Lễ ký kết EVFTA và EVIPA tại Hà Nội vào ngày 30-6-2019.

Chờ dòng vốn chất lượng cao

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư (KH và ĐT) Nguyễn Chí Dũng, Hiệp định thương mại Việt Nam - EU (EVFTA) cùng với EVIPA sẽ tiếp tục khẳng định vai trò và vị thế địa - chính trị quan trọng của Việt Nam trong khu vực Đông - Nam Á cũng như châu Á - Thái Bình Dương. Đồng thời góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong khối ASEAN cũng như trên trường quốc tế. Thực hiện cam kết theo EVIPA sẽ là động lực thúc đẩy Việt Nam tiếp tục hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh theo hướng ngày càng thuận lợi, bình đẳng, an toàn, minh bạch, thân thiện hơn đối với nhà đầu tư thuộc mọi thành phần kinh tế. Việc thực thi hiệp định sẽ tạo môi trường thuận lợi để Việt Nam đẩy mạnh thu hút đầu tư trong một số lĩnh vực EU có tiềm năng và thế mạnh như công nghiệp chế biến, chế tạo sử dụng công nghệ cao, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, các dịch vụ chất lượng cao, dịch vụ tài chính, ngân hàng… Đầu tư từ EU trong các lĩnh vực này có thể hỗ trợ phát triển kinh tế trong nước. Thông qua liên kết sản xuất với doanh nghiệp có vốn đầu tư của EU, doanh nghiệp (DN) trong nước sẽ có cơ hội tham gia chuỗi giá trị, cung ứng của EU và toàn cầu, được chuyển giao công nghệ, kỹ năng, qua đó nhận được tác động lan tỏa về công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng, góp phần tăng sức cạnh tranh và hiệu quả của nền kinh tế. Đáng chú ý, trong bối cảnh nhiều quốc gia và nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) đang có xu hướng chuyển hướng đầu tư, giảm sự lệ thuộc vào một thị trường, EVIPA sẽ góp phần tăng tính hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam, hạn chế việc suy giảm nguồn vốn FDI theo xu hướng chung của thế giới.

Hiện nay vẫn chưa tính được con số chính xác về vốn FDI tăng thêm khi thực thi EVFTA và EVIPA vì phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên, các nghiên cứu đều chỉ ra rằng, các cam kết rộng và sâu về đầu tư của hiệp định sẽ giúp Việt Nam tiếp tục đổi mới cơ cấu kinh tế, hoàn thiện thể chế và môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư EU. Cùng với đó, những cam kết về thuận lợi hóa đầu tư và mức độ tự do hóa các ngành dịch vụ của Việt Nam dành cho các nhà cung cấp dịch vụ của EU tăng lên sẽ thúc đẩy dòng vốn FDI từ EU vào Việt Nam tăng trong thời gian tới. Về chất lượng đầu tư, với Hiệp định EVFTA, đầu tư từ các đối tác có nguồn gốc từ các nước phát triển sẽ tăng do Việt Nam tăng cường mở cửa thị trường hàng hóa cũng như dịch vụ cho các doanh nghiệp EU. Điều này sẽ tạo ra những động lực mới cho dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Chủ động tham gia sân chơi lớn

Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến cuối năm 2019, các DN EU có 2.375 dự án đầu tư còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký hơn 25 tỷ USD, chiếm gần 8% số dự án của cả nước và chiếm hơn 7% tổng vốn đầu tư đăng ký của các nước. Trong đó, đứng đầu là Hà Lan, Anh và Pháp. Các nhà đầu tư EU đã có mặt tại hầu hết các ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Các dự án đầu tư của EU có hàm lượng và tỷ lệ chuyển giao công nghệ cao, phương pháp quản lý tiên tiến, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, kết quả này còn rất khiêm tốn so với tiềm năng hợp tác đầu tư giữa Việt Nam và các nước EU. Dòng vốn FDI từ các nước EU vào Việt Nam cũng tăng trưởng thấp qua các năm và chưa có đột biến. Điều này cho thấy các DN đến từ EU còn khá dè dặt với môi trường đầu tư Việt Nam. Do đó, việc Việt Nam và EU ký kết, phê chuẩn EVFTA và EVIPA đã khẳng định niềm tin lớn của họ vào môi trường đầu tư Việt Nam ở giai đoạn mới và cũng thể hiện cam kết Việt Nam sẽ tạo dựng khung pháp lý đầy đủ, hiệu quả hơn nữa cho việc bảo hộ hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư đến từ EU. Đặc biệt, việc Quốc hội phê chuẩn đồng thời cả EVFTA và EVIPA sẽ góp phần củng cố niềm tin của các DN vào quyết tâm của Nhà nước Việt Nam trong việc tiếp tục đẩy mạnh tiến trình đổi mới, hội nhập, cải thiện và nâng cao sức cạnh tranh của môi trường đầu tư, kinh doanh. Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), ông Nicolas Audier khẳng định, với việc phê chuẩn EVFTA và EVIPA, các DN châu Âu mong muốn tăng cường hơn nữa mối quan hệ thương mại giữa Việt Nam với EU. Hiệp định mang tính lịch sử này sẽ kích thích hoạt động thương mại của Việt Nam với thị trường tiêu dùng lớn ở châu Âu, tăng cường vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng quốc tế và thu hút nhiều nguồn đầu tư mới.

Viện trưởng Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh Võ Trí Thành cho rằng, thế giới đang thay đổi nhanh và ngày càng khó đoán định. Dòng đầu tư đang dịch chuyển, nếu không chủ động, chúng ta sẽ không tận dụng được các cơ hội. Chính phủ quyết định thành lập tổ công tác đặc biệt về thu hút FDI cho thấy sự chủ động, tăng tốc của Việt Nam trong hợp tác, thu hút FDI trong bối cảnh mới. Cùng với việc ký và phê chuẩn EVFTA và EVIPA, Việt Nam không chỉ "làm tổ đón đại bàng” mà đang chuyển sang một tâm thế mới. Đó là tâm thế chủ động tham gia sân chơi lớn, tìm cách chơi với những "người khổng lồ”, tự cải thiện chính mình để mời gọi họ vào hợp tác đầu tư thay vì ngồi chờ nhà đầu tư mang dự án đến.