Văn học trinh thám Việt Nam nếu như hồi đầu thế kỷ 20 phát triển mạnh mẽ và rực rỡ với nhiều tên tuổi, tiêu biểu là Thế Lữ… thì ở thời hiện đại dường như lại trầm lắng, với không nhiều tác giả, tác phẩm, mặc dù văn học trinh thám luôn có một số lượng độc giả đón chờ.
Các diễn giả tại buổi tọa đàm. (Ảnh: Linh Lan Books)
Tọa đàm "Văn học trinh thám hiện đại - Giao thoa Đông và Tây” cùng các diễn giả như nhà văn trinh thám Na Uy Oystein Torsrud, nhà văn Di Li, tác giả trẻ Đức Anh do Liên Việt Books và Linh Lan Books phối hợp Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức nhằm tìm ra giải pháp khơi dậy dòng chảy mới của văn học trinh thám.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam chia sẻ: "Số lượng người viết văn học trinh thám ở nước ta quá ít. Đương đại, tôi chỉ có thể kể ra được hai cái tên là Di Li và Đức Anh. Thể loại này không chỉ hấp dẫn bởi yếu tố rùng rợn hay đơn giản là giải trí mà còn mang lại nhiều giá trị khác. Đi qua ranh giới của những vụ án, văn học trinh thám là chiếc "chìa khóa” gợi mở những góc khuất của đời sống, giúp con người nhận ra những giá trị của bản thân. Đắt giá như vậy nhưng nó lại chỉ hiện diện trên các tủ sách ở nước ngoài, còn ở Việt Nam, văn học trinh thám đang thua thiệt đủ đường”.
Nhà văn Di Li cũng chung quan điểm này khi chia sẻ: "Trước đây, không chỉ số lượng tác giả trinh thám Việt Nam mà lượng người đọc truyện trinh thám cũng không nhiều. Ngay cả các tác phẩm trinh thám nổi tiếng thế giới cũng không nằm trong số những cuốn sách bán chạy trong nước”.
Theo nhà văn Di Li, văn học trinh thám ở Việt Nam nói riêng và châu Á nói chung từ trước tới giờ không phát triển bằng văn học trinh thám phương Tây. Đơn giản vì văn học trinh thám là thể loại giả tưởng, huy động gần như tuyệt đối trí tưởng tượng mà điều này lại không phải là lợi thế của người châu Á. Chính vì thế, số lượng người đọc truyện trinh thám ở Việt Nam cũng không nhiều so với quy mô dân số hiện có, mà chỉ nhiều hơn trước kia thôi. Di Li trước đây cũng là một độc giả trinh thám, vì quá yêu thích đọc trinh thám mà trở thành một người viết trinh thám...
Nhà văn Đức Anh, đại diện Linh Lan Books chia sẻ, tuy trầm lắng nhưng vẫn có một dòng chảy ngầm của văn học trinh thám trong văn học Việt Nam nói chung. Vẫn có những tác giả chia sẻ các tác phẩm trinh thám của mình lên các trang mạng xã hội, hay vẫn có những hội nhóm, diễn đàn chung niềm yêu thích với văn học trinh thám, hằng ngày đều có bài viết phân tích, bình luận cả tác phẩm trong nước lẫn tác phẩm nước ngoài.
Hội thích truyện trinh thám trên Facebook còn thu hút tới gần 37 nghìn thành viên. Ngoài các đơn vị "quen mặt" chuyên xuất bản các tác phẩm văn học trinh thám như Liên Việt, Nhã Nam, Phúc Minh... còn có sự xuất hiện của Linh Lan Books chỉ chuyên xuất bản các tác phẩm trinh thám.
Yếu tố làm nên màu sắc riêng của văn học trinh thám Việt Nam là bản sắc riêng. Độc giả chờ đợi các tác phẩm trinh thám với bối cảnh Việt, văn hóa Việt, câu chuyện Việt cùng những yếu tố khiến người đọc nhận ra ngay một tác phẩm xuất phát từ văn hóa Việt.
Chia sẻ về sự phát triển của văn học trinh thám ở Na Uy diễn ra như thế nào, nhà văn trinh thám Na Uy Oystein Torsrud cho biết: "Tại châu Âu, trước và sau khi xuất bản, nhà xuất bản luôn biết cách tạo ra sự hấp dẫn của cuốn sách mới ra. Điều đó tạo nên động lực cho các nhà văn mong muốn tạo ra những tác phẩm bán chạy nhất. Có tác giả phải đến đầu sách thứ 84 mới có một tác phẩm bán chạy, có người phải mất đến 20 năm mới cho ra đời được cuốn sách nổi danh. Vì thế, số tác giả có lượng phát hành 1 triệu bản là rất ít ở một đất nước chỉ có 5,5 triệu người như Na Uy…".
Điều đó cho thấy ảnh hưởng của truyền thông tới mối quan tâm của bạn đọc đối với các tác phẩm văn học trinh thám quan trọng như thế nào. Nhà văn Di Li cũng chia sẻ quan điểm này khi cho rằng, hiện nay bạn đọc đang quan tâm đến các tác phẩm nhiều hơn qua các kênh truyền thông.
Các diễn giả cho rằng, yếu tố làm nên màu sắc riêng của văn học trinh thám Việt Nam là bản sắc riêng. Độc giả chờ đợi các tác phẩm trinh thám với bối cảnh Việt, văn hóa Việt, câu chuyện Việt cùng những yếu tố khiến người đọc nhận ra ngay một tác phẩm xuất phát từ văn hóa Việt.
Nhà văn Đức Anh cho rằng, nếu kết hợp được yếu tố bản địa cùng các kỹ thuật viết truyện trinh thám hiện đại của nước ngoài, văn học trinh thám Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ hơn. Thực tế cũng cho thấy những năm gần đây bạn đọc quan tâm nhiều hơn đến các tác phẩm trinh thám Việt.
Một số tác giả được yêu thích có thể kể đến như Nguyễn Xuân Thủy, Nguyễn Đình Tú, Di Li, Đức Anh, Kim Tam Long … Các tác phẩm trinh thám mới ra gần đây như "Ngủ cùng người chết” hay "Trại Hoa đỏ”, "Câu lạc bộ số 7”… được tái bản đều được người đọc hồ hởi đón nhận.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều kêu gọi các tác giả dấn thân vào viết văn học trinh thám: "Tại sao chúng ta không viết nhiều về đề tài này trong khi đây là "mảnh đất màu mỡ” để các tác giả khai thác, đặc biệt là những cây bút trẻ. Tôi cảm thông với việc đây là thể loại khó, cần nhiều thời gian để tư duy, nhưng khó không có nghĩa là không dám làm.
Tôi kêu gọi các tác giả hãy dám dấn thân viết văn học trinh thám, nếu chưa được xuất bản thành sách in thì hãy xuất bản online. Miễn là viết không đi ngược lại những giá trị văn hóa, thuần phong mỹ tục của quốc gia. Tôi tin nếu có tác phẩm chất lượng, nhà xuất bản sẽ tự tìm đến nhà văn chứ nhà văn không phải "lóc cóc” đi tìm đơn vị phát hành để làm bệ phóng cho tác phẩm của mình”.
.jpg)
