Chẳng biết ruộng bậc thang ở Miền Đồi có từ bao giờ. Ngay cả những bậc cao niên 90 - 95 tuổi cũng chỉ biết "từ nhỏ đã thấy quê mình có ruộng bậc thang”. Các cụ bộc bạch: "Ở vùng cao nên người dân phải khai phá đất trồng lúa trên các triền đồi, dốc núi và phải giữ rừng mới tạo được nguồn sinh thủy, phải đắp bờ mới giữ được nước”. Địa thế của đồi núi đã tạo nên những thửa ruộng lớn nhỏ khác nhau, dù cày bừa, chăm sóc, cấy hái khó khăn, vất vả hơn nhiều so với những cánh đồng bằng phẳng ở vùng thấp, nhưng đây là hình thức canh tác hiệu quả đã được đồng bào Mường ở Miền Đồi áp dụng từ lâu và mang lại cuộc sống ngày càng no ấm.

Anh Bùi Văn Tưởng, xóm Dóm Bái chia sẻ: "Tôi nghe các cụ kể lại, ngày xưa làm ruộng bậc thang vất vả lắm. Tạo thửa, đắp bờ bằng tay, bằng xẻng. Nhiều hộ nghèo khó còn phải kéo bừa thay trâu. Mương dẫn nước về ruộng đắp bằng đất hoặc nối bằng bương, luồng. Trong nhịp sống mới, vẫn những thửa ruộng ấy, nhưng việc thâm canh trên ruộng bậc thang giờ đỡ vất vả hơn nhiều. Với sự quan tâm của Nhà nước, đầu nguồn đã có bai ngăn nước, hệ thống mương máng được cứng hóa. Đến nay, bình quân 4 hộ có 1 máy cày bừa. Máy tuốt lúa, máy xay xát cũng đã thay thế cách thu hoạch, chế biến thủ công trước đây”. Cầm trên tay những bông lúa trĩu hạt, ảnh Tưởng hồ hởi: "Nhờ đất, nhờ trời, lúa ở đây tuy năng suất chỉ từ 40 - 45 tạ/ha, nhưng chất lượng thì tuyệt vời. Hạt gạo thon dàt, trắng muốt. Ăn bát cơm gạo mới, nhất là giống bao thai, ai nấy đều háo hức với hương thơm dịu nhẹ, độ dẻo vừa phải, mềm cơm và cơm vẫn mềm sau khi để nguội. Vì vậy, ngoài đảm bảo lương thực tại chỗ, gạo ở Miền Đồi được khách hàng gần xa ưa chuộng, giá bán cao nhưng không có nhiều để đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Do trình độ thâm canh ngày càng được nâng cao, nên ruộng bậc thang ở Miền Đồi được trồng 2 vụ/năm. Trong đó, vụ chiêm xuân 153 ha, với các giống lúa BC15, BC25; vụ hè  thu 308 ha, được trồng chủ yếu bằng giống lúa bao thai. Vụ chiêm xuân, do nguồn nước hạn hẹp hơn, già nửa diện tích đất còn lại được bà con thay thế bằng các loại cây màu như ngô, khoai lang, rau, đậu, lạc, kiệu, hành dăm… Qua đó, không chỉ tạo sự đa dạng, phong phú về cây trồng, mà còn nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống Nhân dân.

Đưa máy cày, máy bừa xuống ruộng bậc thang để giảm sức kéo cho trâu, bò là bước tiến vượt bậc để tăng năng suất, giảm giờ làm và cũng thể hiện rõ sự mạnh dạn, sáng tạo của người dân Miền Đồi. Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Bùi Văn Nghị chia sẻ: Là ruộng bậc thang nên phải làm thang để đưa máy cày, bừa từ thửa nọ sang thửa kia. Mỗi lần di chuyển máy phải có 5 - 6 người khỏe mạnh mới thực hiện được. Đó cũng là niềm vui, tạo sự đoàn kết, gắn bó tình làng, nghĩa xóm trong lao động sản xuất.

Từ vẻ đẹp huyền ảo của những bậc thang vàng giữa màu xanh núi rừng, vẻ đẹp kỳ vĩ của đồi Lè (xóm Vôi Thượng) ở độ cao hơn 1.000 m so với mực nước biển, nhiều bạn trẻ và cả những "phượt thủ" đã chọn Miền Đồi là điểm đến trải nghiệm, khám phá. Tuy nhiên, hiện nay, những cảnh sắc thiên nhiên đẹp, bản sắc văn hóa từ nếp nhà sàn, ẩm thực dân tộc đậm bản sắc của đồng bào Mường ở Miền Đồi vẫn còn là những tiềm năng về du lịch chưa được khai thác.

Với nỗ lực của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân, đến nay, xã Miền Đồi đạt 11/19 tiêu chí trong chương trình xây dựng NTM. Trục đường chính và các tuyến đường liên xóm hầu hết đã được bê tông hóa; tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia đạt 100%. Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Bùi Văn Nghị bày tỏ: Về với Miền Đồi là hành trình trên con đường uốn lượn qua dốc, đèo trập trùng, du khách được khám phá những khung cảnh mới mẻ của thiên nhiên, thưởng ngoạn cảnh quan tuyệt đẹp của bạt ngàn những bậc thang lúa chín. Được hòa vào đời sống, sinh hoạt của đồng bào Mường trong cảnh gặt hái với những gương mặt bừng sáng của người nông dân vùng cao về một ngày mùa ấm no, cùng tham gia các hoạt động văn hóa sôi động, đậm đà bản sắc… Chúng tôi mong lắm khi quê hương mình trở thành điểm đến của du khách gần, xa. Chia sẻ của Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã cũng là tiếng lòng của người dân Miền Đồi gửi đến các cấp, ngành, các nhà đầu tư, để tiềm năng lớn về du lịch ở Miền Đồi không chỉ mãi là tiềm năng.

                                                                 Đức Phượng