Điểm du lịch cộng đồng xóm Sưng, xã Cao Sơn (Đà Bắc) thu hút du khách dựa vào bảo tồn bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Dao Tiền.

Biến di sản văn hóa thành tài sản phát triển du lịch

Phong tục tập quán giàu bản sắc, vẻ đẹp trang phục dân tộc, làng nghề truyền thống, văn hóa ẩm thực đặc trưng, di tích, lễ hội… thuộc sở hữu của các dân tộc Mường, Thái, Tày, Mông, Dao đều là tài sản giá trị cho phát triển du lịch.

Đến nay, xóm Mỗ, xã Bình Thanh (Cao Phong) vẫn là điểm du lịch cộng đồng (DLCĐ) dân tộc Mường mang vẻ đẹp ấn tượng nhờ bảo tồn nguyên vẹn nếp nhà sàn truyền thống, những tập quán sinh hoạt của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Điểm đến được du khách quốc tế yêu thích trải nghiệm các chương trình tham quan bản làng, tìm hiểu văn hóa, ẩm thực, nhà sàn, tham gia hoạt động nông nghiệp cùng bà con.

Bên cạnh khám phá cảnh quan tự nhiên, văn hóa bản địa ở các điểm DLCĐ xóm Sưng - xã Cao Sơn (Đà Bắc); xóm Đá Bia (nay là xóm Đức Phong) - xã Tiền Phong (Đà Bắc); bản Lác - xã Chiềng Châu, bản Hịch 1 - xã Mai Hịch, xóm Chà Đáy - xã Pà Cò (Mai Châu); xóm Ngòi - xã Suối Hoa, xóm Chiến - xã Vân Sơn (Tân Lạc)… có sức hút đặc biệt đối với du khách. Ông Herman Elnuhust, du khách Bỉ cho biết: Nhiều điều tuyệt vời, thú vị về bản sắc văn hóa đồng bào các DTTS ở Hòa Bình. Tôi đã có hành trình trải nghiệm đạp xe ngắm phong cảnh, cuộc sống yên bình của các bản làng dân tộc, thăm chợ phiên của người Mường, người Mông, tìm hiểu nét văn hoá độc đáo và đón nhận tình cảm người dân thân thiện, mến khách.

Trên địa bàn tỉnh xây dựng được một số mô hình làng, bản văn hóa truyền thống dân tộc gắn với phát triển du lịch có hiệu quả, tiêu biểu như các bản: Lác, Văn, Pom Coọng, Bước, Hịch (Mai Châu); xóm Đức Phong, Ké, Sưng (Đà Bắc); xóm Ngòi, Chiến (Tân Lạc)… Các mô hình hướng đến xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa mang tính đặc thù, nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn giá trị văn hóa làng nghề truyền thống của dân tộc như: dệt thổ cẩm, nhạc cụ, dân ca, dân vũ, ẩm thực, rượu cần... góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Thông qua đó, nâng cao ý thức, vai trò của người dân về bảo tồn bản sắc văn hóa, niềm tự hào và trân trọng những giá trị tinh thần, đạo đức, phong tục tập quán tốt đẹp, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống.

Hòa Bình đã xây dựng thành công thương hiệu và hình ảnh cho các bản: Lác, Văn, Hang Kia (Mai Châu), xóm Đức Phong (Đà Bắc), xóm Ngòi (Tân Lạc)... là những bản DLCĐ đạt tiêu chuẩn OCOP 3 - 4 sao, trở thành các điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm, góp phần nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) địa phương.

Tăng cường phát huy giá trị di sản văn hóa bền vững

UBND tỉnh đã ban hành các đề án, kế hoạch nhằm cụ thể hóa kế hoạch phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, phát triển du lịch giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 trên địa bàn. Cùng với đó, đề án "Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các DTTS Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”; kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 được triển khai thực hiện tích cực, huy động sự tham gia của các sở, ngành, địa phương, sự ủng hộ của nhân dân.

Công tác phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của các dân tộc trong tỉnh. Vấn đề thu hút đầu tư, liên kết khai thác giá trị DSVH các dân tộc, xây dựng sản phẩm công nghiệp văn hóa, sản phẩm du lịch đặc trưng được các cấp, ngành, địa phương quan tâm. Bên cạnh du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, loại hình DLCĐ, sản phẩm du lịch gắn với làng nghề và sản phẩm OCOP, trải nghiệm văn hóa theo các nhóm nhỏ, gia đình; các tour du lịch nghỉ dưỡng chất lượng cao được khách hàng quan tâm khám phá. Tỉnh đã xây dựng các sản phẩm du lịch ven hồ Hòa Bình, đưa vào khai thác tuyến đi bộ, đạp xe quanh hồ; sản phẩm du lịch và tuyến du lịch trải nghiệm hồ Hòa Bình. Du lịch tâm linh tại các huyện: Lạc Thủy, Cao Phong, Tân Lạc, Đà Bắc được khai thác, phát triển. Đồng thời, nhiều địa phương lựa chọn ngành nghề truyền thống để bảo tồn và phát huy, tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn.

Du khách trải nghiệm khèn Mông trên hành trình khám phá du lịch cộng đồng xóm Chà Đáy, xã Pà Cò (Mai Châu).

Các giá trị văn hóa bản địa được tập trung khai thác để phát triển sản phẩm du lịch có sức hấp dẫn, giúp tăng thời gian lưu trú và mức chi tiêu của khách du lịch. Các địa phương chú trọng kêu gọi các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất để sản xuất một số sản phẩm công nghiệp văn hóa từ chất liệu di sản văn hóa của các dân tộc; mở rộng liên kết các tour, tuyến du lịch kết nối đưa khách đến với khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh.

Đồng chí Bùi Đức Hinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 2021 - 2030 xác định: "Phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, bảo đảm vừa phát huy những giá trị tốt đẹp của dân tộc, vừa tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, tạo động lực phát triển KT-XH và hội nhập quốc tế". Trong đó, công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy hiệu quả các giá trị văn hóa, giá trị lịch sử là nhiệm vụ quan trọng. Tỉnh Hòa Bình có nhiều lợi thế để phát huy mạnh mẽ các giá trị lịch sử, văn hóa, cảnh quan thiên nhiên, địa lý cho phát triển KT-XH bền vững, trong đó nền "Văn hóa Hòa Bình", các DSVH mo Mường, chiêng Mường, lễ hội khai hạ, tri thức dân gian lịch tre dân tộc Mường, hình thức sinh hoạt Keng Loóng của dân tộc Thái Mai Châu là những giá trị tiêu biểu.

Thời gian tới, để tiếp tục bảotồn, phát huy hiệu quả giá trị DSVH, thúc đẩy phát triển du lịch, góp phần quan trọng cho phát triển KT-XH, tỉnh Hòa Bình quan tâm thực hiện một số nội dung: Tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm bảo tồn, phát huy giá trị DSVH là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân là chủ thể, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ giữ vai trò quan trọng. Tổ chức thực hiện hiệu quả các chương trình, đề án về phát triển văn hóa, DSVH, nhất là Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2030. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa, trong đó đặc biệt chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị di sản của nền "Văn hóa Hòa Bình", văn hóa Mường cũng như văn hóa của các dân tộc tỉnh Hòa Bình. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và nhân dân về phát triển văn hóa; gắn kết chặt chẽ văn hóa với phát triển du lịch bền vững. Đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu về giá trị DSVH Mường Hòa Bình và nền "Văn hóa Hòa Bình" tới nhân dân và bạn bè quốc tế. Tăng cường tổ chức các sự kiện truyền thông, quảng bá nhằm giới thiệu hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, các điểm du lịch và bản sắc văn hóa các dân tộc, sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm đặc trưng. Qua đó tôn vinh, khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa, du lịch của tỉnh Hòa Bình. 

Bùi Minh