Kinh tế-xã hội nước ta trong nửa đầu năm 2023 đã đạt được những kết quả khá tích cực, kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn được bảo đảm, lạm phát được kiểm soát ở mức phù hợp. Tuy nhiên, nền kinh tế đang phục hồi trong khó khăn, các động lực tăng trưởng chính đang bị ảnh hưởng tiêu cực do tác động từ bên ngoài.
Người dân mua sắm hàng hóa tại một cửa hàng ở siêu thị Big C Hà Nội. (Ảnh MINH HÀ)
Mặc dù tăng trưởng GDP trong quý II năm 2023 đã được cải thiện so với quý đầu năm nhưng tăng trưởng chung của nền kinh tế sáu tháng đầu năm chỉ đạt 3,72%, thấp hơn kịch bản điều hành và thấp hơn cùng kỳ nhiều năm gần đây.
Kinh tế phục hồi trong khó khăn
Tại cuộc họp báo công bố số liệu thống kê kinh tế-xã hội quý II và sáu tháng đầu năm 2023 diễn ra ngày 29/6, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thống kê, Nguyễn Thị Hương nhấn mạnh đến bối cảnh suy giảm kinh tế toàn cầu cũng như những khó khăn của tình hình trong nước và cho rằng, tuy không đạt kỳ vọng nhưng mức tăng trưởng 3,72% là phù hợp trong bối cảnh chung của kinh tế toàn cầu hiện nay.
"Hoạt động sản xuất, kinh doanh trong hai tháng gần đây đang dần được cải thiện, khu vực sản xuất công nghiệp đã có chuyển biến tích cực sau khi tăng trưởng âm trong quý I; khu vực dịch vụ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng cao là những tín hiệu lạc quan cho thấy đã có cải thiện so với quý I năm 2023.
Nhìn chung, kinh tế-xã hội nước ta trong nửa đầu năm 2023 đã đạt được những kết quả khá tích cực, kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn được bảo đảm, lạm phát được kiểm soát ở mức phù hợp”, Tổng Cục trưởng Nguyễn Thị Hương nói.
Tuy nhiên, nền kinh tế đang phục hồi trong khó khăn, các động lực tăng trưởng chính đang bị ảnh hưởng tiêu cực do tác động từ bên ngoài. Cụ thể, sản xuất công nghiệp trong quý II đã tăng trưởng dương trở lại nhưng vẫn đang ở mức thấp do chịu ảnh hưởng suy thoái kinh tế trên phạm vi toàn cầu, các doanh nghiệp luôn trong tình trạng thiếu hụt đơn hàng xuất khẩu.
Một số ngành trọng điểm như dệt may, da giày; sản xuất kim loại; sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính; nhóm ngành sản xuất xe có động cơ, phương tiện vận tải khác và nhóm ngành chế biến gỗ, sản xuất giường, tủ, bàn ghế có mức giảm liên tục trong mấy tháng gần đây. Nhiều ngành quan trọng thuộc công nghiệp chế biến, chế tạo như chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ; sản xuất giấy, sản phẩm từ giấy; sản xuất trang phục; sản xuất xe có động cơ… cũng giảm nhiều so với cùng kỳ.
Sau thời gian dài chịu tác động của dịch Covid-19 và xung đột Nga-Ukraine, các doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp đang đối mặt với những khó khăn do thiếu vốn, giảm đơn hàng, hàng tồn kho cao khiến sức chống chịu của doanh nghiệp suy giảm, khó có thể lấy lại đà tăng trưởng cao trong ngắn hạn.
Giải ngân vốn đầu tư công được đánh giá là động lực tăng trưởng vô cùng quan trọng trong bối cảnh hiện nay cũng chưa có cải thiện đáng kể khi chỉ đạt 33% kế hoạch năm. Kim ngạch xuất khẩu sụt giảm liên tiếp trong hai quý với tốc độ quý sau giảm mạnh hơn quý trước. Một số thị trường then chốt như tiền tệ, chứng khoán; trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản và lao động... đang bộc lộ rủi ro, thanh khoản eo hẹp hơn; doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận vốn tín dụng là những khó khăn đang đặt ra cho nền kinh tế.
TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh nhận định bức tranh kinh tế vẫn có nhiều vùng tối nhưng một số điểm đang dần được cải thiện. Đơn cử, ổn định kinh tế vĩ mô đã tốt hơn; các điều kiện tài chính, tiền tệ đã được cải thiện, thể hiện ở thanh khoản của hệ thống ngân hàng tốt hơn; lãi suất điều hành tiếp tục giảm nhanh tạo điều kiện để các ngân hàng thương mại giảm lãi suất, tăng khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp trong thời gian tới. Thị trường bất động sản đã có dấu hiệu dần đi vào xử lý được và có chuyển biến tích cực khi các cơ quan chức năng đang tháo gỡ vướng mắc về pháp lý và doanh nghiệp kinh doanh bất động sản cũng đang nỗ lực tái cấu trúc.
Triển vọng tăng trưởng cuối năm
Cho rằng nền kinh tế chưa thể tăng trưởng bứt phá trong những tháng cuối năm nhưng TS Võ Trí Thành tin rằng triển vọng của quý III và IV sẽ tốt hơn nhờ sự phục hồi mạnh mẽ của các động lực tăng trưởng như xuất khẩu, tiêu dùng, đầu tư công. Để thúc đẩy tăng trưởng, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp kích cầu tiêu dùng, nhất là thu hút khách du lịch quốc tế.
Cùng với đó là giải ngân mạnh mẽ vốn đầu tư công thông qua việc tháo gỡ các điểm nghẽn từ cơ chế, chính sách đến tiến độ triển khai thực hiện các dự án, công trình trọng điểm có tính lan tỏa cao. Trong bối cảnh đầu tư của khu vực tư nhân gặp nhiều khó khăn, nỗ lực thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và nâng cao tỷ lệ vốn thực hiện cũng là giải pháp quan trọng góp phần vào tăng trưởng chung.
Theo bà Nguyễn Thị Mai Hạnh, Phó Vụ trưởng Hệ thống tài khoản quốc gia, Tổng Cục Thống kê, triển vọng của hoạt động xuất khẩu cuối năm sẽ tích cực hơn vì nhu cầu của một số thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản có dấu hiệu tăng trở lại. Bên cạnh đó, Trung Quốc là thị trường có thương mại hai chiều lớn nhất với Việt Nam đã thật sự mở cửa cũng sẽ là yếu tố tích cực cho xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam vì đây là nhà tiêu thụ lớn và cũng là nhà cung cấp hàng hóa và nguyên liệu giá rẻ.
Trong thời gian tới, cần có giải pháp nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu thuộc biên giới giữa Việt Nam-Trung Quốc, nhất là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ; đồng thời thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu.
Với kết quả tăng trưởng kinh tế sáu tháng đầu năm thấp hơn nhiều so với dự báo và kịch bản điều hành, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thống kê Nguyễn Thị Hương nhận định mục tiêu tăng trưởng 6,5% năm 2023 rất khó khả thi do nội lực trong nước chưa phục hồi, nền kinh tế vẫn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu trong khi nhu cầu tiêu dùng của các thị trường quan trọng vẫn suy giảm trong bối cảnh tình hình kinh tế chính trị thế giới tiếp tục có nhiều bất ổn, khó dự báo.
Tổng Cục Thống kê đề xuất Chính phủ tập trung ưu tiên thực hiện các giải pháp tiếp tục giữ ổn định kinh tế vĩ mô, thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác.
Đẩy mạnh sản xuất, tiêu dùng trong nước, nhất là các mặt hàng có nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào nội địa để hạn chế nhập khẩu và chủ động nguồn cung. Tập trung khơi thông các điểm nghẽn trong hoạt động sản xuất như vốn, thị trường, nâng cao chất lượng cho các ngành hàng nông sản. Bên cạnh đó, cần quyết liệt đẩy mạnh đầu tư công và khai thác hiệu quả các dòng vốn đầu tư tư nhân, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài...
So với các quốc gia, Việt Nam không thuộc nhóm nước có mức lạm phát cao. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 6/2023 tăng 0,67% so với tháng 12/2022 và tăng 2% so với cùng kỳ. Bình quân sáu tháng đầu năm 2023, CPI tăng 3,29% so với cùng kỳ. Bên cạnh yếu tố giá xăng dầu trong nước giảm theo giá thế giới, Việt Nam kiểm soát được lạm phát nhờ hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá như dịch vụ y tế, giáo dục, giá điện sinh hoạt (chiếm tỷ trọng 12,87% trong tổng chi tiêu dùng của dân cư) đã được Chính phủ điều hành thận trọng. Các nhóm hàng chiếm tỷ trọng cao trong tiêu dùng dân cư và có tác động lớn đến CPI như lương thực, thực phẩm cũng thường xuyên được các bộ, ngành, địa phương thực hiện các biện pháp bảo đảm cân đối cung cầu, bình ổn giá, nhất là mặt hàng thịt lợn. Chính sách tiền tệ được điều hành linh hoạt, thận trọng với mục tiêu kiểm soát lạm phát, tỷ giá VNĐ ổn định so với USD, bảo đảm ổn định vĩ mô cùng với kinh nghiệm điều hành giá của Chính phủ là những yếu tố góp phần kiểm soát được lạm phát trong 6 tháng đầu năm 2023.
