Con đường mới được nâng cấp rộng rãi đưa chúng tôi từ trung tâm huyện Tân Lạc lên đến xã vùng cao Vân Sơn, nơi có bản DLCĐ xóm Chiến. Lên đến xóm Chiến, mở ra trước mắt là không gian đồng ruộng bao la, núi đồi hoang sơ, không khí trong lành. Người dân xóm Chiến vẫn giữ được đậm nét phong tục, văn hóa người Mường như ở nhà sàn, trang phục dân tộc. Bà con còn giữ được giống quýt cổ, quả nhỏ, vỏ mỏng, có vị ngọt, thơm, chua nhẹ. Từ những tiềm năng, lợi thế, cuối năm 2018, xóm Chiến được Quỹ Australia vì nhân dân châu Á - Thái Bình Dương (AOP) hỗ trợ kinh phí triển khai dự án "Cải thiện sinh kế bền vững thông qua phát triển DLCĐ”. Từ khi thực hiện mô hình DLCĐ, cảnh quan môi trường trong xóm được cải thiện đáng kể. Xóm quy hoạch khu chăn nuôi tập trung xa khu dân cư, chỉnh trang lại đường làng, ngõ xóm. Những người dân vùng cao hiền lành, chất phác đã bắt đầu thành thạo làm DLCĐ. Bức tranh du lịch vùng cao Tân Lạc có những khởi sắc.

Người dân xóm Chiến, xã Vân Sơn (Tân Lạc) chuẩn bị đặc sản địa phương để đón khách du lịch (ảnh chụp tháng 1/2021).

Trên địa bàn huyện hiện có 19 điểm di tích lịch sử văn hóa, thắng cảnh. Mảnh đất Mường cổ này hội tụ đầy đủ các yếu tố để làm nên sức hấp dẫn du lịch như: Bản sắc văn hóa Mường còn được lưu giữ khá đậm nét; danh lam thắng cảnh đẹp, hùng vĩ; hệ sinh thái khá phong phú, với nhiều hệ động, thực vật đặc hữu, hệ thống sông suối, hồ đập, hang động dày đặc, khí hậu ôn hoà, mát mẻ; người dân đôn hậu… Từ đây, huyện đã hình thành 3 không gian du lịch chính: Không gian phía Bắc gồm các xã: Phú Cường, Suối Hoa, Phú Vinh; không gian phía Nam gồm các xã: Phong Phú, Vân Sơn, Ngổ Luông; không gian trung tâm gồm thị trấn Mãn Đức và các xã lân cận: Tử Nê, Thanh Hối. Huyện cũng xác định rõ các vùng tiềm năng để thúc đẩy phát triển du lịch của huyện là vịnh Ngòi Hoa (xã Suối Hoa), khu vực hồ Trọng, xóm Kem (xã Phong Phú), xóm Trăng Tà (xã Nhân Mỹ), xóm Đá (xã Lỗ Sơn) và các xã vùng cao của huyện. 

Để tạo điểm nhấn cho du lịch, từng bước hình thành các không gian du lịch chính, huyện đã triển khai kế hoạch trồng đào ven các tuyến đường vùng cao, nhằm tạo hình ảnh đặc trưng cho sản phẩm du lịch các xã vùng cao. Huyện phối hợp Sở VH-TT&DL hoàn thiện hồ sơ để UBND tỉnh công nhận 2 di tích danh lam thắng cảnh là hang Núi Kiến (xã Vân Sơn) và thác Trăng (xã Nhân Mỹ). Đồng thời, xây dựng đề án phát triển các sản phẩm nông nghiệp gắn với phát triển du lịch của địa phương tại các xã vùng cao như: quýt cổ Vân Sơn, rau su su Quyết Chiến... Vấn đề khôi phục các lễ hội, duy trì nghề truyền thống gắn với giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc như: Đan lát, dệt thổ cẩm... bước đầu tạo thành những sản phẩm độc đáo, mang nét đặc trưng phục vụ du lịch. Tân Lạc là địa phương đi đầu trong tỉnh, tiên phong trong việc phục dựng các lễ hội truyền thống, tiêu biểu là Lễ hội Khai hạ đầu xuân, vừa góp phần lưu giữ bản sắc văn hóa truyền thống, vừa thu hút đông đảo khách du lịch. 

Nhận thức được thế mạnh, xu thế và sự hấp dẫn của du lịch lòng hồ, huyện đặc biệt quan tâm đến việc giải phóng mặt bằng (GPMB) cho các công trình phục vụ du lịch lòng hồ. Cụ thể như, cuối năm 2018, để thi công công trình cải tạo, nâng cấp đường tỉnh 435 đi qua qua địa bàn xã Ngòi Hoa (nay là xã Suối Hoa) gần 9 km, có khoảng 200 hộ phải di dời tài sản, mất hoa màu, cây cối khi thi công tuyến đường. Huyện đã phân công lãnh đạo phụ trách địa bàn tuyên truyền, vận động, tháo gỡ vướng mắc nên mặc dù chưa nhận tiền đền bù, tháng 9/2018, người dân xã Suối Hoa đã cơ bản ứng xong mặt bằng, tạo điều kiện cho nhà thầu tổ chức thi công đồng loạt, trong khi các địa phương lân cận việc GPMB mới đạt khoảng 20%. 

Tuyến đường 435 từ TP Hòa Bình lên Suối Hoa đã mở ra cơ hội phát triển du lịch cho lòng hồ Hòa Bình nói chung, xã Suối Hoa nói riêng. Hiện tại, trên địa bàn xã có 8 công ty, doanh nghiệp đang khảo sát xin chủ trương đầu tư và các dự án phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng. Trong đó đã có 4 dự án được chấp thuận chủ trương, gồm: khu nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái hồ Hòa Bình (100,37 ha), khu du lịch sinh thái Ngòi Hoa (146,6 ha), khu du lịch sinh thái V’Star - Ngòi Hoa (183,55 ha), khu du lịch sinh thái Hồ Gươm - Sông Đà (62,98 ha). Tuy nhiên, vấn đề GPMB đang gặp một số khó khăn. Khẩn trương và quyết liệt vào cuộc, lãnh đạo huyện Tân Lạc thường xuyên đi thực tế cơ sở, nắm bắt các vướng mắc.  

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Bùi Văn Nhỏ, Chủ tịch UBND huyện cho biết: Để biến điều kiện thành cơ hội đưa địa phương bứt phá, phát triển cần sự đồng sức, đồng lòng của cấp ủy, chính quyền và các tổ chức chính trị xã hội ở địa phương, đặc biệt là sự hợp tác của Nhân dân, nhất là ở các khu vực có dự án triển khai. Bằng các chính sách thông thoáng và sự quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất của tỉnh, hiện đã có một số nhà đầu tư vào địa bàn để triển khai đầu tư, trong đó có 4 nhà đầu tư đã, đang triển khai dự án. Tuy nhiên, quá trình GPMB còn chậm so với kế hoạch. UBND huyện yêu cầu các ngành có liên quan làm sáng tỏ các nội dung kết luận trong các buổi làm việc của tỉnh và huyện tổ chức. Hướng dẫn cụ thể cho các xóm, cùng tuyên truyền, vận động Nhân dân, nhất là với các hộ nằm trong vùng dự án đồng thuận cùng cấp ủy, chính quyền địa phương và nhà đầu tư, thỏa thuận các phương án hỗ trợ, đền bù, sớm bàn giao mặt bằng cho nhà đầu tư triển khai dự án…

Để đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo nên bứt phá cho KT-XH địa phương, huyện tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch đồng bộ. Tập trung phát triển các loại hình du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa, du lịch sinh thái, DLCĐ chất lượng cao gắn với bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường, tài nguyên du lịch. Đồng thời, tăng cường hoạt động quảng bá du lịch đến đông đảo du khách và nhà đầu tư. Phấn đấu đến năm 2025 đón khoảng 27 vạn lượt khách, tổng doanh thu hoạt động du lịch đạt khoảng 85 tỷ đồng.