Năm 2021, dự toán thu NSNN của tỉnh được Thủ tướng Chính phủ (TTCP) giao thực hiện 4.158,4 tỷ đồng, HĐND tỉnh giao 4.820 tỷ đồng, bao gồm: Thu ngân sách từ thuế và các loại phí (không tính tiền SDĐ) TTCP giao 2.658,5 tỷ đồng, HĐND tỉnh giao 3.120 tỷ đồng. Thu ngân sách từ tiền SDĐ TTCP giao thực hiện 1.500 tỷ đồng, HĐND tỉnh giao 1.700 tỷ đồng. Theo đó, thu ngân sách từ tiền SDĐ chiếm 36,07% dự toán thu ngân sách do TTCP giao và chiếm 35,27% dự toán HĐND tỉnh giao.

Theo Kế hoạch số 99/KH-UBND, ngày 11/5/2021 của UBND tỉnh về hoạt động của Ban chỉ đạo đôn đốc thu nộp ngân sách tỉnh năm 2021, có 101 dự án trên phạm vi toàn tỉnh được đưa vào kế hoạch thu tiền SDĐ năm 2021 với dự toán tổng thu nội địa từ tiền SDĐ khoảng 4.422,869 tỷ đồng. Trong đó, khối tỉnh có 26 dự án với dự toán thu khoảng 2.757 tỷ đồng (bao gồm 609,1 tỷ đồng từ 10 dự án đấu giá quyền SDĐ; 1.916 tỷ đồng từ 12 dự án thu tiền SDĐ; 231,8 tỷ đồng từ tiền bán nhà và tài sản trên đất theo Nghị định số 167/2017/NĐ-CP, ngày 31/12/2017 của Chính phủ). Khối các huyện, thành phố có 75 dự án, gồm 66 dự án đấu giá quyền SDĐ với số tiền ước thu 1.665 tỷ đồng.

Theo báo cáo của Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh, tính đến ngày 21/7/2021, giá trị thu tiền SDĐ trên địa bàn tỉnh từ đầu năm đã thực hiện được 383,188 tỷ đồng, đạt khoảng 25,55% dự toán thu tiền SDĐ được TTCP giao và 22,54% dự toán được HĐND tỉnh giao. Trong đó, 213,8 tỷ đồng là tiền thu nợ của các dự án đã được triển khai từ năm trước; 25,721 tỷ đồng thu từ hộ gia đình, cá nhân; 25,826 tỷ đồng thu từ các dự án khác nằm ngoài Kế hoạch số 99/KH-UBND và 117,834 tỷ đồng là tiền nộp ngân sách từ 9 dự án nằm trong kế hoạch thực hiện năm 2021. Cụ thể, số thu ngân sách từ tiền SDĐ của khối tỉnh đã thực hiện được 145,215 tỷ đồng, đạt 15,16% dự toán TTCP giao, 14,52% dự toán HĐND tỉnh giao. Toàn bộ số thu này là của các dự án được chuyển tiếp từ năm 2020, chưa có số phát sinh của các dự án nằm trong kế hoạch năm 2021. Thu ngân sách từ tiền SDĐ của khối huyện theo kế hoạch thực hiện năm 2021 tính đến ngày 21/7/2021 được 117,834 tỷ đồng, đạt 21,7% dự toán TTCP giao, 16,8% dự toán HĐND tỉnh giao. Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu tiền SDĐ tại khối huyện còn thấp, cá biệt có một số huyện như: Mai Châu, Tân Lạc, Lạc Sơn chưa phát sinh số nộp.

Theo tiến độ đề ra tại Kế hoạch số 99/KH-UBND của UBND tỉnh, dự kiến hết tháng 7/2021, toàn tỉnh sẽ hoàn thành thu tiền SDĐ của 23 dự án với số thu ước đạt 310,629 tỷ đồng, song thực tế các dự án thu tiền SDĐ và đấu giá quyền SDĐ chậm được triển khai thực hiện.

Đồng chí Vũ Hồng Long, Cục trưởng Cục Thuế tỉnh thông tin: Đến thời điểm này, thu NSNN của tỉnh từ thuế và các loại phí đảm bảo tiến độ, đạt 68% dự toán TTCP giao và đạt 58% dự toán HĐND tỉnh giao, với tiến độ này tỉnh đứng khoảng thứ 40 so với các tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, do thu tiền SDĐ đạt rất thấp, do đó kéo tổng thể thu nội địa của tỉnh xuống ở vị trí cuối cùng cả nước. Để phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ HĐND tỉnh giao, trong 5 tháng cuối năm, ngành Thuế phải phối hợp với các ngành thu được 2.700 tỷ đồng, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm trước, trong đó thuế, phí 1.300 tỷ đồng, thu tiền SDĐ 1.400 tỷ đồng. Việc hoàn thành chỉ tiêu thu tiền SDĐ là nhiệm vụ rất lớn và nặng nề. Do vậy, đề nghị các Sở: TN&MT, Xây dựng, Tài chính, UBND các huyện, thành phố khẩn trương hoàn thành các thủ tục để đẩy nhanh tiến độ đấu giá quyền SDĐ, tập trung từ nay đến tháng 11. Nếu các dự án triển khai sang tháng 12 thì sẽ kéo theo việc nộp tiền SDĐ rơi vào tháng 1, tháng 2/2022, làm mất nguồn thu của năm 2021. Đối với việc thu tiền SDĐ và bán tài sản trên đất theo Nghị định số 167/NĐ-CP, đề nghị Sở Tài chính chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị thực hiện, sau khi bán khẩn trương làm thủ tục ghi thu ghi chi và nộp tiền vào NSNN trong năm 2021. 

Hiện, huyện Yên Thủy có số thu tiền SDĐ thấp nhất tỉnh, mới đạt 1,5% dự toán HĐND tỉnh giao. Việc thực hiện nhiệm vụ còn một số khó khăn, vướng mắc. Theo chia sẻ của đồng chí Bùi Văn Trường, Bí thư Huyện ủy, đối với bán đất và tài sản trên đất theo Nghị định số 167/NĐ-CP, huyện đã hoàn thành theo tiến độ triển khai. Về đấu giá SDĐ khu Đồng Băng, thị trấn Hàng Trạm, đây là dự án trọng tâm, trọng điểm của huyện, song liên quan đến việc xin chủ trương đầu tư và chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư năm 2020. UBND huyện đã có văn bản báo cáo UBND tỉnh, vì vậy đề nghị tỉnh sớm có văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư, vì đây là dự án lớn, khi có chủ trương đầu tư, huyện dự kiến có nguồn thu khoảng 80 tỷ đồng. 

Ngoài ra, để đẩy nhanh tiến độ thu tiền SDĐ, huyện Yên Thủy cũng đề nghị UBND tỉnh xem xét điều chuyển mục đích SDĐ đối với một số khu trong kế hoạch. Đồng thời đề nghị các sở quan tâm chỉ đạo các phòng chuyên môn đẩy nhanh tiến độ thẩm tra, thẩm định các văn bản của sở chuyên ngành mình, là cơ sở trình UBND tỉnh để UBND tỉnh cho chủ trương, quyết định cuối cùng. Sở TN&TM quan tâm sớm đẩy nhanh tiến độ xác định giá khởi điểm về đấu giá quyền SDĐ các dự án và sớm có văn bản thẩm định nhu cầu SDĐ đối với dự án nhà ở.

Thực tế cho thấy, trên địa bàn tỉnh, quá trình thực hiện thu ngân sách từ tiền SDĐ còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Một số dự án đầu tư chưa đảm bảo tiến độ thực hiện giải phóng mặt bằng, đưa đất ra đấu giá quyền SDĐ còn chậm, dẫn đến chậm tiến độ thu tiền SDĐ. Đối với trụ sở có phương án bán sau dôi dư gặp vướng mắc do thiếu đồng bộ về quy hoạch SDĐ, quy hoạch xây dựng... Trích đo địa chính qua các thời kỳ tại địa phương không thống nhất qua nhiều lần đo đạc, chỉnh lý, độ chính xác không cao, không còn phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương, dẫn đến chậm triển khai công tác định giá, bán đấu giá tài sản theo quy định. Ngoài ra, từ ngày 1/1/2021, các dự án đầu tư thực hiện đấu giá quyền SDĐ phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư năm 2020, gây lúng túng cho các cơ quan, đơn vị được giao thực hiện đấu giá trong việc đáp ứng các điều kiện để lập hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư dự án... Những vướng mắc này rất cần sớm có giải pháp căn cơ giải quyết để hoàn thành nhiệm vụ thu tiền SDĐ hàng năm.

Đề cao trách nhiệm, sự quyết tâm thực hiện nhiệm vụ thu tiền sử dụng đất

Qua đánh giá, một trong những nguyên nhân chính khiến tiến độ thu ngân sách từ tiền SDĐ chậm, kết quả thấp là do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). Đồng chí Nguyễn Trần Anh, Giám đốc Sở TN&MT cho biết: Công tác GPMB là vấn đề quan trọng nhất đối với các dự án nói chung và đối với các dự án có thu tiền SDĐ nói riêng. Hiện, công tác này thường vướng vấn đề tái định cư và thắc mắc về chế độ, chính sách, đặc biệt là về nội dung không có trong quy định hoặc nguồn gốc đất không rõ ràng. Vì vậy, các huyện, thành phố cần tập trung vào những vấn đề này, dựa vào dự báo và căn cứ trên các dự án vào địa bàn để chủ động trong việc bố trí xây dựng các khu tái định cư, đây là việc phải làm trước. Thứ hai về bồi thường hỗ trợ GPMB, trên tinh thần tất cả những nội dung đã có trong quy định thì tính toán, những cái chưa có trong quy định thì chưa tính toán theo phương án; cần được nói rõ đến người dân và sẽ thực hiện việc áp dụng hỗ trợ hay là hỗ trợ khác cho bà con. Về thời gian thực hiện phải cương quyết theo quy định: các đối tượng bị thu hồi đất có quyền khiếu nại nhưng phải chấp hành quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền. Do vậy, phải áp dụng cương quyết điều này để thực hiện trên cơ sở đã chuẩn bị hết các điều kiện và làm đúng, đủ các thủ tục để sẵn sàng cưỡng chế nếu các hộ không chấp hành, có như vậy mới giải quyết dứt điểm được vấn đề GPMB. Ngoài ra, đề nghị các huyện ưu tiên GPMB đối với các dự án có thu tiền SDĐ để hoàn thành nhiệm vụ thu. 

Thu NSNN nói chung và thu ngân sách từ tiền SDĐ nói riêng được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất trong tổng thể phát triển KT-XH năm 2021. Theo đó, để hoàn thành nhiệm vụ thu tiền SDĐ hàng năm, UBND tỉnh chỉ đạo các các ngành, địa phương tăng cường tuyên truyền, phổ biến, tạo đồng thuận trong Nhân dân để thuận lợi cho quá trình GPMB, giao nhận đất. Thực hiện tốt việc công khai, minh bạch thông tin chi tiết về các vị trí dự án được giao thực hiện đấu giá đến đông đảo Nhân dân, nhà đầu tư, doanh nghiệp qua các phương tiện thông tin đại chúng. Các đơn vị làm công tác phát triển quỹ đất, thu tiền cấp quyền SDĐ phải tăng cường trách nhiệm trong tổ chức để đẩy mạnh tiêu thụ các quỹ đất đã tạo ra, phấn đấu tăng thu so với dự toán và đúng tiến độ được giao. 

Các huyện, thành phố quan tâm rà soát, thực hiện ký lại hợp đồng thuê đất đối với các trường hợp hết thời hạn thuê đất, điều chỉnh thông tin dự án, chuyển mục đích SDĐ và các trường hợp cần điều chỉnh giá thuê đất theo kỳ. Rà soát quỹ đất của các tổ chức, cá nhân, đất sản xuất nông nghiệp của các xã, HTX đang quản lý, sử dụng, đất do các cơ quan, đơn vị giải thể, sáp nhập, chuyển địa điểm, sắp xếp lại trụ sở làm việc, đất của các tổ chức kinh tế có hiệu quả sử dụng thấp, đất hết thời hạn sử dụng nhưng không được Nhà nước gia hạn sử dụng, các tổ chức không còn nhu cầu SDĐ… để thực hiện thu hồi, bố trí đất hỗ trợ tái định cư...

UBND tỉnh cũng chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tham mưu, đề xuất kế hoạch thu ngân sách từ tiền SDĐ ngay từ đầu năm và xây dựng các phương án dự phòng để kịp thời triển khai thực hiện trong năm, hạn chế tình trạng tập trung thực hiện thu tiền SDĐ vào cuối kỳ. Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng lập, quản lý các quy hoạch SDĐ, quy hoạch xây dựng cấp huyện, kế hoạch SDĐ cấp huyện, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tổ chức đấu thầu, đấu giá nhằm lựa chọn nhà đầu tư đủ năng lực thực hiện có hiệu quả các dự án trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác quản lý đất đai, kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định. Không để xảy ra tình trạng lấn chiếm, chuyển nhượng, cho thuê quyền SDĐ trái phép, sử dụng không đúng mục đích, không đúng đối tượng, chuyển mục đích SDĐ trái phép, giao đất không đúng thẩm quyền. Kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm về việc SDĐ...

Đặc biệt, tại hội nghị của Thường trực Tỉnh ủy bàn về công tác thu ngân sách từ tiền SDĐ, Bí thư Tỉnh ủy Ngô Văn Tuấn yêu cầu: Các sở, ngành cần làm tốt công tác tham mưu và phải tham mưu hết trách nhiệm, khắc phục yếu kém trong việc ban hành chất lượng văn bản, xây dựng cơ chế, chính sách, môi trường pháp lý... Thời gian tới cần tập trung các giải pháp khắc phục ngay tồn tại, hạn chế, làm rõ, kiểm điểm trách nhiệm, cụ thể hóa trách nhiệm cá nhân. Chú trọng rà soát, đánh giá cán bộ, không nể nang, né tránh, loại ra khỏi đội ngũ cán bộ gây cản trở, không đồng chí hướng, mục tiêu là đồng tâm hoàn thành nhiệm vụ phát triển KT-XH…

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy cũng đề nghị các đồng chí Ủy viên BTV Tỉnh ủy phụ trách các huyện và UBND tỉnh phân công các thành viên Ủy ban phụ trách địa bàn phải xuống họp ngay với các huyện, thành phố để xây dựng kế hoạch cụ thể, làm sao đạt được mục đích, nhiệm vụ, trong đó có thu ngân sách từ SDĐ, thu NSNN nói chung và thu hút đầu tư trên địa bàn. Nhiệm vụ này phải xong trong tháng 8 và báo cáo BTV Tỉnh ủy trong kỳ họp tháng 9 tới về những khó khăn, vướng mắc và quyết tâm ra sao để cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ.