Lãnh đạo lĩnh vực giáo dục tiểu học các thời kỳ đã chỉ ra rằng, quy định 'học vượt lớp' đã có từ lâu nhưng trên thực tế chưa có trường hợp học sinh nào được vượt lớp dù có nổi trội về năng lực.

Trong khi đó, cùng với việc tiếp tục đưa quy định học vượt lớp vào dự thảo Điều lệ trường tiểu học mới, ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD-ĐT), cho rằng quy định này sẽ đi vào cuộc sống khi thực hiện theo chương trình giáo dục phổ thông mới, với những căn cứ rõ ràng hơn.

Không ai đề xuất

Điều lệ trường tiểu học hiện hành (ban hành từ năm 2010) đã có quy định về việc cho phép học sinh (HS) có thể lực tốt và phát triển sớm về trí tuệ có thể được học vượt lớp trong phạm vi cấp học. Tuy nhiên, từ khi quy định trên có hiệu lực đến nay, không ghi nhận trường hợp HS nào được học vượt lớp.

Ông Phạm Xuân Tiến, Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.Hà Nội, người có hàng chục năm phụ trách về lĩnh vực giáo dục tiểu học, cho biết từ khi có quy định đến nay, Hà Nội chưa có trường hợp HS tiểu học nào học vượt lớp.

"Chỉ có phụ huynh xin cho con đi học lớp 1 trước tuổi (6 tuổi) thì có, nhưng vì không có quy định nào cho phép nên không giải quyết. Việc học vượt lớp và học trước tuổi vào lớp 1 là khác nhau”, ông Tiến nói.

Theo ông Tiến, việc không có trường hợp HS nào học vượt lớp trong suốt 10 năm qua trước hết có thể là do phụ huynh không đề xuất. Theo quy trình thì gia đình phải có đơn đề xuất, sau đó các trường mới thành lập hội đồng xem xét, quyết định. Dù thẩm quyền là của nhà trường nhưng với các trường hợp đặc biệt như vậy thì bao giờ các trường cũng sẽ phải báo cáo ngành GD-ĐT cấp phòng, cấp sở.

"Quy định học vượt lớp rất cần thiết và phù hợp. Chỉ có điều, khi có quy định rồi thì cần có hướng dẫn cụ thể và tuyên truyền rộng rãi để người dân biết, và nếu có nhu cầu thì đề xuất với nhà trường”, ông Tiến nói.

Ông Lê Tiến Thành, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD-ĐT), cho rằng khi xây dựng Điều lệ trường tiểu học và đưa quy định này vào là vì Bộ GD-ĐT và cá nhân ông thấy quy định đó hoàn toàn cần thiết. Theo ông Thành, ở các cuộc thi đỉnh cao như HS giỏi quốc gia, thi Olympic quốc tế nhiều năm qua đã cho thấy, HS lớp 11 nhưng đi thi cùng với HS lớp 12 đã giành giải cao, thậm chí là huy chương vàng quốc tế. Các nước cũng ghi nhận những trường hợp HS 12 tuổi đã vào đại học. "Nếu không có quy định và khuyến khích học vượt lớp thì làm sao có những trường hợp như vậy”, ông Thành nói.

Tuy nhiên, ông Thành cũng cho biết ở nước ta từ khi có quy định này và trong suốt thời gian ông còn đương chức, cũng không có bất cứ địa phương nào báo cáo về việc có HS được xem xét cho đặc cách học vượt lớp.

Ông Thành cho rằng có thể do tâm lý chung của các cơ sở là vẫn còn "rón rén”, sợ bị soi xét, vì cứ có trường hợp gì đặc cách, bất thường là bàn tán xôn xao, nên chính phụ huynh và các trường cũng chọn cách làm an toàn, bình thường, không "dám” đề xuất cho con mình hoặc HS của mình được đặc cách học vượt lớp.

Hiệu trưởng một trường tiểu học ở Hà Nội, người có gần 30 năm giảng dạy và công tác quản lý ở môi trường tiểu học, cho rằng năm học nào cũng có những HS đặc biệt, có HS nổi trội toàn diện nhưng rất cá biệt.

Tuy nhiên, có những trường hợp nổi trội thực sự ở một số môn, một số lĩnh vực. Ví dụ rất dễ thấy là môn tiếng Anh, do năng lực ngoại ngữ của các em cộng với việc các em được học ngoại ngữ từ sớm, nên khi vào lớp 1 thì có em đã đạt trình độ tiếng Anh tương đương với HS lớp 3, lớp 5, thậm chí là cao hơn; với môn tiếng Việt cũng có trường hợp như vậy. Do đó, nếu cứ bắt những HS này học làm quen với bảng chữ cái như các bạn khác thì rõ ràng các em sẽ rất chán nản, thiếu động lực học tập... Do vậy, hiệu trưởng đề nghị không chỉ cho phép học vượt lớp mà cần vượt lớp theo từng môn học cụ thể, để tránh việc HS có năng lực vượt trội, đặc biệt ở môn học nào đó không phải mất quá nhiều thời gian để học lại những kiến thức đã biết rất rõ rồi.

Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ hỗ trợ phát triển giáo dục, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD-ĐT), chia sẻ ông hoàn toàn ủng hộ việc cho phép HS học vượt lớp, không chỉ áp dụng ở cấp tiểu học mà tất cả cấp học phổ thông.

Lấy ví dụ từ chính trường hợp cháu mình đang học tiểu học ở Mỹ, ông Ân cho biết cháu là một trong số 4 - 5 HS lớp 4 của trường được học vượt lớp theo chương trình lớp 5. Tuy nhiên, có trường hợp thì học vượt lớp theo lớp nhưng có những trường hợp học vượt theo từng môn học mà HS đó nổi trội hơn hẳn. Ví dụ, trường hợp của cháu ông là môn toán. Nếu cứ bắt học cùng HS lớp 4 thì cháu sẽ rất nhàm chán, nhưng được học phù hợp với khả năng khi vượt lớp nên rất hào hứng.

Tuy nhiên, ông Ân cho rằng quy định chung đã có rồi nhưng Bộ GD-ĐT cần có những văn bản "dưới luật” hướng dẫn chi tiết như là quy chế để các cơ sở giáo dục có căn cứ rõ ràng, chi tiết để thực hiện. Việc tuyên truyền cũng cần làm tốt hơn để người dân được tiếp cận, để chủ động đề xuất với nhà trường khi thấy con em mình có khả năng nổi trội. "Tôi tin rằng trường nào cũng có HS xứng đáng được học vượt lớp”, ông Ân nói.