(HBĐT) - Số liệu thống kê từ chương trình đánh giá an ninh mạng của Tập đoàn Bkav cho thấy: 63% người dùng thường xuyên đọc được tin tức giả trên facebook, trong đó, 40% là nạn nhân hàng ngày. Cùng với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của các trang mạng xã hội (MXH), tình trạng tin tức giả cũng tràn ngập, đòi hỏi người dùng MXH phải đề cao cảnh giác khi tiếp cận thông tin.

Anh Nguyễn Văn Lanh, tổ 9, phường Thịnh Lang (TP Hòa Bình) nhớ lại: Thời điểm trận mưa lũ lịch sử năm 2017, tin tức về mưa lũ xuất hiện dày đặc trên các trang facebook cá nhân, chủ yếu là các dạng tin cập nhật tình hình, thể hiện qua các dòng trạng thái hoang mang, lo sợ, bất an… Nổi bật hàng đầu là thông tin đập thủy điện Hòa Bình… sắp bị vỡ, nhiều người dân TP Hòa Bình đã đưa cả gia đình đi sơ tán! Mặc dù không xác định được thông tin này xuất phát từ đâu, nhưng ngay khi xuất hiện, nó đã được lan tỏa theo cấp số nhân, thu hút hàng trăm nghìn lượt người theo dõi, chia sẻ, bình luận. Gia đình tôi khi tiếp cận thông tin rất lo lắng, bởi nhà chỉ cách sông Đà tầm 100 m, vậy nên tôi cũng đã vội đưa gia đình đi sơ tán".

Nhiều người cũng có trải nghiệm "dở khóc, dở cười” như gia đình anh Nguyễn Văn Lanh khi vội vàng tin theo mà không hề kiểm chứng những kiểu tin tức bị thổi phồng, bóp méo, xuyên tạc trên MXH. Phổ biến nhất là những thông tin giới thiệu sản phẩm được bán online, những thông tin giật gân nhằm mục đích "câu like”, tăng lượt người theo dõi. Một dạng thông tin cũng hay bị làm giả trên MXH có đông người sử dụng như facebook, youtube, twitter… là những vấn đề liên quan đến cơ quan Nhà nước, cá nhân các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước tiền nhiệm và đương nhiệm. Theo cách khá chuyên nghiệp, những trang MXH giả mạo được lập ra, đăng tải hoặc cài cắm những thông tin bịa đặt khiến người đọc hoang mang, nhen nhóm nguy cơ gây bất ổn xã hội khi cố tình đưa tin sai sự thật liên quan đến tình hình kinh tế, chính trị của đất nước. 

Là một nhà báo có nhiều kinh nghiệm về vấn đề tin tức giả và an toàn thông tin trên MXH, anh Bùi Thanh Tâm, Phó trưởng Ban Thời sự - Chính trị, Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh cảnh báo: Hiện nay, tin tức giả có rất nhiều loại và xuất hiện tràn ngập trên các trang MXH. Có nhiều nội dung tin giả ban đầu tưởng như vô thưởng, vô phạt nhưng với khả năng phát tán mạnh mẽ của cộng đồng mạng, chúng dần bị "biến tướng”, trở thành mối đe dọa thực sự, tác động tiêu cực đến dư luận xã hội bởi tính chất méo mó, sai lệch, đi ngược thuần phong, mỹ tục, thậm chí vi phạm pháp luật Việt Nam. Giữa "mê cung” tin tức trên MXH, đòi hỏi người dùng MXH phải nâng cao nhận thức và trang bị cho mình khả năng phân biệt, xác thực thông tin. 

Theo ghi nhận của Sở TT&TT: Tại tỉnh ta, các MXH được sử dụng nhiều nhất hiện nay là facebook, zalo, youtube. Thống kê chưa đầy đủ, toàn tỉnh có khoảng trên 50.000 tài khoản MXH, trong đó, trên 17.000 tài khoản là của cán bộ, công chức. Thời gian gần đây, mặc dù tỉnh đã chú trọng đẩy mạnh công tác đấu tranh ngăn chặn, xử lý, gỡ bỏ, triệt phá tin giả, tin xấu, độc trên internet và MXH nhưng hiệu quả thực thi chưa cao. Đến nay, việc theo dõi và xác nhận thông tin xấu, độc đều bằng biện pháp thủ công, như trực tiếp tham gia vào các fanpage để nắm tình hình, hoặc qua tin báo để xử lý chứ chưa có công cụ hữu hiệu để phát hiện, theo dõi, xử lý thông tin. Thêm vào đó, các lực lượng chức năng chưa gỡ bỏ được các thông tin xấu, độc trên môi trường mạng vì những trang này đặt máy chủ ở nước ngoài và cơ quan quản lý chưa có cơ chế để can thiệp vào hệ thống máy chủ. Từ thực trạng trên, Sở TT&TT đã đề xuất giải pháp xây dựng phần mềm của tỉnh để quản lý, loại bỏ thông tin giả, xấu, độc và nâng cao năng lực phòng,  chống phần mềm độc hại trên MXH. Đồng thời, kiến nghị xây dựng hành lang pháp lý và chế tài quyết liệt để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh, ngăn chặn tin tức giả trên môi trường mạng. Trước đó, Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Đề án "Tăng cường hiệu quả công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm trên mạng internet”.     

Song song với nỗ lực nâng cao hiệu quả quản lý đối với thông tin trên MXH, Sở TT&TT đang định hướng cho các cơ quan báo chí trên địa bàn như Báo Hòa Bình, Đài TT-TH tỉnh, Trung tâm VH-TT các huyện, thành phố tăng cường tuyên truyền về các nội dung liên quan đến vấn đề tin giả và an toàn thông tin trên MXH. Qua đó, nâng cao nhận thức, khuyến cáo người dùng MXH cần đề cao cảnh giác khi tiếp cận thông tin, tự trang bị cho mình kiến thức cần thiết để mỗi người có thể tự sàng lọc, tiếp cận thông tin hữu ích, chính thống, khai thác được những ưu điểm của MXH.

Luật An ninh mạng có hiệu lực từ ngày 1/1/2019. Tại điểm d, Khoản 1, Điều 8 quy định hành vi cấm: "Thông tin sai sự thật, gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động KT-XH, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan Nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan tổ chức, cá nhân khác”.   Cùng với những chế tài nghiêm khắc quy định trong Luật An ninh mạng, Bộ TT&TT đang quyết tâm kiểm soát tình trạng tin tức giả tràn lan trên MXH. Đến nay, Bộ đã thiết lập được đầu mối, cơ chế phối hợp với google, facebook trong việc ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin, dịch vụ vi phạm pháp luật Việt Nam. Theo yêu cầu của Bộ, Google thời gian qua đã ngăn chặn, gỡ bỏ được 4.466 video clip xấu, độc trên trang Youtube; Facebook cũng gỡ bỏ khoảng 3.000 đường link có nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam. Đặc biệt, từ đầu năm 2018, google đã đồng ý cơ chế hạ nguyên kênh có nội dung vi phạm thay vì hạ từng clip như trước đây.