Tính trong 7 tháng năm nay, trên địa bàn tỉnh mới có 8 dự án đầu tư (DAĐT) trong nước được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, với tổng vốn đầu tư đăng ký khoảng 927,95 tỷ đồng (gồm 6 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư (NĐT), 2 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư tổ chức lựa chọn NĐT theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất (SDĐ); có 20 DAĐT được chấp thuận chủ trương điều chỉnh dự án và gia hạn hợp đồng; 40 DAĐT ngoài khu, cụm công nghiệp bị chấm dứt hoạt động và 2 DAĐT tạm ngừng hoạt động. So với cùng kỳ năm 2020, số lượng DAĐT được cấp mới và tổng vốn đầu tư đăng ký đều giảm.
Trên địa bàn tỉnh hiện có 624 DAĐT còn hiệu lực hoạt động; trong đó có 40 dự án FDI, tổng vốn đầu tư đăng ký khoảng 593,806 triệu USD và 584 DAĐT trong nước, tổng vốn đầu tư đăng ký trên 105.894 tỷ đồng. Có 345 dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, hoạt động SX-KD (bao gồm 22 dự án đang tạm ngừng hoạt động), chiếm 52,24% tổng số DAĐT; còn 279 dự án chưa hoàn thành, hiện đang trong giai đoạn thực hiện các thủ tục về đất đai, đầu tư xây dựng và các thủ tục pháp lý khác, trong đó có 81 dự án đang bị chậm tiến độ triển khai thực hiện. Phân chia theo địa bàn hoạt động, TP Hòa Bình có 203 dự án, các huyện: Lương Sơn 195 dự án, Lạc Thủy 61 dự án, Tân Lạc, Kim Bôi cùng có 28 dự án, Mai Châu 25 dự án, Lạc Sơn 24 dự án, Cao Phong 22 dự án, Đà Bắc 21 dự án, Yên Thủy 17 dự án.
Để thúc đẩy triển khai thực hiện các dự án trọng điểm, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 752/QĐ-UBND, ngày 7/4/2021 kiện toàn Tổ công tác chỉ đạo triển khai các DAĐT vốn ngoài ngân sách và các dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh, trong đó ban hành danh sách 33 DAĐT trọng điểm để đôn đốc triển khai thực hiện. Sau khi rà soát, Tổ công tác đã bổ sung danh sách gồm: 15 DAĐT đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, phần lớn các dự án này đều đang trong thời gian thực hiện các thủ tục pháp lý về đất đai, xây dựng và 20 đề xuất nghiên cứu, lập thủ tục đầu tư dự án. Từ đầu năm đến nay, Tỉnh ủy, UBND tỉnh luôn sát sao chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện các DAĐT; thường xuyên nắm bắt tình hình, nhất là những trở ngại, vướng mắc và tổ chức các cuộc họp chuyên đề bàn về vấn đề này. Tuy vậy, theo đánh giá chung, công tác THĐT trên địa bàn khá ì ạch, còn nhiều điểm nghẽn.
Huyện Lạc Thủy hiện có 61 dự án, trong đó 3 dự án nằm trong danh mục các dự án trọng điểm của tỉnh, gồm: Dự án tuyến cáp treo Hương Bình tại xã Phú Nghĩa; DAĐT xây dựng tổ hợp thể thao - văn hóa, vui chơi giải trí, nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch sinh thái kết hợp nuôi trồng thủy sản Đồng Tâm, xã Đồng Tâm; dự án nhà máy sản xuất vôi và bột nhẹ Xuân Thiện Hòa Bình tại xã Yên Bồng. Theo thông tin của UBND huyện Lạc Thủy, các dự án này đều đang vướng mắc, chậm được triển khai, một trong những nguyên nhân liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). Đơn cử như dự án tại xã Đồng Tâm có diện tích 120 ha, trong đó 50 ha Nhà nước thu hồi đất; gần 67 ha do doanh nghiệp (DN) thỏa thuận, đã thỏa thuận được gần 49 ha, diện tích còn lại liên quan đến nhà ở, đất trồng lúa, đất trồng rừng. Vừa qua, UBND huyện đã tổ chức đối thoại với 40 hộ trong diện tích này, cơ bản các hộ ủng hộ dự án và bắt đầu cho NĐT xác định giá trị cũng như tài sản trên đất để căn cứ thỏa thuận. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn là giá thỏa thuận đất ở giữa DN và người dân. DN muốn theo giá của tỉnh, trong khi đối với dự án thỏa thuận thì không có đất tái định cư. Với người dân, sau khi nhượng lại toàn bộ tài sản phải tìm nơi ở mới nên muốn giá đền bù cao hơn, dẫn đến chưa thống nhất được.
Mới đây, trao đổi tại hội nghị giao ban chuyên đề của Thường trực Tỉnh ủy về tình hình thu NSNN từ nguồn thu SDĐ gắn với THĐT, đồng chí Nguyễn Văn Thắng, Giám đốc Sở KH&ĐT cho biết: So với năm 2020 trở về trước, công tác THĐT năm 2021 trên địa bàn tỉnh có một số điểm khác. Đó là Luật Đầu tư và nghị định của Chính phủ có quy định đối với các dự án đấu giá quyền SDĐ, trước đây thực hiện đấu giá, còn bây giờ phải thực hiện công tác chấp thuận chủ trương đầu tư, sau đó mới GPMB, đấu giá dự án, đây cũng là điểm mắc trong 7 tháng qua. Hiện trên địa bàn tỉnh có 99 dự án, trong đó 33 dự án nhà ở đã được duyệt và tổ chức đấu thầu, ký hợp đồng, lựa chọn NĐT nhưng lại chưa thực hiện được công tác GPMB, nên chưa thu được tiền SDĐ của các dự án. Vướng mắc nhất hiện nay là GPMB, nếu chúng ta đẩy nhanh được công tác này sẽ tháo gỡ việc thu nộp ngân sách và triển khai dự án.
Người đứng đầu Sở KH&ĐT cũng cho biết, tỉnh hiện có 32 dự án đang cho các NĐT nghiên cứu để lựa chọn NĐT, song liên quan đến vấn đề quy hoạch, kế hoạch còn vướng mắc, mà mắc nhất là quy hoạch SDĐ giai đoạn 2021 - 2030. Nếu chúng ta tháo gỡ được quy hoạch này sẽ thúc đẩy được các DAĐT. Vì hiện trong 99 dự án có 67 dự án đang nghiên cứu, chấp thuận chủ trương đầu tư và đấu giá. Đối với các dự án nhà ở chủ yếu liên quan đến quy hoạch, kế hoạch SDĐ và liên quan đến chương trình phát triển nhà ở đã tập trung triển khai. Như vậy, nếu có quyết định phê duyệt quy hoạch SDĐ của các huyện chúng ta sẽ tháo gỡ được trên 30 dự án.
Trao đổi về vấn đề THĐT, Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Văn Khánh trăn trở: Các DAĐT là nguồn thu ngân sách tiềm năng của tỉnh, không có dự án thì không có nguồn thu trong tương lai. Muốn vậy phải làm tốt công tác quy hoạch chung, quy hoạch SDĐ... Thực tế còn có tình trạng cán bộ gây cản trở các dự án, nhất là ở khu vực hồ Hòa Bình. Lực cản còn nhiều, nếu chúng ta không quyết tâm, không lao tâm khổ tứ thì rất khó có DAĐT thành công. Khi có những cán bộ bị lợi ích cá nhân chi phối sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của tỉnh.