(HBĐT) - Ông Sùng A Si, Trưởng xóm Chà Đáy chia sẻ: "Xóm có 84 hộ, nhiều hộ nhà có hàng rào đá, song song với đó là hàng rào đá theo trục đường chính, nhánh đường làng, ngõ xóm”.

Người dân xã Pà Cò (Mai Châu) tích cực bảo tồn, gìn giữ, phát huy hàng rào đá - nét kiến trúc độc đáo của đồng bào dân tộc Mông.

Từ lâu, người dân tộc Mông ở xã Pà Cò đã có kỹ thuật xếp đá làm hàng rào đá xung quanh nhà, trên nương rẫy để xác định ranh giới giữa các hộ, ngăn chặn gia súc, gia cầm phá hoại mùa màng, rau màu cùng nhiều tài sản khác. Trong cuộc sống hiện đại, chất lượng cuộc sống của người dân từng bước được cải thiện, nét đẹp này dần bị mai một. Sau chuyến thăm quan thực tế hình mẫu, kỹ thuật làm hàng rào đá của người Mông ở huyện Đồng Văn (Hà Giang), Hội Nông dân huyện Mai Châu cùng cấp ủy, chính quyền, Hội Nông dân xã Pà Cò tuyên truyền, vận động hội viên, người  dân khôi phục hàng rào đá tại xóm Chà Đáy. Với sự đóng góp trên 700 ngày công của người dân, 1.500 m3 đá, hàng rào đá có chiều dài 2.000 m đã hình thành. Thông qua đó góp phần nâng cao ý thức gìn giữ, phát huy nét kiến trúc độc đáo của đồng bào dân tộc Mông, bảo tồn kỹ thuật xếp đá tinh tế gắn với phát triển du lịch cộng đồng, xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu trên địa bàn xã.

Những viên đá xù xì, góc cạnh với đủ hình dáng, kích thước được sắp xếp thủ công, tỉ mỉ, bám víu vào nhau rất chắc chắn mà không cần bất kỳ chất gắn kết nào. Dưới đôi bàn tay tài hoa, khéo léo của những người đàn ông dân tộc Mông, hàng rào đá vững chắc bất kể thời gian, bất chấp thời tiết. Để có một hàng rào đá vững chắc, đẹp mắt đòi hỏi kỹ năng, sự kỳ công, cẩn thận lựa chọn từng viên đá, con mắt tinh tường của người thợ. Các viên đá không được đục đẽo mà phải lựa chọn thật chuẩn xác, phù hợp, đặt cạnh nhau phải vừa vặn. Điều quan trọng trong quá trình xếp tường đá là phần chân phải vững chắc, xếp bằng những tảng đá to, còn mặt tường chọn những phiến đá phẳng đẹp, xếp khít nhau, viên nọ tì lên viên kia sao cho bề mặt bằng phẳng. Tưởng chừng như đơn giản thế nhưng hàng rào đá lại là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mới lạ, mang nét đặc trưng riêng của xã vùng cao huyện Mai Châu.

Đồng chí Sùng A Chìa, Chủ tịch Hội Nông dân xã Pà Cò cho biết: "Trước đây, trên địa bàn xã còn một số hộ có hàng rào đá nhưng là riêng lẻ và đã cũ, dễ bị đổ, thường xuyên phải sửa lại. Khi được Hội Nông dân huyện, cấp ủy, chính quyền, Hội Nông dân xã vận động khôi phục lại hàng rào đá, người dân rất ủng hộ và tích cực tham gia. Hàng rào đá được khôi phục dựa trên cách xếp đá truyền thống nhưng được làm rộng thêm khoảng 40 cm để vững chắc hơn. Hàng rào đá của người Mông đã thu hút rất nhiều khách du lịch đến thăm quan, chụp ảnh, tìm hiểu”.

Thời gian tới, Hội Nông dân huyện và xã Pà Cò tiếp tục nhân rộng mô hình hàng rào đá tại các khu dân cư, thôn, xóm, phát triển du lịch gắn liền với bảo tồn, gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Mông.