Khi đã khá thân tình, một lần Khánh hỏi anh Thiên:
- Anh bảo rừng dổi có từ trước khi anh sinh ra dễ đến hơn trăm năm đúng không? Thế sao em chỉ thấy có những hàng cây chắc tầm 40, 50 năm thế này nhỉ?
Thiên cười. Như bao lần, anh không trả lời thẳng vào câu hỏi mà khề khà sang một chuyện khác.
- Đem trồng ở chỗ khác có khi cây không có hạt, chứ ở đây là đất của nó, dổi cứ thế vươn lên có gì đâu. Nhưng cậu có biết sao chỉ có những cây dổi ở xã đây là ngay ngắn, thẳng hàng chứ không lộn xộn như nơi khác?
Khánh nghe xong dập vội điếu thuốc đang cháy dở lắc đầu tỏ vẻ không thể hiểu:
- Chắc các cụ có quy hoạch tính toán cả nên mới ngay ngắn hàng lối như thế…
Thiên lại lắc đầu:
- Vẫn không phải chú Khánh ạ. Dổi ở đây là dổi bộ đội, phải có đội hình, đội ngũ, tôi phải kể cho cậu nghe câu chuyện này.
Năm ấy Thiên lên 5 tuổi, dáng cao gầy và hay ốm vặt. Một lần, bố cậu dẫn về nhà một chú quân y tên là Trung, chú có cái ống nghe nhìn là lạ, đặt vào da thì lạnh toát, nhột nhột. Chú Trung khám bệnh xong thì phán một câu: Bạn nhỏ này chỉ có bệnh lười ăn và lười tập thể dục.
Từ hôm ấy bố bắt Thiên phải thức dậy thật sớm, khi con gà đầu tiên trong Mường cất tiếng gáy để theo chú Trung đi tập. Chú Trung là người Hà Nội, dáng thư sinh, chơi ghi ta rất hay và giỏi võ. Ban đầu học theo Thiên thấy tức ngực, khó thở, toàn thân đau nhức nhưng dần dần cậu thấy thân thể khỏe mạnh, cơ thể săn chắc, sức vóc tăng lên, đặc biệt là biết những bài võ để phòng thân và rèn luyện sức khỏe.
Có tin đơn vị bộ đội sẽ phải chuyển đến nơi khác để đảm bảo an toàn. Ai là người để lộ bí mật, hay có chuyện gì giữa dân và bộ đội? Người lớn đến tìm người già hỏi chuyện, bọn trẻ không thấy các chú bộ đội đến dạy học, dạy thể dục thì nhao nhác. Có người lại tung tin trong Nam ta đang đánh mạnh, các chú ấy phải lên đường chi viện cho chiến trường. Nhưng dù lý do gì họ cũng cảm thấy buồn vì phải chia tay những người lính từng chia ngọt sẻ bùi, gắn bó với đất Mường như quê hương thứ hai.
Hôm ấy, hai bố con Thiên đang đi rừng thì nghe tiếng máy bay địch từ xa. Bố tháo khẩu súng trường trên lưng, nhắc Thiên chạy lối tắt về hang đá còn mình thì men theo lối mòn chạy đi tìm dân quân. Mới 7 tuổi nhưng nhanh như một con sóc nhỏ, Thiên chạy về đến suối đã thấy máy bay lượn từ phía Tây xuống rất thấp, chưa bao giờ cậu cảm giác được nhìn thấy "con ma” ấy gần đến thế, tay chân như cứng đờ, không còn một phản xạ nào. Một bàn tay ấn đầu Thiên xuống thấp, tay kia kéo cậu vào hốc đá nhanh thoăn thoắt.
- Chú Trung, chú ơi, cháu sợ, hình như thằng phi công Mỹ nhìn thấy chú cháu mình.
- Không sợ cháu ạ, các chú phải bắn máy bay này, nó đang chủ quan sà xuống thấp lắm.
Nói rồi chú Trung cũng chạy đi với khẩu AK47 trên tay, trong cái đầu trẻ con của mình, Thiên lờ mờ hiểu ra không được sợ hãi khi giặc đã ngạo mạn đến sát cửa nhà mình. Nếu không bắn cái máy bay ấy thì biết đâu cả xóm, cả Mường lại bị bắn phá tang thương như chuyện bố vẫn kể.
Bữa đó, máy bay của địch bổ nhào xuống bắn phá đã bị bắn hạ bởi mặt trận pháo phòng không của bộ đội chính quy và du kích. Chính chú Trung đã dẫn tiểu đội đi bắt phi công địch nhảy dù. Có điều, 3 cây dổi quý có từ thời các cụ để lại đã bị gãy nát và cháy xém. Chú Trung cầm chùm hạt dổi trầm ngâm. Chú Hạnh, tiểu đội trưởng lên tiếng:
- Phải trồng lại những cây dổi quý này, đấy là bản sắc văn hóa của đồng bào. Nhưng phải trồng theo hàng lối sẽ có ánh sáng và không gian khi cây lớn lên.
Từ đó, vườn dổi được trồng ngay ngắn như một đơn vị đang tập hợp. 50 năm sau ở đây đã có những cây dổi vạm vỡ. Người dân trong Mường không ai chặt hạ một cây nào, bởi họ luôn tâm niệm mỗi cây tựa như bóng dáng, linh hồn của một người chiến sỹ. Giờ này biết ai còn, ai mất, ai gửi xương cốt nơi chiến trường mà đồng đội và người thân chưa tìm thấy.
Kể đến đây Thiên thấy mắt Khánh đỏ hoe.
- Thế sau đó thế nào anh?
- Cuối năm 1979, cha tôi hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc. Đơn vị chú Trung không có tin tức, tôi thì loanh quanh ở đây nên chẳng biết hỏi ai. Nhà báo đi nhiều, xem có cách nào…
Chuyện bẵng đi vài năm cho đến một hôm nhân ngày giỗ của bố, cơm nước xong, bà nội năm nay ngoài 90 tuổi gọi Khánh lại:
- Cháu là nhà báo, tinh mắt xem cho bà cái này là hạt gì?
Khánh cố gắng nheo mắt nhưng có lẽ cái tuổi 50 không cho phép anh có thể nhìn rõ một bức hình còn ra đời trước cả bản thân mình. Trong ảnh là mấy anh bộ đội đang vây xung quanh một người là ông nội anh, trong tay bố là một chùm hạt.
- Đây đích thị là hạt dổi bà ạ, khi chín nó có hình như thế, nhưng sao?...
- Cha bố anh, ngày bé ngủ với bà nội suốt mà anh quên hết cả chuyện chiến trường bà kể à, ngày xưa lúc chưa vào Nam, bố anh còn huấn luyện gì đó trên vùng đất Mường của Hòa Bình.
- Con biết đâu được, hay là khi bố con đã hành quân vào Tây Nguyên tham gia chiến dịch Buôn Ma Thuột?
- Không thể nào, vì trong ấy thì lấy đâu ra loại cây này hả con.
Nhớ lại câu chuyện với bà, Khánh lấy từ trong túi xách ra tấm ảnh cũ. Hai câu chuyện dở dang được chắp nối lại dưới bóng những cây dổi cao vút. Đúng như lời các chú bộ đội hôm nào, hạt dổi hôm nay đã thành hương liệu quý, đem lại thu nhập cao cho người dân. Người già bảo, nhờ có những hàng dổi bộ đội mà thoát nghèo, thoát đói, bọn trẻ lại có việc làm không còn lêu lổng...
Bài báo đã in số cuối tháng vừa rồi. Bỗng có tiếng gõ cửa, theo thói quen Khánh cất tiếng "mời vào”, chẳng cần để ý xem đó là ai.
Cửa mở, một người khách bước vào với quần áo, đầu tóc, dáng vẻ làm anh thoát sửng sốt. Vừa mời ngồi Khánh vừa cất tiếng hỏi khách.
- Chắc anh từ Tây Nguyên ra…
Người khách không nói gì, vội lôi từ trong túi ra tờ báo đã nhàu vì chắc được đút kỹ trong túi:
- Tôi, tôi biết cái người này, còn sống.
- Ý anh là người đàn ông đứng giữa trong ảnh?
- Đúng. Người này đem giống hạt dổi trồng trên đất Tây Nguyên nên tôi nhận ra ngay nhưng giờ cũng già rồi, không biết còn nhớ được nhiều không…
Cả căn phòng như đóng băng thời gian, những chiếc kim đồng hồ như chết lặng, cả một trời ấu thơ vắng bóng cha như ùa về trong tim Khánh…
Truyện ngắn của Bùi Việt Phương
.jpg){kind=avatar}
Truyện ngắn của Bùi Huy
Phát triển bởi ICT GROUP.
.jpg){kind=avatar}
.jpg){kind=avatar}
