(HBĐT) - Vốn đầu tư công (ĐTC) có "sứ mệnh” rất to lớn và quý giá, đặc biệt với địa phương còn nghèo chưa tự cân đối được ngân sách chi thường xuyên như tỉnh Hoà Bình. 

 "Bệnh” cũ trong quản lý, sử dụng vốn ĐTC chưa chữa dứt điểm thì hiện nay lại xuất hiện "bệnh” mới xem ra cũng rất nan giải và không kém phần trớ trêu, đó là giải ngân vốn ĐTC. Trong khi nền kinh tế "khát” công trình, công trình "khát” vốn thì tiền vay về phân bổ cho các địa phương, các chủ đầu tư dự án đầu tư công lại vẫn nằm im thin thít trong Kho bạc Nhà nước và hàng ngày, ngân sách vẫn phải trả lãi cho khoản vốn đang nằm "chết” đó.

Theo báo cáo của UBND tỉnh, tỷ lệ giải ngân vốn ĐTC 6 tháng đầu năm mới đạt khoảng 25,69% kế hoạch vốn giao của năm 2021. Nhiều cuộc họp đã được Chủ tịch UBND tỉnh tổ chức để bàn làm sao "tiêu” cho hết tiền theo tối hậu thư hối thúc của tân Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, là đến hết quý III phải tiêu được ít nhất 60% kế hoạch vốn của năm để đảm bảo hết năm đạt 100% kế hoạch. Tuy vậy, như để biện hộ cho tình trạng không tiêu được tiền, nhiều lý do đã được đưa ra như: Thủ tục đầu tư phức tạp, vướng mắc mặt bằng thi công, thậm chí là ảnh hưởng của dịch Covid-19… Các lý do xem ra rất thuyết phục và cũng rất "khách quan”, có vẻ như "bệnh” không tiêu được tiền ngoài sức dự liệu của các nhà quản lý, chủ đầu tư và cả nhà thầu. Chuyện ngược đời ở đây là ngân sách khó khăn, Chính phủ, Quốc hội phải đi vay tiền để bố trí vốn cho các công trình, dự án mang tính quốc kế, dân sinh vô cùng cấp bách mà chính các địa phương đã đề xuất từ những năm trước, khi lập kế hoạch ĐTC trung hạn, ấy vậy mà tiền vay về lại được địa phương, chủ đầu tư "chất đống” trong kho bạc. Bên cạnh đó lại còn một nghịch lý khác, đó là nhiều công trình, dự án có khối lượng hoàn thành, tiến độ giải ngân tốt lại không được giao đủ vốn hoặc giao nhỏ giọt…, hệ lụy là nhà thầu các công trình, dự án này chiếm dụng vốn lẫn nhau, trốn tránh nghĩa vụ thuế với Nhà nước và trách nhiệm với người lao động, công trình chậm được bàn giao đưa vào sử dụng gây lãng phí lớn cho nền kinh tế.

Với tiến độ giải ngân chậm, vai trò dẫn dắt, vốn mồi, đặc biệt là vai trò tạo tổng cầu cho nền kinh tế, giải quyết việc làm, đảm bảo an sinh xã hội của vốn ĐTC không còn mấy ý nghĩa và đương nhiên, nền kinh tế cũng mất đi động lực của sự phát triển, đây chính là tác động dây chuyền ảnh hưởng tiêu cực đến mục tiêu "kép” mà chúng ta đang kiên trì và nỗ lực thực hiện.

Soi xét các nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn ĐTC của các nhà quản lý đưa ra không phải là không có cơ sở, xét trên bình diện chung cả nước thì tỉnh ta cũng không phải là địa phương cá biệt. Nhưng có một thực tế, đó là cùng một thể chế, pháp luật, cùng chịu tác động tiêu cực của kinh tế thế giới và đại dịch Covid-19, song nhiều địa phương lại có tỷ lệ giải ngân ĐTC rất cao, hiệu quả đầu tư rất rõ nét, trở thành điểm sáng trong bối cảnh chung của nền kinh tế của cả nước, điều này làm cho chúng ta thực sự phải xem xét lại cách tiếp cận của mình. Điều gì xảy ra nếu kế hoạch ĐTC, các dự án được chuẩn bị kỹ lưỡng từ khâu đề xuất, thẩm định, phê duyệt, giao vốn? Câu trả lời đó chính là bí quyết của những địa phương đã thành công trong huy động, quản lý và sử dụng vốn ĐTC.

Với tinh thần chỉ đạo của tân Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính là: "Nghĩ thật, nói thật, làm thật…”. Sổ tay người giám sát cũng xin nói thật, nguồn gốc sâu xa của những hạn chế trong ĐTC là yếu tố con người. Trong bộ máy của chúng ta còn tồn tại nhiều người "Nói không, nói khó, nói có mà không làm”, điều mà Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các cơ quan hành chính và cán bộ, công chức trong hệ thống nên tránh. Đội ngũ cán bộ, công chức này vừa hạn chế về năng lực chuyên môn, vừa yếu về trách nhiệm, thiếu sự sáng tạo nhưng thừa sự trì trệ, nhũng nhiễu, bảo thủ, đùn đẩy trách nhiệm và lo thu vén cá nhân.

Đã đến lúc các cấp uỷ, tổ chức Đảng cần chủ động vào cuộc quyết liệt hơn để tạo được chuyến biến căn bản trong lãnh đạo giải ngân vốn ĐTC nói riêng và thực thi các chính sách quản lý KT-XH hiệu quả hơn. Trước mắt, cần tập trung thúc đẩy giải ngân ĐTC theo "đơn thuốc”: Xem xét, rà soát trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào quá trình ĐTC, nhất là các dự án "có vấn đề” chậm tiến độ; điều chuyển vốn đầu tư của các dự án đã giao nhưng chậm giải ngân theo kế hoạch; đánh giá "hạnh kiểm”, năng lực các chủ đầu tư, nhà thầu có dự án chậm tiến độ, chậm giải ngân để "hạn chế giao việc” cho năm sau; thực hiện "điểm dừng kỹ thuật” đối với các dự án chậm tiến độ, tỷ lệ giải ngân thấp, không thực sự cấp bách để dồn vốn cho các công trình trọng điểm trong đề án của BTV Tỉnh uỷ "về hoàn thiện kết cấu hạ tầng KT-XH cơ bản, đồng bộ, hiện đại, trọng tâm là ưu tiên phát triển hạ tầng giao thông đường bộ và hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2026”; triển khai thực hiện kết luận của Tỉnh uỷ về các giải pháp tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 26- NQ/TW, ngày 19/5/2018 của BCH T.Ư khoá XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực, ngang tầm nhiệm vụ. Và điều quan trọng để "đơn thuốc” này hiệu nghiệm chính là sự quyết tâm, quyết liệt, nói đi đôi với làm của người lãnh đạo, quản lý các cấp.