Phần Lễ của Lễ hội đánh cá suối tháng ba của người Mường xã Lỗ Sơn (Tân Lạc) được tổ chức tại miếu thờ xóm Tân Vượng, ngay cạnh khoang Lở của suối cái Lỗ Sơn.
(HBĐT) - Thờ thành hoàng làng cũng là một tín ngưỡng phổ biến ở người Mường. Thành hoàng là vị thần bảo trợ chung cho bản mường, che chở, đỡ đầu cho bản mường. Thành hoàng mường có thể là một hay nhiều vị được thờ tại quán hay miếu, sau này khi đời sống cao hơn là các đền. Đền có thể xây, nhưng có nơi chưa có điều kiện thì làm bằng tre, gỗ. Nhà nghiên cứu Từ Chi khi đi sâu nghiên cứu các nhân vật được thờ trong quán đã thấy như sau:
Gian giữa của quán thờ là nơi thờ đức thánh Tản Viên Ba Vì – vị thần núi. Gian trái thờ thành hoàng quan lang mà mọi người Mường đều hiểu là những tổ tiên xưa của dòng họ “lang” địa phương (dòng quý tộc cha truyền con nối trị vì trị vì địa phương). Đi sâu hơn một tí nữa, ta thấy các tổ tiên ấy được mọi người Mường gán cho công lao từng đưa người đến và bỏ của ra để khai phá đất đai, lập nên “mường”, nên “quêl”. Gian phải thờ các đào đầm, các đào ruộng, tức là những người bình dân xưa kia đã theo “lang” đến địa phương và trực tiếp bỏ sức ra khai phá đất đai.
Ngoài Đức thánh Tản Viên là một nhân vật nổi tiếng được thờ khắp vùng người Mường thì các nhân vật thần thành hoàng cụ thể ở từng nơi đều có những lý lịch hết sức phong phú và đa dạng.
Dân Mường Vang thuộc xã Cộng Hòa, Lạc Sơn thờ ông Quách Đốc. Ông Quách Đốc tự xưng là vua Dù đất Mường Vang nên triều đình tức giận tìm cách lừa lên kinh thành và ông bị chặt đầu. Tuy vậy, ông không chết ở kinh thành mà ôm đầu chạy về đến Mường Vang mới tắt thở. Người dân thấy vậy bèn lập miếu thờ ông.
Người Mường Chiềng, Mường Tôm Tân Lập, Lạc Sơn thờ một cái đầu lâu không rõ tung tích, chỉ biết rằng cái đầu lâu trôi theo dòng suối lũ, trẻ chăn trâu nhặt được đặt lên gò giả thờ. Bọn trẻ thách đố nhau, một bên cầu khấn trước cái đầu lâu đó và ứng nghiệm mà thắng. Sau đó, nhà lang biết chuyện bèn lập miếu thờ ở đầu Đụn, nơi trung tâm của cả vùng.
Người Mường Tre, Văn Nghĩa ( Lạc Sơn) thờ thần đá ( bụt mọc) và Ả Đắng ( thần đánh dơi). Về lai lịch thần đá, khi khai đất khơi dòng lấy nước làm ruộng, gặp phải hòn đá chắn dòng, dân bẩy đi chỗ khác để nước tiêu thông, nhưng hôm sau đá lại về chỗ cũ. Lần này mọi người đẩy hòn đá đi xa hơn nữa nhưng hôm sau nó vẫn trở lại chỗ cũ. Lấy làm lạ, người dân xem kỹ thấy đá có hình người bèn mang về thờ. Từ đó làm ăn được, mưa thuận gió hà nên dân Mường lập miếu thờ đá thần.
Còn Ả Đắng là con gái nhà lang đi vào hang Đắng bắt con dơi, chẳng may bị kẹt trong hốc đá rồi chết. Do nàng rất thiêng nên dân lập miếu thờ làm thần để che chở cho dân làng.
Đền Vó Xăm, Yên Trị, Yên Thủy thờ 2 vị thần Trương Hống, Trương Hát mà nhiều nơi ở miền xuôi cũng thờ. Dân xã Địch Giáo, Tân lạc thờ ông Keo Hang là người tìm ra cây thuốc trường sinh cứu người. Dân ở Đồ Cháu, Phs Vinh ( Tân Lạc) thờ hai anh em ông Chàng Vàng, người Mường Động. Tương truyền, hai ông có phép thuật khiến vạn vật theo ý mình, lại có ông lôi kéo người tội lỗi quay về với điều thiện…
Tóm lại, các vị thần thành hoàng ở các nơi trên đất Mường được thờ rất phong phú. Nó biểu hiện khá đầy đủ cả tín ngưỡng thờ nhân thần, thờ đá, thờ nước, thờ cây…như những vết tích còn thấy được ở người Kinh dưới xuôi. Điều này càng chứng tỏ sự gần gũi giữa người mường và người Việt.
Tương tự như vậy, tín ngưỡng thờ thần đất (của gia đình, của xóm, của làng) ở người mường cũng phổ biến như ở người Việt với tâm thức “đất có thổ công, sông có hà bá”. Việc thờ cúng các vị thần đất của người Mường đôi khi cũng lẫn lộn với việc thờ cúng vị thần này với những vị thần được tôn thờ là người bảo vệ cho làng bản. Trong nhiều trường hợp, các vị thần là chủ đất, những người chủ của đất đai.
Ngoài ra, người Mường ở Hòa Bình còn có những tín ngưỡng rất phong phú liên quan đến vòng đời của con người với việc thờ cúng những người bảo vệ linh hồn của người sống, những vị thần bảo vệ thân thể cho người sống, những tín ngưỡng liên quan đến hôn nhân, tang lễ, sinh nở và những việc diễn ra xung quanh cuộc sống của con người, của dòng họ. Điều này một mặt cho thấy sự phong phú trong cuộc sống tâm linh của người Mường, mặt khác cho thấy vũ trụ quan, nhân sinh quan của người mường gắn bó chặt chẽ với môi trường địa lý tự nhiên và đời sống xã hội của họ.
HBĐT tổng hợp
(HBĐT) - Giống như các loại hình văn hóa khác ở Hòa Bình, sau người Mường, người Thái chiếm một vai trò khá quan trọng. Thực tế này cũng thấy rõ trong nghệ thuật dân gian.
(HBĐT) - Nền văn hoá Hoà Bình nổi tiếng có niên đại hàng vạn năm. Những hiện vật khảo cổ học đã cho thấy một loạt các hiện vật được tìm thấy một mặt có giá trị thựuc tiễn trong đời sống vật chất của người cổ đại, mặt khác cũng cho thấy quá trình phát triển từ đồ gia dụng đến nghệ thuật tạo hình. Từ việc nghè đẽo những vật giản đơn đến các đồ trang sức là cả một bước tiến vượt bậc, nó tạo ra các sản phẩm tạo hình như các bức tranh trên đá, các đồ điêu khắc.
(HBĐT)- So với một số dân tộc khác, trang phục của người Mường không có màu sắc rực rỡ mà đơn giản hơn nhiều, song cũng có những nét rất đặc trưng. Nam giới thường mặc áo ngắn hoặc áo dài, màu chàm, cài khuy, quần dài, rộng, thắt lưng quấn quanh cạp, đầu búi, quấn khăn dài, đầu khăn giắt sang hai bên, sau này cũng có dùng khăn xếp quấn như của người Kinh dưới xuôi.
(HBĐT)- Phong tục là thói quen lâu ngày đã ăn sâu, bán rễ vào đời sống xóm làng, tộc người. Những phong tục điển hình trở nên phổ biến thường được coi là "luật tục". "Luật tục" có thể được thêm bớt hoặc thay đổi khi đời sống, xã hội có những thay đổi, phát triển mới.
(HBĐT) - Mường Bi là một trong 4 Mường cổ lớn nhất trong tỉnh. Đây không chỉ là vùng đất giàu bản sắc văn hóa dân tộc mà còn là một vùng đất anh hùng. Xuyên suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ xâm lược, người dân Mường Bi đã để lại những dấu ấn đậm nét bằng những chiến công anh hùng. Những chiến công đó như dấu son góp thêm niềm vui chung của dân tộc trong ngày vui đại thắng 30/4/1975.
(HBĐT) - Nghệ thuật cồng chiêng: Cồng chiêng của người Mường là một nhạc cụ truyền thống đặc sắc, gắn bó với mỗi người Mường từ khi lọt lòng mẹ đến khi qua đời. Cồng chiêng là một nhạc cụ truyền thống không thể thiếu được trong cuộc đời mỗi con người Mường. Chiêng được đánh trong các dịp lễ tết, trong đám cưới, đám ma. Chiêng được dùng cho các phường sắc bùa đi chúc tụng các gia đình vào đầu năm mới. Chiêng được dùng cho các đoàn đi săn.
Phát triển bởi ICT GROUP.
