(HBĐT) - Ngày 10/4/2023, giữa tiết thanh minh của tháng Hai nhuận năm Quý Mão, tại huyện Lương Sơn diễn ra cuộc tiễn đưa hài cốt của nhà hoạt động cách mạng, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tân An (nay là tỉnh Long An), nguyên Hiệu trưởng Trường Tài chính Trung ương, nguyên Bí thư Đảng ủy, Giám đốc đầu tiên của Nông trường quốc doanh Cửu Long Phan Văn Lại - ông Bảy Lại (1900 - 1972) về quê hương Long An đất mẹ. Ông là một trong hàng ngàn cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc công tác, học tập, lao động, xây dựng miền Bắc XHCN.

Quá trình hoạt động cách mạng từ tiền khởi nghĩa của ông Bảy Lại đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận. Với sự biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành, những cán bộ, công nhân Nông trường Cửu Long cùng thời với ông và các thế hệ tiếp nối tri ân ông - vị Bí thư Đảng ủy, Giám đốc đầu tiên của Nông trường Cửu Long.

Khi đã vào tuổi gần 60 (năm 1956), ông Phan Văn Lại được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ quy tụ 30 đầu mối kinh tế, sản xuất diện tập kết để thành lập Tập đoàn sản xuất Miền Nam ở vùng đất hoang, đồi rậm Lương Sơn. Đây cũng là cơ sở sản xuất đầu tiên để từ đó mở rộng địa bàn sản xuất ra 3 nông trường: Lương Mỹ - Lương Sơn - Cao Phong sau này.

Những thế hệ đầu tiên chung tay xây dựng Nông trường Cửu Long còn nhớ lắm vị giám đốc người miền Nam nhỏ nhắn nhưng nhanh nhẹn, tinh anh, gương mẫu, trách nhiện và yêu thương cán bộ, công nhân hết mực. Xa quê hương, gia đình, vợ con, ông Bảy Lại coi nông trường là nhà, cán bộ, công nhân viên là người thân mà sống, lao động, công tác. Mặc khí hậu miền Bắc khắc nghiệt, phong tục tập quán khác lạ, đời sống thiếu thốn, ông Bảy Lại dầm sương, dãi nắng cùng công nhân để chỉ từ năm 1956 - 1958, từ Tập đoàn sản xuất Miền Nam lên Tập đoàn sản xuất Cửu Long, đến năm 1961 thành Nông trường quốc doanh Cửu Long, hàng năm đóng góp trên 3.000 tấn sản phẩm nông nghiệp cho tỉnh Hòa Bình và cả nước, góp phần chi viện cho chiến trường giải phóng miền Nam ruột thịt.

Noi gương ông Bảy Lại, ban lãnh đạo đoàn kết cùng công nhân phấn đấu xây dựng Nông trường Cửu Long thành đơn vị kiểu mẫu về sản xuất nông nghiệp. Thành tích đó được ghi nhận. Bác Hồ đã về thăm và biểu dương nông trường. Bác Tôn Đức Thắng tặng nông trường máy chiếu phim. Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Văn Đồng và nhiều lãnh đạo Đảng, Nhà nước về thăm Nông trường Cửu Long.

Năm 1964, bước vào tuổi 64, Giám đốc Phan Văn Lại mới được nghỉ hưu. Hai miền còn chia cắt. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vào giai đoạn quyết liệt. Ông Bảy Lại một mình ở khu tập thể nông trường. Không là lãnh đạo nữa nhưng ông tiếp tục cống hiến sức lực, trí tuệ của mình cho lớp lãnh đạo kế tiếp. Cán bộ, công nhân nông trường vẫn coi ông là người anh, người cha, người ông kính mến.

Tuổi cao, sức yếu, ông Bảy Lại trút hơi thở cuối cùng ngày 14/4/1972, trong sự tiếc thương vô hạn không chỉ của các thế hệ cán bộ, công nhân viên Nông trường Cửu Long mà còn của Nhân dân huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình. Ông Bảy Lại nằm xuống khi hai miền còn chia cắt, không có người thân bên cạnh, nhưng ông không cô đơn. Lãnh đạo và cán bộ, công nhân nông trường, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình tổ chức tang lễ ông chu đáo. Mộ ông được xây cất trang trọng. Dịp lễ, Tết cũng như ngày giỗ ông, mộ ông nghi ngút hương thơm và phủ kín hoa tươi. Sau này, lãnh đạo nông trường tôn tạo phần mộ ông Bảy Lại khang trang hơn.

69 năm kể từ ngày ông Bảy Lại rời quê hương Tân An ra Bắc, 67 năm kể từ khi ông là vị giám đốc đầu tiên của Nông trường Cửu Long và 51 năm ông rời khỏi thế gian này. Nay, tỉnh Long An và hậu duệ của ông đón ông về quê hương miền Nam yêu dấu. Đã nhiều ngày qua, mỗi khi nhớ ông, cán bộ, công nhân viên nông trường đều kiểm lại 3 mong ước cháy bỏng mà ông căn dặn: Xây dựng Nông trường Cửu Long thành đơn vị kinh tế xuất sắc của CNXH ở miền Bắc, đóng góp sức của cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; xây dựng Nhà lưu niệm Bác Hồ về thăm Nông trường Cửu Long; viết sách truyền thống của Nông trường Cửu Long để cho các thế hệ mai sau. Đến nay, 2 trong 3 điều căn dặn của ông đã và đang trở thành hiện thực. 

Nông trường quốc doanh Cửu Long đã hoàn thành vai trò lịch sử và không còn tồn tại. Nhưng các thế hệ lãnh đạo, cán bộ, công nhân nông trường luôn nhớ ông và phấn đấu thực hiện ý nguyện còn lại (viết sách truyền thống của nông trường) của ông Bảy Lại - đồng chí Phạm Văn Lại, cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tân An, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc đầu tiên của Nông trường quốc doanh Cửu Long lịch sử.