Tạo điều kiện thuận lợi cho ngư dân

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), đến ngày 15-7-2017, các ngân hàng đã giải ngân cho vay đóng mới, nâng cấp tàu cá với giá trị 9.012 tỷ đồng, dư nợ đạt 8.838 tỷ đồng, tăng 15,2% so với thời điểm 31-12-2016. Các ngân hàng thương mại (NHTM) đã ký hợp đồng tín dụng để đóng mới, nâng cấp 1.005 tàu với số tiền cam kết cho vay 9.931 tỷ đồng… Là một trong những NHTM đầu tiên triển khai cho vay theo NĐ 67 của Chính phủ, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cam kết sẵn sàng dành nguồn vốn 5.000 tỷ đồng cho chương trình này. Tính đến tháng 6-2017, Agribank đã triển khai cho vay trên địa bàn 26 tỉnh, thành phố ven biển. Đơn cử như tại Bà Rịa - Vũng Tàu, theo Phó Giám đốc Agribank Chi nhánh tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Văn Liệu, đến ngày 20-7-2017, chi nhánh đã đầu tư đóng mới 31 tàu cá với tổng dư nợ 370 tỷ đồng.

Mới đây nhất, NHNN nghiên cứu đề xuất nhiều giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả hơn nữa chương trình cho vay theo NĐ 67. Cụ thể, bên cạnh việc chủ động trình Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh giảm lãi suất cho vay vốn từ 7%/năm xuống 6,5%/năm, NHNN cũng yêu cầu các NHTM tạo điều kiện để khách hàng được vay vốn mức cao nhất theo quy định của NĐ 67, không bắt buộc chủ tàu phải bổ sung thêm tài sản bảo đảm để triển khai đóng mới, nâng cấp tàu. Thậm chí, đối với trường hợp chủ tàu tạm thời gặp khó khăn về vốn đối ứng, NHNN chỉ đạo các NHTM thực hiện xem xét cho vay theo cơ chế vay thông thường để ngư dân đóng mới, nâng cấp tàu…

Cần cơ chế hỗ trợ đồng bộ

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, việc triển khai NĐ 67 đến nay vẫn còn những vướng mắc cần được tháo gỡ, như: nhiều chủ tàu vay vốn đóng tàu, nhưng nguồn thu chưa đáp ứng so với phương án vay vốn ngân hàng cho nên phát sinh các khoản nợ quá hạn, NĐ 67 chưa có quy định cơ chế chuyển đổi chủ tàu, bảo hiểm tàu khi gặp sự cố tại vùng biển nước ngoài,...

Theo Phó Vụ trưởng Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) Trần Văn Tần, đến thời điểm này, nhiều chủ tàu không có nguồn thu để trả nợ ngân hàng khiến nợ quá hạn và nợ xấu ngày càng gia tăng. Tổng hợp số liệu từ NHNN cho thấy, đến nay đã phát sinh 50 khoản vay với dư nợ 726 tỷ đồng bị quá hạn. Trong đó có 10 khoản vay bị chuyển nợ xấu với số tiền gần 136 tỷ đồng. Nguyên nhân dẫn đến khả năng trả nợ của chủ tàu bị hạn chế là do tàu đóng mới không bảo đảm chất lượng, không khai thác được mà phải nằm bờ, hoặc tàu đã đưa vào khai thác nhưng phải sửa chữa thường xuyên. Số tàu rơi vào tình trạng này lên tới 48 tàu. Ngoài ra, một số tàu khai thác không hiệu quả do nguồn lợi hải sản ngày càng cạn kiệt, thời tiết diễn biến bất thường, thị trường tiêu thụ không ổn định,… cũng là những nguyên nhân dẫn đến chủ tàu không có nguồn thu để trả nợ ngân hàng đúng hạn.

Phó Giám đốc Agribank Chi nhánh Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Văn Liệu cũng chia sẻ thêm về khó khăn trong quá trình cho vay theo NĐ 67 là việc một số ngư dân không chứng minh được kinh nghiệm nghề nghiệp, khả năng tài chính, khả năng quản lý khi chuyển đổi từ đánh bắt truyền thống sang đánh bắt hiện đại. Chưa kể, trong quá trình tiếp cận hồ sơ vay, ngư dân hay thay đổi thiết kế tàu, công suất máy, dự toán,… Thời gian từ khi lập dự toán đến khi thi công đóng tàu thường kéo dài dẫn đến giá nguyên vật liệu thay đổi, gây khó khăn cho ngân hàng trong việc kiểm soát chi phí đóng tàu. Bên cạnh đó, các mẫu thiết kế của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt và công bố thường không phù hợp với vùng biển đánh bắt của ngư dân cho nên hầu hết ngư dân tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tự liên hệ với các đơn vị thiết kế để thiết kế theo ý mình, dẫn đến mất thời gian, tốn kém chi phí,… và cũng là kẽ hở để một số người lợi dụng lập dự toán cao hơn thực tế, lấy tiền sử dụng vào mục đích khác. "Do vậy, chúng tôi cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nên có bộ thông tin chuẩn về thiết kế, công suất máy, dự toán giá trị tàu… cho lĩnh vực đóng mới, nâng cấp tàu để ngân hàng, người dân có cơ sở định hướng trong đầu tư, tránh việc lợi dụng cho vay, đi vay vượt quá định mức, gây lãng phí vốn, không hiệu quả hoặc sử dụng vốn sai mục đích”, Phó Giám đốc Agribank Chi nhánh Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Văn Liệu nêu đề xuất.

Ngoài ra, một khó khăn nữa cũng đang được đề xuất tháo gỡ là chính sách bảo hiểm. Theo đó, nhiều lãnh đạo ngân hàng kiến nghị Chính phủ sửa đổi nội dung NĐ 67, Thông tư của Bộ Tài chính về thời gian hỗ trợ khách hàng phí mua bảo hiểm tài sản (thân tàu, trang thiết bị, ngư lưới cụ,… được hình thành từ vốn vay) tối thiểu bằng thời hạn cho vay của ngân hàng. Việc khai thác thủy sản xa bờ và dịch vụ hậu cần thủy sản trên biển là ngành có rủi ro cao; cùng với đó, tài sản bảo đảm cho khoản vay là chính con tàu nên khi rủi ro xảy ra (tàu bị chìm, bị bắt giữ…) khoản vay của ngân hàng có nguy cơ khó thu hồi. Do vậy, đại diện lãnh đạo Agribank cũng kiến nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ ngân hàng xử lý các khoản vay vốn theo NĐ 67 không thu hồi được.