Giao thông vốn là trở ngại vô cùng lớn đối với sản xuất hàng hóa ở xã vùng nghèo này. Theo lời kể của người dân các xóm thì từ những năm 2015 trở về trước, đường ở đây chẳng ra đường, tất cả đều sình lầy, lồi lõm, đá chồng đá mấp mô. Việc đi lại vốn đã gian truân, vấn đề giao thương, tiêu thụ hàng hóa càng khó khăn gấp bội. Nhưng giờ đây, đường về các xóm: Mu, Sát Thượng, Tren… được bê tông hóa rộng rãi, ngày nắng, ngày mưa đều êm thuận. Sản xuất nông nghiệp cũng khởi sắc đáng kể khi có Dự án Giảm nghèo hỗ trợ xây dựng các công trình thủy lợi, tập trung vào hệ thống mương bai. Một số công trình nước sinh hoạt sử dụng hệ thống cung ứng nước tự chảy cũng được thực hiện, dẫn nguồn từ rừng tự nhiên về các khu dân cư.

Theo bà Bùi Thị Nghệ, Trưởng ban Phát triển xã, Dự án Giảm nghèo giai đoạn 2 được triển khai trên địa bàn xã từ năm 2011. Các hoạt động của dự án đã bao phủ 10/10 xóm. Đồng thời, mọi người dân được tham gia hưởng lợi nhờ việc cải thiện cơ sở hạ tầng thông qua đầu tư xây dựng các công trình giao thông, thủy lợi nhỏ thuộc các tiểu hợp phần 1.1 và 2.1, hỗ trợ phát triển sinh kế thông qua thành lập các nhóm cùng sở thích về chăn nuôi, trồng trọt thuộc các tiểu hợp phần 2.2, 2.3, các hoạt động vận hành, bảo trì thuộc nguồn vốn của dự án ở tiểu hợp phần 2.4.

Hộ ông Bùi Văn Nhuần ở xóm Chen là một trong 17 hộ nghèo tham gia hoạt động nuôi ong lấy mật thuộc tiểu dự án 2.1 từ năm 2016. Từ chỗ được dự án hỗ trợ 4 triệu đồng mua ong giống, ông Nhuần có 4 thùng ong. Với phương thức nuôi thả rừng, chất lượng mật đặc biệt thơm ngon, gia đình ông đang khai thác vụ mật đầu tiên, giá bán tại chỗ 200.000 đồng/lít. Hiện tại, ông đã khai thác được 30 lít, tương đương 6 triệu đồng. Một ví dụ khác về thực hiện tiểu dự án sinh kế thành công là nhóm dệt thổ cẩm xóm Sát Thượng được hỗ trợ 42 triệu đồng mua khung dệt và hướng dẫn kỹ thuật kể từ năm 2012. Đến nay, nhóm đã có thị trường tiêu thụ, thu nhập từ nghề dệt của thành viên chiếm khoảng 50% tổng thu nhập gia đình. Bình quân mỗi tháng doanh thu bán ra của cả nhóm đạt từ 9 - 10 triệu đồng.

Qua thống kê, toàn xã có 40 nhóm sinh kế với 558/559 hộ tham gia hưởng lợi. 100% hộ nghèo được tham gia hưởng lợi với ít nhất 1 tiểu dự án sinh kế. Các loại hình sinh kế thực hiện đa dạng như: nuôi ong lấy mật, nuôi lợn thịt, lợn bản địa, bò sinh sản, sản xuất vải thổ cẩm… Việc sử dụng thu nhập từ hoạt động của các nhóm tập trung vào tái đầu tư và trang trải cuộc sống gia đình. Bên cạnh đó, điều kiện sinh hoạt, sản xuất của người dân trong xã cải thiện đáng kể nhờ dự án này. Đến nay, xã đã triển khai thực hiện 33 công trình/tiểu dự án lớn, nhỏ, bao gồm 19 công trình giao thông, 12 công trình thủy lợi, 2 công trình nước sinh hoạt.

Sản xuất nông nghiệp của xã nghèo Tự Do đang thuận lợi hơn nhiều nhờ công trình giao thông ra các khu sản xuất được bê tông hóa. Thay vì dùng sức người gánh, vác, người dân vận chuyển giống, vật tư, sản phẩm bằng xe máy, xe công nông. Việc thu mua nông sản của tư thương tiến hành tại ruộng, góp phần giảm đáng kể công lao động, nâng cao giá trị sản phẩm. Với các công trình mương, bai lớn, nhỏ đã ổn định, cung cấp nước tưới cho trên 150ha lúa và hoa màu, chuyển 62ha lúa 1 vụ thành 2 vụ, sản lượng lúa, ngô và cây màu khác tăng lên 30%. Việc hỗ trợ vật liệu đầu vào đối với các hoạt động sinh kế đã tạo ra thu nhập bình quân từ 1 - 2 triệu đồng/ hộ/chu kỳ sản xuất.

Đồng chí Bùi Ngọc Thiện, Chủ tịch UBND xã cho biết: Cùng với các chương trình MTQG xây dựng NTM, Chương trình 135, Dự án Giảm nghèo đã góp phần thúc đẩy công cuộc giảm nghèo ở địa phương với 118 hoạt động lớn, nhỏ, tổng mức đầu tư trên 16 tỷ đồng. Năm 2010, thu nhập bình quân đầu người của xã mới đạt 5,8 triệu đồng, đến năm 2016 đạt 13,7 triệu đồng, tăng 136%.

                                     Bùi Minh