Thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, gắn với XDNTM giai đoạn 2016 - 2020 đã mang lại hiệu quả rõ nét. Theo đánh giá của Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Huy Nhuận, quá trình thực hiện đề án, chủ thể sản xuất đã thay đổi nhận thức từ sản xuất tự cung, lấy tăng năng suất là chính sang sản xuất theo nhu cầu thị trường, lấy giá trị thu được làm trọng tâm. Từ tự sản xuất là chính đã chuyển sang cùng sản xuất. Theo đó, tăng trưởng ngành ở mức cao, đạt khoảng 4,1%/năm, chiếm gần 20% cơ cấu kinh tế của tỉnh. Sản phẩm chuyển dịch theo hướng sản xuất hàng hóa có giá trị và hiệu quả cao; cơ cấu nội ngành chuyển dịch tích cực, tăng tỷ trọng ngành chăn nuôi, lâm nghiệp, thủy sản. Trình độ khoa học, công nghệ trong sản xuất nông nghiệp ngày càng được nâng cao, góp phần tăng năng suất, chất lượng nông sản.

Nhằm nâng cao giá trị sản phẩm thu được trên một đơn vị canh tác, đẩy mạnh sản xuất hàng hóa, những năm qua, dưới sự lãnh đạo, định hướng của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các huyện, thành phố từng bước mở rộng vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, gắn với thị trường, trên cơ sở phát huy lợi thế của từng địa phương. Theo đó, đã phát triển những cây trồng, vật nuôi chủ lực như: Vùng sản xuất cây ăn quả có múi ở Cao Phong, Lạc Thủy, Kim Bôi, Tân Lạc, Yên Thủy...; rau hữu cơ Lương Sơn; mía tím Cao Phong, Tân Lạc; dê, gà Lạc Thủy; gà Lạc Sơn; cá sông Đà...

Hiện, toàn tỉnh có 10.840 ha cây ăn quả có múi (diện tích kinh doanh 6.870 ha). Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp về kỹ thuật, hỗ trợ phát triển sản xuất, chứng nhận chất lượng sản phẩm, xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm... nên năng suất, sản lượng, chất lượng sản phẩm ngày một đáp ứng yêu cầu của thị trường; năng suất bình quân đạt 21-22 tạ/ha; giá trị thu nhập trên 1 ha ước đạt hơn 450 triệu đồng. Rau các loại gieo trồng trên 11 nghìn ha/năm, sản lượng 14-16 vạn tấn/năm, giá trị thu nhập 200 - 250 triệu đồng/ha/vụ. Bước đầu hình thành các vùng sản xuất rau hàng hóa, tập trung có thị trường tiêu thụ, phù hợp điều kiện sinh thái từng vùng như: vùng trồng bí xanh, bí đỏ, dưa hấu, dưa chuột, lặc lày... tại huyện Kim Bôi, Tân Lạc, Yên Thủy; rau hữu cơ Lương Sơn; rau su su Mai Châu, Tân Lạc; tỏi tía Mai Châu. Sản xuất rau của tỉnh bước đầu hình thành các mô hình liên kết, tiêu thụ sản phẩm; mô hình trồng rau đảm bảo điều kiện an toàn thực phẩm, VietGAP.

Song song với trồng trọt, tái cơ cấu ngành chăn nuôi được các địa phương quan tâm thực hiện, trong đó tập trung phát triển vật nuôi bản địa trong chăn nuôi nông hộ, phát triển chăn nuôi công nghiệp trong các cơ sở lớn. Hiện, toàn tỉnh đã phát triển tổng đàn trâu 115,7 nghìn con, bò 86,59 nghìn con, lợn 459,49 nghìn con, dê 51,7 nghìn con và đàn gia cầm 7,91 triệu con. Bên cạnh đó, nhiều mô hình hỗ trợ phát triển chăn nuôi, tạo sinh kế cho người dân đã phát huy hiệu quả, góp phần giảm nghèo bền vững khu vực nông thôn.

Những năm qua, việc phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho nông dân được xác định là mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng xuyên suốt trong quá trình triển khai chương trình XDNTM. Từ sự chủ động, sáng tạo của các doanh nghiệp, HTX và nông dân trong sản xuất đã góp phần phát triển các sản phẩm chủ lực của địa phương, được thị trường trong và ngoài tỉnh tin tưởng. Các huyện, thành phố huy động nguồn vốn lồng ghép chương trình, dự án và nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM để hỗ trợ phát triển mô hình và các đề án, chính sách khuyến khích, thúc đẩy sản xuất. Điển hình như năm 2020, huyện Lương Sơn triển khai dự án cải tạo và phát triển đàn bò thịt tại 10 xã gắn với XDNTM giai đoạn 2019-2020, kinh phí cấp 1.208 triệu đồng; huyện Tân Lạc triển khai dự án phát triển đàn trâu tại 5 xã vùng cao, kinh phí cấp 953 triệu đồng; Sở NN&PTNT thực hiện 3 dự án liên kết theo chuỗi giá trị, tổng kinh phí trên 2 tỷ đồng. UBND tỉnh hỗ trợ 12 dự án liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, tổng kinh phí gần 16,7 tỷ đồng.

Thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa đã giúp đời sống của nông dân được cải thiện. Hết năm 2020, thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 34,5 triệu đồng/người. Toàn tỉnh có 68/131 xã đạt tiêu chí về thu nhập; 66 xã đạt tiêu chí hộ nghèo; 100% xã đạt tiêu chí về lao động có việc làm và 102 xã đạt tiêu chí về tổ chức sản xuất.