Luồng gió mới từ Luật năm 2012

Từ năm 2013-2016, toàn tỉnh đã thành lập mới 80 HTX theo Luật; chuyển tiếp, đăng ký lại được 89 HTX, thực hiện chuyển đổi cho 53 HTX chuyển sang loại hình hoạt động khác, trong đó có 52 HTX nông nghiệp chuyển sang hoạt động tổ hợp tác và 1 HTX chuyển sang hoạt động doanh nghiệp. Đến hết tháng 6, toàn tỉnh có 176 HTX đang hoạt động, tạo việc làm cho 8.264 lao động và thành viên với thu nhập ổn định 3, 15 triệu đồng/người/tháng.

Từ năm 2014, BCĐ phát triển kinh tế tập thể tỉnh đã giao chỉ tiêu và chỉ đạo các ngành, các cấp tổ chức lựa chọn một số HTX để tập trung đầu tư xây dựng thành mô hình HTX kiểu mới, HTX điển hình tiên tiến. Đồng thời được các ngành, các cấp ưu tiên dành các nguồn lực để hỗ trợ phát triển sản xuất, vay vốn kinh doanh và xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường. Hàng năm, ngân sách tỉnh dành một phần kinh phí tổ chức hội chợ giới thiệu sản phẩm trong tỉnh và các tỉnh lân cận. Từ năm 2014 có 2 sản phẩm của HTX được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu tập thể là nhãn Sơn Thuỷ, huyện Kim Bôi và rau su su huyện Tân Lạc với tổng kinh phí 380 triệu đồng, có 1 HTX được cấp phép sử dụng chỉ dẫn địa lý cam Cao Phong... Từ năm 2015, Quỹ phát triển KHCN tỉnh đã hỗ trợ 4 HTX vay vốn để thực hiện ứng dụng công nghệ mới vào quá trình sản xuất với tổng kinh phí hỗ trợ 1.450 triệu đồng. Năm 2016, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh đã tổ chức thẩm định và giải ngân 7 dự án cho HTX phát triển SX -KD với số tiền 1, 6 tỷ đồng.

Nhìn chung, các HTX đã được tạo điều kiện thuận lợi tham gia thực hiện các chương trình, dự án đầu tư có mục tiêu của T.ư, của tỉnh và địa phương, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn, xây dựng NTM. UBND tỉnh cũng thực hiện thí điểm giao các HTX quản lý, khai thác, kinh doanh công trình nước sạch nông thôn, chợ nông thôn và công trình thuỷ lợi để thí điểm hỗ trợ cho các HTX được tiếp nhận và quản lý các công trình đã được Nhà nước đầu tư xây dựng từ nguồn vốn các chương trình mục tiêu phát triển KT -XH.

Vẫn còn những tồn tại

Có thể thấy từ khi hoạt động theo Luật, việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX cho các thành viên cũng thực hiện hiệu quả hơn. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, nhu cầu về hàng hoá, vật tư và các dịch vụ trong thành viên đối với các HTX chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của HTX. Do đó, phần lớn lượng sản phẩm hàng hoá, dịch vụ của các HTX hiện nay đều được cung cấp ra thị trường ngoài thành viên. Trong khi quy định của Luật HTX ra ngoài thị trường tỷ lệ không quá 32% đối với HTX nông nghiệp và không quá 50% đối với HTX phi nông nghiệp. Thực tế cho thấy, quy định về tỷ lệ cung ứng sản phẩm theo Luật hiện nay là chưa thực sự phù hợp với điều kiện thực tế và cần được xem xét, điều chỉnh.

Từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, đến nay, toàn tỉnh đã giải thể xoá tên 74 HTX. Qua rà soát còn 122 HTX dừng hoạt động cần giải thể. Nhiều HTX trong số này tồn tại từ thời bao cấp trên sổ sách, đến nay không xác định được tài sản, con người hay không còn con dấu HTX để thực hiện các bước xử lý giải thể. Các địa phương trong tỉnh bước đầu đã có sự quan tâm khảo sát, tổng hợp nhu cầu về đất đai để quy hoạch quỹ đất dành cho HTX phát triển sản xuất. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách ưu đãi giao đất, cho thuê đất đối với HTX còn khó khăn do nguồn quỹ đất công ích tại các địa phương hạn hẹp. Tới nay mới có 34 HTX được giao đất làm trụ sở và thuê đất để SX -KD.

Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tạo điều kiện cho HTX tiếp cận các nguồn vốn tín dụng ưu đãi. Bên cạnh đó, các HTX còn được hỗ trợ vay vốn từ các nguồn tín dụng khác như quỹ quốc gia giải quyết việc làm, quỹ hỗ trợ phát triển khoa học của tỉnh, quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh, các quỹ của các tổ chức, đoàn thể... Tuy nhiên, các HTX nhìn chung rất khó vay vốn từ các tổ chức tín dụng do không có tài sản thế chấp...

Về chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, thực hiện Nghị định số 193/2013/NĐ-CP của Chính phủ và Quyết định số 2261/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 110/KH-UBND ngày 13/11/2015 về hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2015-2020, tuy nhiên, do nguồn kinh phí hạn chế trong khi kinh phí T.ư không được cấp, do vậy đến hết năm 2016 vẫn chưa thực hiện. Năm 2017, UBND tỉnh đã chỉ đạo và giao dự toán kinh phí chương trình xây dựng NTM, trong đó, tổng kinh phí hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng cho HTX 5, 5 tỷ đồng. Hiện nay đã có Thông tư số 15/2016/TT-BNNPTNT của Bộ NN & PTNT hướng dẫn điều kiện và tiêu chí thụ hưởng hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đối với HTX nông nghiệp, các ngành, các cấp bước đầu triển khai hướng dẫn các HTX thực hiện. Tuy nhiên, quá trình tổ chức triển khai bộc lộ một số khó khăn do đặc thù về điều kiện tự nhiên của địa phương, quy mô các HTX còn nhỏ, do đó, nhiều nội dung, tiêu chí quy định tại Thông tư chưa phù hợp.

Mặt khác, trên thực tế, nhiều nơi hiệu lực, hiệu quả quản lý kinh tế hợp tác, HTX chưa cao, có nơi chính quyền còn can thiệp quá sâu vào hoạt động của các HTX. Phương pháp tuyên truyền về pháp luật, chính sách đối với các HTX còn chậm, chưa có tính thuyết phục cao...

Đồng chí Trần Văn Thành, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho rằng: Cùng với các chính sách đổi mới khác, Luật HTX năm 2012 đã có những tác động và đóng góp tích cực vào quá trình cải cách và phát triển kinh tế hợp tác, HTX ở địa phương. Luật HTX đóng vai trò quan trọng trong việc huy động và phát huy được nội lực, sức mạnh tổng hợp của các thành viên vào xây dựng và phát triển KT -XH góp phần đổi mới nhận thức và phương pháp quản lý của Nhà nước đối với HTX. Để HTX phát triển bền vững theo Luật không phải là "bình mới, rượu cũ” thời gian tới cần triển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển HTX; chú trọng xây dựng các mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm. Tiếp tục củng cố và tăng cường đội ngũ cán bộ làm nhiệm vụ quản lý Nhà nước về kinh tế hợp tác, HTX ở các cấp…

                                                                                                  Đinh Thắng