hoàn thành tác phẩm của mình, bác Xu - văn - đi tâm sự: Một thời tuổi trẻ tôi đã ở đây, hơn 3 tháng, tôi đã có
những chuyến đi nứa, đi nương cùng đồng bào Mường. Cũng tắm suối, bắt cá ở đây.
Tôi ước gì được trở lại nơi đây một lần nữa.
Đoàn công tác của tỉnh Hòa Bình thăm quảng trường Tượng đài đồng chí Cay xỏn - Phôm vi hẳn, lãnh tụ của cách mạng Lào.
Đó cũng là mong ước của bác Thong - sa - vắt – Khay kham phi thun,
nguyên Trưởng ban nghiên cứu thuộc Văn phòng Trung ương Đảng Lào, người được
đồng chí Cay xỏn - Phôm vi hẳn chọn làm Thư ký riêng trong những ngày ở Hòa
Bình tổ chức Đại hội trù bị Đại hội II Đảng Nhân dân cách mạng Lào.Ở tuổi
80, bác Thông – sa vắt không còn nhớ rõ những năm tháng ở rừng núi Hòa Bình,
nhưng khi được giới thiệu đoàn công tác từ Hòa Bình sang, được xem lại những
bức ảnh của kỳ Đại hội trù bị năm 1971, bác vô cùng xúc động. Bác nhất quyết
mời chúng tôi ăn với bác bữa cơm thân mật theo đúng phong cách Lào với lý do
trước đây bác đã nhiều lần được ăn cơm của con em Hòa Bình thì nay con em Hòa
Bình đến Lào phải ăn cơm với bác. Và trong câu chuyện, những ký ức về một thời
tuổi trẻ đi theo cách mạng cứ thế sống dậy. Bác kể: Hành trình đến địa điểm tập
kết để tổ chức Đại hội trù bị đều phải đi bộ và phải tuyệt đối giữ bí mật. Bắt
đầu vượt qua biên giới Lào, chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự bố trí, sắp
xếp giúp đỡ của cách mạng Việt Nam. Điều tôi ấn tượng là khi đến Hòa Bình, địa
điểm tập trung, những lán trại này được dựng lên rất nhanh, nơi rừng núi, gần
các bản làng người Mường. Hàng ngày họ vẫn gặp chúng tôi khi đi nương, đi rẫy,
biết chúng tôi là những người lạ nhưng gần 3 tháng tổ chức Đại hội, chúng tôi
luôn được bảo vệ tuyệt đối an toàn. Đó là nhờ sự giúp đỡ của cấp ủy Đảng, chính
quyền và sự đùm bọc của nhân dân Hòa Bình.
Hơn hai ngày hành trình trên đất bạn Lào tìm hiểu về
điểm di tích lịch sử đặc biệt cấp quốc gia của tỉnh Hòa Bình, có một điều chúng
tôi cảm nhận được rằng, ở đất nước Triệu Voi xinh đẹp này, không phải chỉ có
những nhân chứng lịch sử cách mạng, những CCB đã trải qua chiến tranh hay những
du học sinh đã từng học tập tại Việt Nam mà ngay cả những bạn trẻ dù chưa một
lần đến Việt Nam cũng dành những tình cảm đặc biệt cho nước ta, trong đó có
tỉnh Hòa Bình. Có những bạn trẻ dù không đủ tự tin giao tiếp tiếng Việt nhưng
khi bản nhạc Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng vừa cất lên, họ đều có thể
hòa chung một nhịp và cất lời hát say sưa. Trong đó, chúng tôi cảm nhận có cả
niềm xúc động và tự hào. Xúc động vì năm tháng đã qua đi, tình cảm Việt - Lào
vẫn thắm đượm, tràn đầy như nước Hồng Hà, Cửu Long, tự hào vì tình cảm ấy "Cao
hơn núi, dài hơn sông, rộng hơn biển cả, đẹp hơn trăng rằm, ngát hương thơm hơn
bất cứ đóa hoa nào thơm nhất” như lời Chủ tịch Xu pha nu vông đã từng khắc
họa.
Phương Linh
Đến thăm Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, chúng tôi được chị Ngô Thị Lai, cán bộ Bảo tàng giới thiệu tham quan, tìm hiểu khá nhiều hiện vật quan trọng, độc đáo, góp phần làm nên chiến thắng lừng lẫy năm châu 70 năm về trước. Một trong những hiện vật ấy là chiếc xe đạp thồ huyền thoại.
Cho đến nay, sau 52 năm, trận chiến khốc liệt nhất trong lịch sử chiến tranh Việt Nam, được mệnh danh là "mùa hè đỏ lửa” với sự huy động lực lượng lớn chưa từng có trong 81 ngày đêm giằng co từng mét đất, ngôi nhà giữa bom rơi, đạn nổ vẫn còn in đậm trong ký ức quân và dân cả nước cũng như lớp thanh niên tỉnh Hòa Bình lên đường đến với chiến trường Quảng Trị, góp phần tô thắm trang sử hào hùng của dân tộc trong hành trình giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Văn hóa có vai trò đặc biệt quan trọng đối với mỗi quốc gia, dân tộc. Trong bối cảnh hiện nay, việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng miền, dân tộc là nhiệm vụ rất quan trọng, vừa góp phần củng cố nền tảng tinh thần của xã hội, tăng cường khối đại đoàn kết, khơi dậy khát vọng phát triển, vừa quảng bá du lịch, thúc đẩy phát triển KT-XH.
Sinh năm 1932, năm nay cựu chiến binh (CCB) Vũ Trọng Thuận ở tổ 3, phường Thống Nhất (TP Hòa Bình) đã ngoài 90 tuổi, nhưng khi kể về một thời binh lửa nơi chiến trường Điện Biên Phủ năm xưa, giọng ông vẫn sang sảng. Thời điểm đó ông tham gia với vai trò là chiến sỹ quân y của trạm thu dung điều trị thương binh dưới tán rừng Mường Phăng. 70 năm đã trôi qua, ký ức thời thanh niên của người cựu binh như ùa về khi hoa ban nở trắng những cánh rừng Tây Bắc.
Sinh năm 1934, năm nay dù đã 90 tuổi nhưng khi kể lại những ngày cùng đồng đội tấn công Đồi A1 ở chiến dịch Điện Biên Phủ cách đây tròn 70 năm, đôi mắt của cựu chiến binh (CCB) Mai Đại Xá ở tổ 7, phường Đồng Tiến (TP Hòa Bình) như có lửa, giọng nói trở lên mạnh mẽ như thuở 20 tay cầm súng, bật dậy từ chiến hào hô xung phong...
LTS: Thiếu tướng Bùi Đức Tùng, nguyên Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Nghệ An, trong Chiến dịch Điện Biên Phủ là Trung đội trưởng thuộc Đại đội 924, Tiểu đoàn 542, Trung đoàn 165, Đại đoàn 312. Thiếu tướng Bùi Đức Tùng đã kể lại những kỷ niệm tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ trong cuốn sách "Chiến sĩ Điện Biên Phủ thành phố Vinh” do Ban liên lạc chiến sĩ Điện Biên Phủ thành phố Vinh biên soạn. Báo Quân đội nhân dân Điện tử trích gửi đến bạn đọc.