(HBĐT) - Dổi - cây che mưa giông, nắng, gió những mái nhà Mường. Dổi cho bóng mát - không khí trong lành - cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn. Dổi cho thân gỗ cao vút, thẳng tắp để người quê tôi làm nếp nhà sàn. Dổi cho loại hạt nức vị các món ăn; cho loại thuốc quý để người Mường khỏe mạnh. Dổi xứ Mường hôm nay ở nhiều vùng quê từ Lai Châu, Điện Biên, Thái Nguyên đến Tây Nguyên xa xôi... đang mang lại những mùa Xuân no ấm.
Hạt dổi thành phẩm.
Tích dổi Mường Be
Đó là câu chuyện của 60 năm trước, khi bố tôi còn nhỏ, cùng chúng bạn chơi đùa dưới những tán dổi; cùng nhặt những hạt dổi chín đỏ làm đạn để chơi trò bắn ống phốc… Để rồi sau mỗi dịp đi xa trở về, ông lại thích ngồi dựa lưng bên gốc dổi cổ thụ cạnh bờ ao và ngắm nhìn dổi cứ ngạt ngào, thấm đẫm tuổi thơ nơi xứ Mường Be (xã Chí Đạo - Lạc Sơn, Hòa Bình)…
Hạt dổi sau khi nướng được đem giã nhỏ trộn với muối rang để chấm món ăn còn một phần đem giã nhỏ để ướp với thịt, cá trước khi nấu, nướng. Mùi thơm của hạt dổi nướng khiến món ăn hấp dẫn đến lạ. Xưa kia, các quan lang người Mường, mỗi khi đón khách ở Kinh kì lên thăm đều dùng hạt dổi làm gia vị cho vào các món ăn và muối dổi như thế. Ngày nay, khách đến xứ Mường thưởng thức các món đặc sản có rắc hạt dổi một lần cũng sẽ nhớ và vương vấn mãi…
Bao năm rồi mà mỗi lần về quê, bố tôi vẫn thích tự tay vào bếp nướng hạt dổi để chế biến các món ăn. Vốn là loại cây mọc trên rừng, rồi không biết từ khi nào, những cây dổi lớn lên trong làng. Vẫn dáng cây cao thẳng tắp ngày ngày che mưa, nắng cho những mái nhà. Người trong Mường không phải đi xa tận rừng sâu để lấy gỗ làm nhà nữa. Nhiều người già trong Mường cho rằng, vào mùa dổi chín, những đàn chim bay về từ rừng sâu kia chính là "sứ giả” đem dổi về với đất Mường. Đàn chim bay về từ rừng sâu ríu rít, tâm tình bên những chùm dổi chín như chứng kiến thành quả của ngày xa xưa, dổi được đưa từ rừng về để hôm nay kết trái vàng như thế…
Người dân làm những bậc thang để leo lên cây hái dổi.
Cây lộc và trái vàng ở xứ Mường Be
Ngồi bên cửa voóng (cửa sổ) nhà sàn ngắm nhìn vườn dổi thẳng tắp ông Bùi Văn Bun -Trưởng xóm Be chia sẻ: Mùa dổi năm nay, gia đình ông không chỉ thu hàng trăm triệu đồng từ bán hạt đổi tươi. Trong năm, gia đình ông còn xuất bán khoảng 3 vạn cây giống dổi ghép thu vài trăm triệu đồng/năm. Gia đình ông cũng như nhiều hộ dân ở đây đang ấp ủ dự định xây dựng dịch vụ du lịch trải nghiệm.
Chắc chắn du khách sẽ rất thích thú được nằm trên những chiếc võng mắc qua những cột chống trời kia; sẽ hài lòng khi được ngủ trên những ngôi nhà sàn gỗ dổi; được thưởng thức các món ăn đậm hương vị hạt dổi; được đem những sản phẩm dổi (như: muối dổi, hạt dổi khô, hạt dổi ngâm rượu để làm thuốc xoa bóp, cây dổi giống…) về làm quà…
Khi đời sống của người dân nơi đây khởi sắc hơn, họ cũng tự tin tìm tòi hướng đi, tầm nhìn mới. Tất cả nhờ cây lộc quý dổi thơm!
Ông Bun cho biết: Hiện nay, nhà nào cũng có ít thì vài cây dổi. Vài cây có tuổi đời 20-30 năm, cho thu 2-3 tạ hạt tươi. Với giá bán hạt tươi hiện là 500.000 đồng/kg thì một cây dổi cho thu mấy chục triệu đồng, tương đương cả cây vàng cũng đem lại nguồn thu không nhỏ cho nhiều gia đình. Đặc biệt, hơn chục năm trước, nhiều nhà mạnh dạn, trồng nhiều đương nhiên có của ăn, của để và phát triển nhanh chóng.
Như gia đình ông Bùi Văn Lực ở xóm Be Trên vừa tổng kết một mùa dổi bội thu. Cách đây hơn chục năm, ông Lực đã mạnh dạn trồng gần trăm cây dổi. Giờ đám dổi này đã cho thu hạt. Có cây dổi cho thu tới 2 tạ hạt tươi. Ông Lực vui lắm, chưa bao giờ người nông dân như ông lại thu được cả tấn hạt dổi, trị giá mấy trăm triệu đồng. Gia đình ông Bùi Văn Hền, Bùi Văn Biền, Bùi Văn Lán… giờ cũng trở thành những triệu phú nhờ dổi.
Trồng cây dổi, không phải chăm sóc gì, sau chục năm cây cho hạt. Trồng cây ghép thì gần 5 năm đã cho thu hạt. Đầu tháng 9 là bà con chỉ việc mang rá, rổ ra sau vườn nhặt hạt vàng. Đúng là cây lộc, trái vàng của xứ Mường Be!
Dổi xứ Mường và ước mong xuất khẩu
Năm qua, dổi được mùa, được giá nên nhiều gia đình đã đổi đời nhờ bán hạt dổi và đặc biệt là các nhà vườn bội thu khi bán cây dổi giống. Những ngôi nhà sàn được trang bị đầy đủ tiện nghi; đường làng, ngõ xóm khang trang; tiếng còi xe ô tô rình rang của những hộ thu vài trăm triệu và tiền tỉ từ vụ dổi không còn lạ ở xứ này.
Chủ tịch UBND xã Chí Đạo Quách Công Thái cho biết: Những năm gần đây, do nhu cầu của thị trường ẩm thực trong nước ngày càng phong phú, hạt dổi trở thành gia vị đặc sản không thể thiếu. Với ưu điểm không mất nhiều công chăm sóc, bảo vệ, sản phẩm hạt lại dễ thu hoạch, bảo quản, chỉ cần phơi khô, không sợ hỏng, mốc và bán được quanh năm, nên dổi đang trở thành cây chủ lực đem lại nguồn thu cao, hướng đi xóa đói, giảm nghèo và làm giàu bền vững của người dân nơi đây.
So với những cây trồng khác, cây dổi mang lại lợi ích kép. Trồng dổi cho thu hạt và còn bán được cả gỗ với giá thành cao. Dổi còn tạo môi trường trong lành, mát mẻ và tương lai sẽ trở thành điểm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái hấp dẫn du khách.
Xã Chí Đạo hiện có hơn 300 hộ trồng khoảng hơn 42 ha dổi (hơn 20.000 cây) ở các độ tuổi; trong đó, gần 4.000 cây đã cho thu hoạch. Cây dổi trồng 8 năm thì ra hoa, bói hạt, nếu trồng cây cấy ghép thì thời gian sẽ được rút ngắn được một nửa. Cây càng lâu năm, giá trị gỗ, hạt càng cao.
Khi nhãn hiệu tập thể "Hạt dổi Lạc Sơn” được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận bảo hộ ngày 18/12/2014, tiếp đó hạt dổi được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh, xã Chí Đạo có số lượng hộ trồng, cây trồng, sản lượng và chất lượng cao nhất đã mở ra cơ hội giúp sản phẩm dổi từng bước xây dựng thương hiệu trên thị trường, vươn ra các tỉnh, thành phố trong cả nước và tiến tới khai thác tiềm năng xuất khẩu.
Hồng Duyên
(HBĐT) - Được xem là văn hoá tiêu biểu nhất, người Mường cùng với các dân tộc anh em khác làm nên nền văn hoá Hoà Bình tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Hiện nay, văn hoá truyền thống dân tộc Mường đã và đang trở thành tài nguyên quý giá được khơi dậy, phát huy mạnh mẽ, tạo động lực quan trọng thúc đẩy phát triển KT-XH, mang đến những đổi thay toàn diện trên quê hương Hoà Bình.
(HBĐT) - Những ngày qua, người hâm mộ thể thao được sống trong bầu không khí tràn ngập hứng khởi khi theo dõi SEA Games 31. Là địa phương vinh dự được đăng cai môn xe đạp, Hòa Bình trở thành điểm đến vô cùng hấp dẫn với nhiều hoạt động giàu bản sắc, nhiều nỗ lực "tiếp lửa” cho các vận động viên (VĐV). Đặc biệt, sự cổ vũ cuồng nhiệt, văn minh của đông đảo người dân và du khách trong những ngày thi đấu môn xe đạp đã tạo nên hình ảnh tốt đẹp cho Hòa Bình - một điểm nhấn ấn tượng trong kỳ SEA Games tổ chức tại Việt Nam.
(HBĐT) - Chiếm hơn 63% dân số toàn tỉnh, người Mường sinh sống nhiều trên địa bàn các huyện: Tân Lạc, Lạc Sơn, Cao Phong, Kim Bôi, Lương Sơn gắn với 4 vùng Mường lớn (Bi, Vang, Thàng, Động). Quá trình hội nhập và phát triển, đồng bào Mường Hoà Bình vẫn giữ được những bản sắc riêng có của dân tộc mình, góp phần bồi tụ, tôn vinh nền "Văn hoá Hoà Bình” nổi tiếng.
(HBĐT) - Việc thực hiện Chỉ thị số 05 gắn với các nghị quyết của T.Ư về xây dựng Đảng ở Đảng bộ tỉnh được triển khai nghiêm túc, có hiệu quả, tác động mạnh mẽ đến cán bộ, đảng viên (CB, ĐV) và Nhân dân, tạo sức lan tỏa rộng lớn trong tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, góp phần quan trọng xây dựng quê hương ngày càng phát triển.
(HBĐT) - Có một điều đặc biệt, không chỉ ông Phạm Ngọc Thể, nguyên Phó Giám đốc trường Thanh niên lao động XHCN (nay là trường PTDTNT THPT tỉnh) vinh dự được gặp Bác Hồ mà cả vợ ông là bà Bùi Thị Xuyến cũng có vinh dự đó. Bà là người đã thay mặt cho 1.200 học sinh trường Thanh niên lao động XHCN đọc lời hứa cố gắng phấn đấu học tập tốt, lao động tốt khi Người về thăm trường...
(HBĐT) - Ngày 16/5, tiếp tục chương trình thi đấu môn xe đạp SEA Games 31, tại khu vực thi đấu xe đạp địa hình thuộc phường Dân Chủ, TP Hòa Bình diễn ra nội dung băng đồng OLympic nam, nữ. Mặc dù trời lất phất mưa nhưng ngay từ rất sớm đã có rất đông cổ động viên trên địa bàn thành phố Hoà Bình đã "tiếp lửa" cho các VĐV. Và với sự cổ vũ nhiệt tình của khán giả nhà, VĐV Đinh Thị Như Quỳnh - người con gái Mường quê hương Lỗ Sơn (Tân Lạc) đã thi đấu xuất sắc, giành huy chương vàng nội dung băng đồng Olympic nữ, mang vinh quang về cho Tổ quốc.
