Ngay khi bước vào xưởng chế biến thuốc nam của chị Tuyết, chúng tôi cảm nhận được không gian sạch sẽ, thoáng mát, thiết kế khoa học, đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Khu vực chế biến, đóng gói, bảo quản phân chia rõ ràng, không có sự lẫn lộn giữa các nguyên liệu và sản phẩm. Hệ thống máy móc hiện đại, từ máy nấu cao, máy trộn, máy phun sương ly tâm, máy đóng gói được vệ sinh sạch sẽ. Quy trình sơ chế, chế biến thực hiện theo đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo giữ nguyên các hoạt chất có lợi của  dược liệu. 

Chị Tuyết sinh ra và lớn lên ở xã Cao Dương trong một gia đình nhiều đời làm nghề thuốc nam. Gia đình chị thu mua dược liệu tươi của người dân địa phương để bốc thuốc chữa bệnh. Sau thời gian theo học tại Trường Cao đẳng Y dược Tuệ Tĩnh (Hà Nội), trở về địa phương, chị Tuyết nhận thấy một thực trạng đáng buồn là dược liệu sau khi thu hái thường bị mốc, hỏng do không được chế biến kịp thời. Điều này không chỉ gây lãng phí nguồn tài nguyên quý giá mà còn làm giảm hiệu quả chữa bệnh. 

Năm 1987, đoàn bác sỹ của Học viện Quân y do GS.TSKH Lê Thế Trung, Chủ tịch Hội ung thư Hà Nội dẫn đầu đã tiến hành nghiên cứu về cây xạ đen. Trong quá trình nghiên cứu, các bác sỹ phát hiện trong cây xạ đen chứa các hoạt chất có tác dụng ức chế sự phát triển của các khối u ác tính.

Năm 2002, những tác dụng của cây xạ đen trong việc điều trị ung thư được chương trình "Người đương thời" (VTV3) giới thiệu. Từ đó, người dân xã Cao Dương bắt đầu có sự quan tâm đặc biệt tới loại cây này, lên núi tìm cây xạ đen đem về nhân giống, ươm trồng. Đến nay, diện tích trồng cây xạ đen tại xã lên tới 56 ha và vẫn mở rộng.

Với diện tích dược liệu cà gai leo, xạ đen ngày một mở rộng, người dân địa phương gặp khó khăn trong việc tìm đầu ra, thường xuyên bị lái buôn ép giá. Trước những khó khăn của bà con, năm 2017, chị Tuyết mạnh dạn đăng ký hộ kinh doanh để thu mua lá xạ đen với mức giá ổn định. Trong quá trình thu mua, chị thấy xạ đen khô thường bị mốc do thời tiết ẩm, khó bảo quản, khiến chất lượng sản phẩm không đảm bảo và chưa thuận tiện sử dụng cho khách hàng. Chị quyết tâm tìm tòi, học hỏi, đầu tư máy móc chế biến dược liệu thành sản phẩm cao.

Năm 2020, chị Tuyết tiến hành thử nghiệm chế biến cao xạ đen từ cây xạ đen tươi. Những ngày đầu gặp không ít khó khăn. Vốn hạn hẹp, kiến thức về chế biến dược liệu còn thiếu sót, chị phải tự mày mò, nghiên cứu và thử nghiệm. Không ít lần thất bại, những mẻ cao bị hỏng nhưng chị không nản lòng. Với sự kiên trì và quyết tâm, chị dần hoàn thiện quy trình chế biến, tạo ra sản phẩm cao dược liệu chất lượng cao. Cao xạ đen Tuyết Nhi cô đặc có dạng sệt, mùi thơm đặc trưng rất dễ dùng, tiện lợi và hiệu quả cao.

Bước đầu được khách hàng đón nhận sử dụng và đánh giá cao hiệu quả của sản phẩm. Năm 2021, chị cùng 6 thành viên thành lập Hợp tác xã (HTX) Tuyết Nhi, đầu tư nhà xưởng, máy móc, dây chuyền sản xuất bài bản theo Hệ thống quản lý chất lượng HACCP. Sản phẩm cao dược liệu của HTX được nhiều người tin dùng bởi sự tiện lợi, hiệu quả. Cao bột, cao nước dễ dàng sử dụng, bảo quản được lâu hơn so với dược liệu tươi. Nhờ đó, người bệnh có thể sử dụng dược liệu một cách thuận tiện, không còn lo lắng về việc dược liệu bị hỏng.

Chị Nguyễn Ánh Tuyết chia sẻ: Đến nay,  tôi đã cho ra thị trường 10 sản phẩm cao nước và cao bột. Hầu hết sản phẩm được các công ty phân phối đặt hàng sản xuất. Hai sản phẩm cao cà gai leo và cao xạ đen được chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao. Dự kiến trong năm nay, HTX có thêm sản phẩm chứng nhận OCOP 4 sao. Năm 2024, qua tìm hiểu nhiều nơi, tôi vay vốn đầu tư dàn máy phun sương ly tâm trị giá hơn 450 triệu đồng. Sau khi vận hành, HTX đã chế biến 4 sản phẩm cao bột hòa tan là cao Cúc Lương, cao ưng bất bạt, cao nghệ đen và cao cà xạ. Sản phẩm này mang lại sự tiện dụng cho người bệnh và giữ nguyên giá trị dược liệu. Người bệnh không phải đun nấu, chỉ cần pha bột với nước uống hàng ngày.

Thành công của chị Tuyết không chỉ mang lại giá trị kinh tế cho gia đình mà còn góp phần nâng cao giá trị dược liệu của địa phương. Ngoài giải quyết việc làm thường xuyên cho người lao động ở xưởng chế biến, chị thu mua sản lượng lớn cây, lá xạ đen ở huyện Lương Sơn, cà gai leo ở huyện Yên Thủy và một số loại dược liệu khác của bà con. Qua đây, HTX khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng dược liệu, góp phần bảo tồn và phát triển nguồn tài nguyên quý giá của quê hương. Hiện sản phẩm được tiêu thụ ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, khách hàng có thể dễ dàng mua tại các hiệu thuốc đông y hoặc mua trực tiếp tại HTX. Sản phẩm còn là nguyên liệu chính cung cấp cho đối tác để điều chế các loại thực phẩm chức năng và thuốc khác.

Với mục tiêu nâng cao giá trị của cây xạ đen, tạo thu nhập ổn định cho người dân địa phương, góp phần giảm nghèo, HTX Tuyết Nhi tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất, chú trọng xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường, đưa sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP của tỉnh. Câu chuyện của chị Nguyễn Ánh Tuyết là minh chứng cho tinh thần khởi nghiệp sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Chị đã biến khó khăn thành động lực, biến những cây thuốc quý của quê hương thành những sản phẩm có giá trị, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế địa phương.