Những con đường mới rộng thênh thang; khu công nghiệp rộn ràng nhịp máy; cánh đồng rau hữu cơ trải dài xanh mướt; khu du lịch thơ mộng mà giàu bản sắc… tất cả vẽ nên bức tranh đầy sức sống của tỉnh Hòa Bình hôm nay. Sự quyết tâm và đồng lòng từ các cấp uỷ, chính quyền đến người dân đã tạo nên những đổi thay từ hành trình cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng (ĐMMHTT).

Năm 2016, Hoà Bình đưa ra bài toán cơ cấu lại kinh tế, ĐMMHTT. Sau 4 năm, bức tranh kinh tế của tỉnh hiện lên những gam màu tươi sáng. Quy mô kinh tế được mở rộng 41%, đạt xấp xỉ 52 nghìn tỷ đồng vào năm 2020. GRDP bình quân đầu người chạm mốc 60,3 triệu đồng. Nhưng, dù con số này đáng khích lệ, Hoà Bình vẫn cần bước nhảy dài hơn để theo kịp mặt bằng chung của cả nước. 

Xác định rõ cơ cấu lại kinh tế gắn với ĐMMHTT là chìa khóa giúp địa phương vươn lên hòa nhập với mức phát triển chung của đất nước, Hoà Bình quyết tâm tổ chức thực hiện bài bản, toàn diện với mục tiêu đề ra cụ thể, mang tính bứt phá.

Cơ cấu lại kinh tế không phải là một cuộc đại tu diễn ra trong một sớm, một chiều mà đòi hỏi một lộ trình, một chiến lược với những bước đi cụ thể. Ngày 31/12/2021, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Hoà Bình ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU về cơ cấu lại kinh tế gắn với ĐMMHTT, phấn đấu đến năm 2025, kinh tế Hoà Bình đạt mức trung bình của cả nước (sau đây gọi tắt là Nghị quyết - PV). Nghị quyết đã đưa ra những hướng đi rõ ràng. Trong đó định hướng cơ cấu lại gắn với tăng trưởng các ngành, lĩnh vực; chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo vùng; cơ cấu đầu tư công; thu hút đầu tư và phát triển của doanh nghiệp. 

Đồng thời, Nghị quyết cũng đề ra những nhiệm vụ chủ yếu, các giải pháp căn cơ nhằm hiện thực hoá mục tiêu cao nhất: phấn đấu đến năm 2025, kinh tế tỉnh Hoà Bình đạt mức trung bình của cả nước. Trong đó, nổi bật là tốc độ tăng tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) bình quân 5 năm (2021 - 2025) tăng từ 9% trở lên; tốc độ tăng năng suất lao động bình quân 8%/năm; đến năm 2025 đạt 140 triệu đồng/lao động; tỷ lệ hộ nghèo bình quân giai đoạn 2021-2025 giảm 2,5 - 3%/năm.

Tổng vốn đầu tư toàn xã hội trong giai đoạn 2021 - 2025 đạt trên 120.000 tỷ đồng (bằng khoảng 32% GRDP). Phấn đấu trong 5 năm thu hút được 280 dự án trong nước với tổng số vốn đăng ký đầu tư khoảng 80.000 tỷ đồng và 30 dự án FDI với tổng vốn đăng ký khoảng 1.000 triệu USD. Phấn đấu trong giai đoạn 2021 - 2025, mỗi năm tăng tối thiểu 3 bậc chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Đến năm 2025, kinh tế số chiếm khoảng 20% GRDP… 

"Cần có một bước đi mới, hướng đi rõ ràng và nhất quán”- đó là khẳng định của đồng chí Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh. Trong giai đoạn 2021 - 2025, Hoà Bình đã xác định nội dung "cơ cấu lại kinh tế gắn với ĐMMHTT" là nhiệm vụ, giải pháp quan trọng và cần thiết nhằm tạo ra động lực tăng trưởng mới, đưa Hòa Bình phát triển nhanh, toàn diện và bền vững, phấn đấu hoàn thành các mục tiêu tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Do vậy, thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU, những đề án, kế hoạch quy mô đã nhanh chóng được triển khai, nổi bật là Đề án về cơ cấu lại kinh tế gắn với ĐMMHTT được UBND tỉnh ban hành tại Quyết định số 250/QĐ-UBND, ngày 14/2/2022. Trong đó, mục tiêu tổng quát là: Cơ cấu lại kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng cân đối giữa tăng trưởng theo chiều rộng và chiều sâu, phấn đấu sau năm 2025 phát triển theo chiều sâu. Nâng cao hiệu quả phân bổ và sử dụng vốn đầu tư. Đẩy mạnh phát triển các ngành, sản phẩm tận dụng các lợi thế của địa phương; các ngành, sản phẩm có đóng góp giá trị cao cho nền kinh tế và giá trị gia tăng cao, có hiệu quả và sức cạnh tranh, nâng cao năng suất lao động. Gắn kết tăng trưởng nhanh với tiến bộ xã hội, bảo vệ và chống ô nhiễm môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu để hướng tới phát triển bền vững.

Song song đó, tỉnh tranh thủ sự hỗ trợ của Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương. Nhiều cơ chế, chính sách đặc thù thu hút đầu tư, huy động nguồn lực được ban hành. Chính quyền tỉnh chủ động phối hợp với các tổ chức như Hiệp hội Doanh nghiệp, Liên minh Hợp tác xã tỉnh… để thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng ở cơ sở. Các chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững… được lồng ghép với mục tiêu tái cơ cấu kinh tế, tạo sức mạnh tổng hợp. 

Đặc biệt, xác định công tác quy hoạch là nền tảng cho ĐMMHTT, tỉnh đã lập Quy hoạch tỉnh Hòa Bình thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cuối năm 2023. Quy hoạch này định hướng phát triển bao trùm, hài hòa, phát huy lợi thế liền kề Thủ đô Hà Nội, với bốn trụ cột phát triển: công nghiệp chế biến, chế tạo; nông nghiệp sạch, hữu cơ; du lịch; phát triển đô thị vệ tinh gắn với bảo tồn văn hóa các dân tộc. Đây là kim chỉ nam quan trọng để tỉnh tái cơ cấu các ngành kinh tế một cách hiệu quả, bền vững.

Thấy rõ đây là cơ hội lớn để địa phương bứt phá, tuy nhiên, đồng chí Bùi Quốc Hoàn, Phó Chủ tịch UBND huyện Lương Sơn cũng thẳng thắn chia sẻ: Thời điểm đó, lãnh đạo huyện cũng có những băn khoăn, như: Người dân quen với sản xuất nông nghiệp truyền thống sẽ gặp khó khăn trong việc thích ứng với mô hình nông nghiệp công nghệ cao; hạ tầng giao thông, điện, nước, viễn thông… chưa đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp, dịch vụ… Ngoài ra chất lượng nguồn nhân lực, cải cách hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp huyện cũng là những bài toán cần tìm lời giải… 

Nhận thức rõ khó khăn cần đối mặt, song song với quán triệt, tuyên truyền về Nghị quyết, huyện Lương Sơn cũng như các địa phương trong tỉnh dồn sức rà soát, xác định ngành mũi nhọn để tập trung phát triển. Đồng thời huy động nguồn lực cải thiện hạ tầng, thu hút đầu tư; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực, cải cách hành chính mạnh mẽ…

Cũng vào thời điểm ấy, lớp đào tạo nghề miễn phí ở các huyện luôn đông người. Những dãy bàn chật kín, những ánh mắt háo hức chờ đợi cơ hội mới. Có những phụ nữ đã ở tuổi ngoài 40, thậm chí 50 vẫn mạnh dạn ghi danh. 

Bà Nguyễn Thị Liên - một phụ nữ chân chất ở xã vùng cao của huyện Tân Lạc chỉ cầm kim chỉ những lúc khâu vá quần áo cho chồng con cũng có mặt trong lớp học nghề. "Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ làm công nhân may. Nhưng nghe bác bí thư, bác trưởng xóm nói nhiều về việc chuyển đổi cách canh tác, chuyển đổi ngành nghề để nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất, cải thiện thu nhập… tôi cũng muốn thử sức. Hơn nữa, các công ty quanh đây tuyển nhiều, lương cũng khá. Tôi suy nghĩ mãi rồi quyết định tìm cho mình một cơ hội, mong có nguồn thu nhập ổn định,” bà Liên chia sẻ.  

Một sự chuyển mình lặng lẽ nhưng mạnh mẽ, khi những người từng quen với nương rẫy, bếp núc, nay xếp lại lo toan cũ để học hỏi, để đổi thay. Cả vùng quê dường như thức dậy sau những năm tháng chỉ biết bám vào ruộng vườn, nay nhìn về tương lai với niềm hy vọng mới. Thế nhưng, ngay cả khi quyết tâm cao và đồng thuận mạnh mẽ, hành trình tái cơ cấu kinh tế của Hòa Bình cũng không tránh khỏi trở lực lớn, nhỏ. Những vướng mắc ấy là gì và làm thế nào để vượt qua?