Bác Hồ với các phóng viên báo chí. ảnh: TL
Nguyễn ái Quốc cùng một số đồng chí là học trò của Người thực hiện công việc trọng đại này trên căn gác nhỏ thuộc khu phố buôn bán sầm uất ở trung tâm Quảng Châu. Căn gác này cũng là nơi thành lập và là trụ sở của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên.
Tại thời điểm này, các số báo Thanh niên được thực hiện, nhân ra trên những bản bằng giấy sáp, rồi được chuyển bí mật về nước. ở Việt Nam, tờ báo Thanh niên được các cơ sở cách mạng chép tay thành nhiều bản rồi chuyền tay cho các đồng chí của mình đọc và truyền đạt tới nhân dân.
Số đầu tiên của tờ Thanh niên, cơ quan của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên được xuất bản ngày 21/6/1925 và tiếp tục xuất bản đều đặn hàng tuần. Với gần 90 số, báo Thanh niên đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử: Truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin trong nhân dân ta, góp phần tích cực chuẩn bị về mặt lý luận, chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, mở ra một dòng báo chí mới - Báo chí cách mạng Việt Nam.
Sau báo Thanh niên, Nguyễn ái Quốc lập ra báo Kông Nông (1926), Báo Đường Kách Mệnh (1927). Ngày 1/10/1929, báo Búa Liềm - cơ quan ngôn luận của Đông Dương Cộng sản Đảng ra số đầu tiên. Tháng 8/1929, chi bộ An nam Cộng sản ở Thượng Hải ra báo Đỏ viết tay trên giấy sáp. Kể từ tờ Thanh niên mở đường đến cuối năm 1929, báo chí cách mạng Việt Nam đã có trên 50 tờ báo và tạp chí là cơ quan của các cấp hội của Hội Việt Nam thanh niên cách mạng và 2 tổ chức Cộng sản là: Đông Dương Cộng sản Đảng và An Nam Cộng sản Đảng.
Ngày 3/2/1930, tại Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn ái Quốc đã thông qua một nghị quyết về báo chí. Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vấn đề Đảng Cộng sản lãnh đạo là vấn đề tự thân của báo chí, đặc biệt ở một nước mà lịch sử lựa chọn sự lãnh đạo của Đảng để thực hiện sự nghiệp vĩ đại: Giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do, tiến đến CNXH như ở nước Việt Nam ta.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng Việt Nam từ tờ báo đầu tiên - báo Thanh niên xuất bản ngày 21/6/1925 - qua mỗi thời kỳ cách mạng đều có sự phát triển mạnh mẽ, đến nay là một hệ thống quốc gia các cơ quan thông tin đại chúng gồm nhiều loại hình, ở nhiều cấp, thuộc nhiều cơ quan chủ quản, xuất bản bằng tiếng Việt và tiếng các dân tộc thiểu số, bằng ngoại ngữ, với những chức năng và nhiệm vụ hết sức đa dạng, nhằm nhiều loại đối tượng và sử dụng nhiều công nghệ hiện đại.
Trong lịch sử phát triển, báo chí cách mạng Việt Nam đã có những cống hiến to lớn vào lịch sử đấu tranh và phát triển của dân tộc ta; thể hiện tập trung vào những cống hiến nổi bật sau:
Thứ nhất, là người tuyên truyền, cổ động, tổ chức tập thể việc thực hiện cương lĩnh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, báo chí cách mạng Việt Nam đã góp phần xứng đáng vào thắng lợi vĩ đại của cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945, thắng lợi của 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ và thắng lợi có ý nghĩa lịch sử của sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước, đẩy mạnh CNH-HĐH, hội nhập quốc tế, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Thứ hai, là một bộ phận rất quan trọng của văn hóa Việt Nam, báo chí cách mạng Việt Nam cùng với văn học, nghệ thuật đã có những cống hiến xuất sắc trong việc hiện đại hóa và thống nhất ngôn ngữ Việt Nam; truyền bá hệ giá trị văn hóa Việt Nam thông qua các tác phẩm báo chí và các tác phẩm văn học, nghệ thuật, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc và bồi dưỡng con người mới Việt Nam.
Thứ ba, là phương tiện giao lưu nhanh chóng và hiệu quả, báo chí cách mạng Việt Nam đã đóng góp tích cực vào việc nâng cao vị thế và mở rộng quan hệ quốc tế của Việt Nam, đang góp phần thúc đẩy quá trình chủ động hội nhập quốc tế.
Tự hào về những thành tựu mà báo chí cách mạng Việt Nam đã đạt được trong hơn 90 năm qua, để hiểu sâu sắc quá trình phát triển và nhất là cắt nghĩa cội nguồn tính chất cách mạng kiên định và nhất quán của báo chí cách mạng Việt Nam. Tác phẩm "Lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam (1925 - 2010)" đã chỉ rõ:
- Báo chí cách mạng Việt Nam bắt nguồn trước hết từ khuynh hướng yêu nước dân chủ trong báo chí hợp pháp, đặc biệt từ khi báo chí quốc văn ra khỏi giai đoạn phôi phai, nặng chất công báo để dần dần trở thành hệ thống báo chí với đầy đủ những đặc trưng của các cơ quan thông tin ngôn luận như: Xuất bản định kỳ, lưu hành rộng rãi, có độc giả ổn định, có đội ngũ người làm báo chuyên nghiệp…
- Trong cội nguồn nội tại, có thể gọi là truyền thống của báo chí cách mạng Việt Nam, một nguồn rất quan trọng chính là thơ văn yêu nước và cách mạng cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Đó là những sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Thông, Đoàn Hữu Trưng, Nguyễn Xuân Soạn, Phan Đình Phùng, Nguyễn Thượng Hiền…(cuối thế kỷ XIX) và của Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Ngô Đức Kế, Đặng Nguyên Cẩn, Trần Quí Cáp, Đỗ Quang Cơ…(đầu thế kỷ XX). Những tác phẩm báo chí, thơ văn yêu nước và cách mạng, hoặc được công bố qua các phương tiện thông tin, hoặc lưu truyền qua nhiều kênh khác đều là cội nguồn trực tiếp và nội tại của báo chí cách mạng Việt Nam.
- Báo chí cách mạng Việt Nam còn bắt nguồn từ báo chí cách mạng, dân chủ và tiến bộ thế giới, chịu ảnh hưởng sâu đậm của nền báo chí ấy, nhưng vẫn giữ được đậm đà tính chất dân tộc.
Lịch sử hơn 90 năm báo chí cách mạng Việt Nam đã thể hiện nổi bật một số đặc trưng chủ yếu sau:
Một là, báo chí cách mạng Việt Nam là một nền báo chí kiểu mới, do tổ chức cách mạng là Đảng Cộng sản tổ chức, lãnh đạo; lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng chính trị tư tưởng. Đó là nền báo chí của nhân dân, vì lợi ích cao cả của nhân dân mà hoạt động, chịu sự giám sát của nhân dân. Lý tưởng, mục tiêu, tôn chỉ cao nhất của báo chí cách mạng Việt Nam là góp phần vào sự nghiệp đấu tranh lật đổ ách thống trị thực dân, phong kiến, xóa bỏ các hình thức bóc lột, giành độc lập dân tộc, mang lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân; xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước theo hướng XHCN. Từ mục tiêu, tôn chỉ, báo chí cách mạng Việt Nam có tính khuynh hướng dứt khoát, có lập trường chính trị kiên định, tính chiến đấu cao luôn đi tiên phong trong mọi phong trào.
Hai là, báo chí cách mạng Việt Nam không đồng nhất, không chỉ là báo chí của Đảng. Có những tờ báo, tạp chí là của Đảng, do tổ chức Đảng trực tiếp điều hành. Có những cơ quan thông tin đại chúng trực thuộc các ngành hành pháp, tư pháp, lập pháp, có báo chí là của các đoàn thể quần chúng, các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức xã hội nghề nghiệp, các tổ chức nghề nghiệp, tôn giáo, văn hóa thành lập và quản lý. Báo chí cách mạng Việt Nam ngày nay là một hệ thống quốc gia các cơ quan thông tin đại chúng gồm nhiều loại hình ở nhiều cấp, thuộc nhiều cơ quan chủ quản, xuất bản bằng tiếng Việt và tiếng các dân tộc thiểu số, bằng ngoại ngữ với những chức năng, nhiệm vụ hết sức đa dạng nhằm nhiều loại đối tượng và sử dụng nhiều công nghệ hiện đại.
Ba là, trong hệ thống quốc gia ấy, mỗi cơ quan báo chí xác định tôn chỉ, mục đích nhiệm vụ đặc thù của mình, nhưng tất cả đều mang tính chất chung được gói gọn trong sáu chữ: Thông tin, ngôn luận, diễn đàn. Tính chất chung này đã được pháp điển hóa tại Luật Báo chí Việt Nam…
Bốn là, người làm báo cách mạng trước hết là người hoạt động cách mạng bằng phương tiện báo chí; thông qua hoạt động báo chí để tuyên truyền, cổ động, tổ chức nhân dân thực hiện thắng lợi cương lĩnh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước. Nhà báo là chiến sỹ trên mặt trận tư tưởng. Do đó, cán bộ, phóng viên báo chí phải thực sự giác ngộ và kiên định chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quán triệt sâu sắc cương lĩnh, đường lối, chính sách của Đảng, có đạo đức, phong cách của người làm báo cách mạng…
Hoạt động báo chí trong thời kỳ mới đứng trước thời cơ lớn và thách thức lớn. Trên cơ sở một nền kinh tế ngày càng phát triển, dân trí ngày càng cao, nhu cầu văn hóa, tinh thần ngày càng phong phú, đa dạng, Đảng và Nhà nước coi trọng lãnh đạo phát triển văn hóa, (trong đó có báo chí) ngang hàng với phát triển KT - XH. Do đó, báo chí sẽ tiếp tục có bước phát triển mạnh mẽ hơn nữa. Cuộc cạnh tranh giữa các loại hình báo chí, giữa báo chí trong nước và báo chí nước ngoài sẽ ngày càng gay gắt. Bên cạnh hệ thống báo chí truyền thông hiện nay với sự phát triển nhanh chóng của báo điện tử và các loại truyền thông đa phương tiện khác, chắc chắn sẽ có nhiều hình thức thông tin đại chúng mới ra đời mà hiện chúng ta chưa dự báo đầy đủ diện mạo, công năng, đặc trưng phương thức hoạt động của chúng. Do đó, dù gia đình báo chí bao gồm các loại hình cũ, mới có phong phú, đa dạng đến đâu thì chung quy báo chí vẫn là hoạt động văn hóa tinh thần của con người. Báo chí không thể thoát ly ngôn ngữ và văn tự, cái vỏ vật chất và phương tiện truyền tải, truyền bá, lưu giữ tư duy con người. Công nghệ và hình thức báo chí có thay đổi đến đâu thì vẫn giữ nguyên bản chất báo chí với tư cách là phương tiện chính trị - văn hóa - tư tưởng, có nhiệm vụ cao quý phục vụ lợi ích của nhân dân. Chất lượng của báo chí vẫn chủ yếu được quyết định bởi trí tuệ, tài năng và đạo đức của người làm báo - chiến sỹ trên mặt trận chính trị tư tưởng - văn hóa. Nhà báo vẫn phải không ngừng rèn luyện, giữ vững bản lĩnh chính trị, luôn nêu cao trách nhiệm cao quý của mình trước Đảng, trước nhân dân và toàn xã hội.
Trong thời kỳ mới, trong điều kiện phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, truyền thông, trong sự cạnh tranh gay gắt của các loại hình báo chí, các cơ quan báo chí cần phải đẩy mạnh phát triển kinh tế báo chí, nhưng dứt khoát không được sa vào xu hướng tư nhân hóa, thương mại hóa, sa vào nguy cơ suy thoái, "tự diễn biến”, "tự chuyển hóa”. Các cơ quan báo chí và những người làm báo Việt Nam luôn kiên định, vững vàng trước mọi diễn biến phức tạp của tình hình, vượt qua những nguy cơ, thách thức, thực hiện thắng lợi trọng trách vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam.
Trích theo Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam
Phát triển bởi ICT GROUP.
