Mặc dù được các thầy thuốc và gia đình, học trò cứu chữa, nhưng do tuổi cao sức yếu GS, TSKH Nguyễn Tài Thu đã tạ thế lúc 4 giờ 50 phút ngày 14-2-2021. Cả cuộc đời tận tâm cống hiến, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu đã để lại một di sản lớn cho sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân bằng phương pháp châm cứu kết hợp sâu sắc hai nền y học cổ truyền và hiện đại. Ông là người thầy thuốc nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới trong lĩnh vực châm cứu chữa bệnh.

Tôi may mắn được là một học trò, được làm việc cùng Thầy 40 năm qua. Thầy ra đi để lại trong chúng tôi bao niềm thương, nỗi nhớ, đó cũng là một mất mát lớn cho ngành y tế Việt Nam, cho Bệnh viện Châm cứu T.Ư, Hội Châm cứu Việt Nam cũng như Hội Châm cứu thế giới và gia đình mất đi người chồng, người cha kính yêu, dòng họ mất đi một người con ưu tú. 

Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất giàu truyền thống cách mạng (thôn Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, Hà Nội), GS Nguyễn Tài Thu được tiếp thu nền Nho học của gia đình và sớm giác ngộ cách mạng, rèn luyện trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cứu nước. Ông tham gia hoạt động cách mạng từ khi 15 tuổi. Tháng 9-1945 là đoàn viên thanh niên cứu quốc Chi đoàn Hoàng Diệu - Hoàn Kiếm - Hà Nội, Tuyên truyền xung phong khu Hoàn Kiếm Hà Nội, Quyết tử quân Hà Nội bảo vệ kháng chiến. Năm 1947-1948, là Bí thư Huyện đoàn thanh niên cứu quốc Sa Pa (Lào Cai) rồi vào bộ đội thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu Việt Bắc, được tuyển chọn vào lớp Y52 Đại học Y Việt Bắc (năm 1953)… Do đạt được nhiều thành tích, ông được cử đi học Đại học Y Bắc Kinh (Trung Quốc) từ năm 1954 đến năm 1958. Trở về nước, ông công tác tại Trung ương Hội Đông y Việt Nam, làm thư ký công đoàn hội, làm thư ký Ban Chấp hành T.Ư Hội và được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 13-3-1965; là Tổng Thư ký Hội Châm cứu Việt Nam, Phó Bí thư Chi bộ đảng T.Ư Hội Đông y Việt Nam… 

Từ năm 1972 đến năm 1974, GS Nguyễn Tài Thu được biệt phái vào Cục Quân y phục vụ tại nhiều đơn vị trong quân đội, thực hành điện châm chữa bệnh cho thương binh, bệnh binh, nhất là tiến hành châm tê phẫu thuật giúp cho rất nhiều thương binh, bệnh binh giảm đau. Sau khi nước nhà thống nhất năm 1975, GS vào TP Hồ Chí Minh tiếp tục điều trị cho thương binh, bệnh binh có kết quả tốt.

Năm 1982, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu được Bộ Y tế bổ nhiệm làm Viện trưởng Viện Châm cứu nay là Bệnh viện Châm cứu T.Ư, đồng thời làm Chủ tịch Hội Châm cứu Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam. GS, TSKH Nguyễn Tài Thu đã xây dựng, lãnh đạo Bệnh viện Châm cứu T.Ư là đơn vị có truyền thống đoàn kết, có đội ngũ thầy thuốc, nhân viên y tế tận tâm với nghề, chuyên môn cao; là đơn vị dẫn đầu cả nước trong việc điều trị bằng phương pháp châm cứu, góp phần quan trọng đưa nền y học dân tộc Việt Nam vẻ vang trên trường quốc tế. 

GS, TSKH Nguyễn Tài Thu luôn có tinh thần say mê học hỏi, dám nghĩ dám làm, vận dụng sáng tạo có hiệu quả trong việc kết hợp một cách khoa học giữa y học cổ truyền và y học hiện đại vào lĩnh vực chữa bệnh, từng bước đẩy mạnh hiện đại hóa kỹ thuật châm cứu vào điều trị bệnh. Thầy cùng với anh chị em cán bộ của bệnh viện nghiên cứu hàng trăm đề tài cấp cơ sở, hàng chục đề tài cấp bộ và nhiều đề tài cấp nhà nước. Kết quả của các đề tài nghiên cứu đã được áp dụng vào thực tế khám, chữa bệnh cho nhân dân. Thầy đã đưa kỹ thuật tân châm vào trong điều trị. Đó là châm cứu kim dài, kim to (mãng châm) để điều trị các chứng bệnh khó như chứng liệt, chứng đau. Thầy cũng là người tiên phong áp dụng kỹ thuật châm tê trong phẫu thuật, nhiều bệnh nhân già yếu dị ứng với thuốc tê, thuốc mê mà nhờ phương pháp này đã vượt qua được các cuộc phẫu thuật. Thầy cũng nghiên cứu và đưa ra phương pháp điện châm hỗ trợ cai nghiện ma túy... Với những phương pháp kỹ thuật này, GS Nguyễn Tài Thu được Hội Châm cứu thế giới đánh giá rất cao và bầu làm Phó Chủ tịch Hội Châm cứu thế giới phụ trách vấn đề khoa học kỹ thuật… 

Từ năm 1977, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu có vinh dự được Nhà nước ta cử sang Pháp giới thiệu và truyền bá châm cứu Việt Nam, tham gia chữa cho nhiều ca bệnh khó, châm tê phẫu thuật để mổ cho nhiều ca bệnh… được đồng nghiệp và truyền thông quốc tế ca ngợi là người thầy thuốc siêu việt với đôi bàn tay vàng. Từ đó "tiếng chuông” châm cứu Việt Nam đã rền vang khắp năm châu, châm cứu Việt Nam được lên một tầm cao mới. Do thông thạo các thứ tiếng: Pháp, Trung, Anh, Giáo sư trực tiếp giảng dạy, truyền kiến thức cho sinh viên, chuyên gia tại nhiều quốc gia ở châu Á, châu Âu, châu Mỹ la-tinh... Ông cũng đã thành lập các trung tâm và chuyển giao công nghệ cho các nước như Nga, Pháp, Mê-hi-cô, I-ta-li-a... Tổng cộng có 83 lớp đào tạo châm cứu được mở, đào tạo cho gần 8.000 học viên quốc tế; các lớp cao học châm cứu cũng được mở tại Mê-hi-cô với 21 thạc sĩ và ba trung tâm châm cứu tại đất nước này. GS Nguyễn Tài Thu là giáo sư, tiến sĩ danh dự của 16 trường đại học của các nước trên thế giới... 

Vừa lãnh đạo Bệnh viện Châm cứu, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu còn xây dựng phát triển Hội Châm cứu Việt Nam, với trách nhiệm chủ tịch Hội từ năm 1977 đến nay.  Hội Châm cứu Việt Nam được Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kết nạp là tổ chức thành viên. Thông qua chức năng của Hội, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu đã tổ chức thành lập Hội Châm cứu cho 63 tỉnh, thành phố trên cả nước và tới các quận, huyện để phổ cập châm cứu xuống tuyến cơ sở, trực tiếp chăm lo sức khỏe của nhân dân ngay từ cơ sở khám, chữa ban đầu. 

GS, TSKH Nguyễn Tài Thu cũng là người sáng lập và là Chủ tịch Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam. Với uy tín lớn, ông đã kêu gọi hàng nghìn tình nguyện viên là thầy thuốc, nhân viên y tế cùng tham gia chữa bệnh với hàng vạn nhà hảo tâm đồng tình ủng hộ cho các hoạt động của hội. Nhờ vậy, hàng trăm nghìn trẻ em tàn tật được nuôi ăn và chữa trị cho đỡ hoặc khỏi bệnh, hòa nhập cộng đồng… GS Nguyễn Tài Thu được tôn vinh là "Ông tiên của trẻ em tàn tật Việt Nam”.

Với những thành tích nổi bật nêu trên, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động, Thầy thuốc Nhân dân, Huân chương Độc lập hạng nhì, Huân chương Lao động hạng nhất; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng nhất; Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng ba và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Thầy là giáo sư đầu ngành châm cứu Việt Nam, cả cuộc đời phấn đấu cho sự nghiệp chăm sóc sức khỏe người dân, cho ngành y tế nước nhà. Với 91 năm tuổi đời, 56 năm tuổi Đảng, hơn 70 năm cống hiến cho quê hương, đất nước cho sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân bằng phương pháp châm cứu kết hợp sâu sắc hai nền y học cổ truyền và hiện đại, GS, TSKH Nguyễn Tài Thu ra đi nhưng sự nghiệp châm cứu của Thầy vẫn còn mãi và phát triển theo thời gian. Thầy mãi còn trong tâm trí mọi người.