Anh Trần Văn Quảng, khu 3, thị trấn Cao Phong (Cao Phong) có nguồn thu ổn định từ trồng cam.
Năm 2006, BCH Đảng bộ huyện đã xác định: Cam Cao Phong là một đặc sản lâu đời của tỉnh, có hương vị thơm, ngọt đặc trưng, được người tiêu dùng ưa chuộng. Tuy nhiên, thời điểm đó, quy mô đầu tư phát triển cây ăn quả còn nhỏ lẻ; sản xuất chủ yếu theo phương thức quảng canh, chưa theo quy hoạch và chưa có đầu tư thâm canh cao để tạo sản phẩm hàng hóa ổn định cung cấp cho thị trường. Huyện chưa xác định được loại cây trồng mũi nhọn có hiệu quả kinh tế cao để định hướng phát triển một cách bền vững. Bên cạnh đó, địa phương cũng chưa khai thác hết tiềm năng đất đai. Diện tích đất đồi thấp, đất chưa sử dụng có khả năng phát triển cây ăn quả chưa được khai thác một cách triệt để. Làm thế nào để có thể giải quyết được các tồn tại trên là câu hỏi mà tập thể BCH Đảng bộ huyện thời điểm đó luôn đau đáu. Đây là cơ sở để Huyện ủy ban hành Nghị quyết số 04. Huyện phấn đấu phát triển vùng sản xuất cây ăn quả, cây công nghiệp góp phần tăng thu nhập cho nông dân, tạo việc làm, thay đổi cơ cấu cây trồng trên địa bàn huyện và tạo sản phẩm hàng hoá chất lượng cao cung cấp cho thị trường.
Để Nghị quyết số 04 đi vào cuộc sống, huyện đã đầu tư 14,294 tỷ đồng được huy động từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó, chủ yếu là huy động vốn nhàn rỗi trong nhân dân với tổng số vốn 13,894 tỷ đồng. Qua đó, huyện tập trung mở rộng diện tích cây có múi đối với các xã vùng thấp, nơi có trình độ thâm canh cao bằng cách trồng cam, quýt, bưởi tại thị trấn Cao Phong và các xã lân cận. Cây cam được xác định là cây trồng chủ lực, giúp người dân xóa đói, giảm nghèo và vươn lên làm giàu.
Trên cơ sở nguồn vốn được cấp, Hội đồng khoa học, UBND huyện tuyển chọn những giống cam, quýt đã thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng để nhân ra đại trà, đáp ứng yêu cầu của thị trường, hướng tới xuất khẩu. Xây dựng vườn cây mẹ đối với cây bưởi Diễn và khu nhân giống cây ăn quả tập trung tại Nông trường Cao Phong (nay là Công ty TNHH MTV Cao Phong), đảm bảo có giống tốt, sạch bệnh cung cấp cho thị trường trong và ngoài huyện. Tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi một số loại giống cây ăn quả mới để đưa vào trồng khảo nghiệm tại địa bàn. Đồng thời tiếp tục ứng dụng tiến bộ KH-KT, công nghệ bảo quản sản phẩm sau thu hoạch để nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm, đặc biệt là cây có múi.
Ông Tạ Đình Đào là một trong những nông dân đi đầu trong phát triển cây cam trên địa bàn huyện. Gia đình ông bắt đầu trồng cam từ năm 1994 với 9.000 m2 đất nhận khoán của Nông trường Cao Phong. Ông chia sẻ: Cơ chế khoán chính là luồng gió mới thổi bùng lên quyết tâm chiến thắng đói nghèo và lạc hậu để vươn lên làm giàu. Năm 2000, gia đình tôi thu hoạch vụ quả bói đầu tiên với 13 tấn cam, thu lãi 20 triệu đồng. Từ năm thứ 2 trở đi, vườn cam đi vào ổn định, năng suất, sản lượng tăng đều sau mỗi năm. Tôi mạnh dạn mở rộng diện tích trồng cam lên 6 ha, thu nhập trung bình trên dưới 1 tỷ đồng/năm. Sau vài vụ cam tôi đã trả hết nợ và xây được căn nhà trị giá gần 3 tỷ đồng. Năm 2012 là năm gia đình đạt được mức thu kỷ lục 5 tỷ đồng từ trồng cam. Tôi vinh dự 2 lần được nhận bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì những cố gắng trong lao động sản xuất.
Từ đây, huyện Cao Phong xuất hiện nhiều tỷ phú trồng cam, tập trung chủ yếu trên địa bàn thị trấn CaoPhong. Năm 2013, thị trấn Cao Phong có 50 hộ có mức thu đạt từ 1 tỷ đồng/năm trở lên; 7 hộ có mức thu từ 4 - 10 tỷ đồng/năm. Cây cam được xem là cây "vàng” trên đất Cao Phong.
Cũng từ đây, cam Cao Phong tạo dựng được thương hiệu, uy tín trong lòng khách hàng, chinh phục nhiều thị trường khó tính. Năm 2014, sản phẩm cam quả Cao Phong được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận Chỉ dẫn địa lý. Đây được xem là bước ngoặt mang tính chiến lược, là kết quả quan trọng trong chiến lược phát triển KT-XH của huyện và là tiền đề quan trọng để địa phương tiếp tục xây dựng, phát triển thương hiệu cam Cao Phong lên tầm quốc gia. Liên tục từ năm 2015-2020, huyện tổ chức thành công 5 lễ hội cam kết hợp hội chợ thương mại với sự tham gia của trên 500 doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách đến thăm quan, mua sắm. Năm 2016, cam Cao Phong vinh dự được BTC chương trình Thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng lần thứ 5 cấp chứng thư "Top 10 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng”. Tháng 12/2018, cam Cao Phong được lựa chọn là món tráng miệng phục vụ hành khách hạng thương gia trên gần 70 đường bay của Vietnam Airlines.
Hiện, một số diện tích trồng cam, quýt tại huyện bị sâu bệnh, hết chu kỳ kinh doanh nên diện tích cam trên địa bàn giảm. Tính đến tháng 6/2022, toàn huyện có 1.744,4 ha CAQCM, chủ yếu là cam với 1.357,4 ha. Toàn huyện có 536,77 ha cam sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP còn hiệu lực. Đồng thời, địa phương đã, đang triển khai thực hiện "Đề án tái canh cây có múi trên địa bàn huyện Cao Phong, giai đoạn 2021 - 2025”. Huyện phấn đấu đến năm 2025, thu nhập của người sản xuất cây có múi tăng ít nhất 1,3 lần so với năm 2020.
Minh Tuấn
(Trung tâm VH-TT&TT huyện Cao Phong)
Phát triển bởi ICT GROUP.
