Khi có Đảng, nhân dân các dân tộc huyện Mai Châu luôn một lòng đi theo Đảng, theo Bác Hồ, quyết tâm đánh giặc bằng những gì mình có, vừa đánh giặc, vừa tăng gia sản xuất. Năm 1941, ngay sau khi Mặt trận Việt Minh ra đời, tổ Cứu quốc ở phố Vãng và tổ Việt Minh ở thị trấn Suối Rút đã được thành lập, đây là những tổ cứu quốc đầu tiên của tỉnh Hòa Bình. Từ đó, các cơ sở cứu quốc của Mai Châu tiếp tục được củng cố và phát triển. Các hội viên đã tích cực tuyên truyền, vận động, thu hút nhiều quần chúng có tinh thần yêu nước tham gia, chuẩn bị đón thời cơ khởi nghĩa giành chính quyền. Nhân dân đã bảo vệ và ủng hộ các chiến sỹ cộng sản bị địch áp giải qua địa bàn Mai Châu lên giam giữ ở nhà tù Sơn La. Tham gia vào các cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Suối Rút, phố Vãng rồi sau này là các xã: Mai Thượng, Mai Hạ, Tân Mai, Bao La, Pù Bin.

Năm 1946, thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta. Đáp lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân các dân tộc huyện Mai Châu đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, thực hiện khẩu hiệu "người người kháng chiến, nhà nhà kháng chiến”, vừa xây dựng lực lượng chiến đấu, vừa sản xuất, bám trụ giữ đất, giữ dân, đồng thời cưu mang, đùm bọc, giúp đỡ đoàn quân Tây Tiến, bảo vệ an toàn các đồng chí lãnh đạo, chỉ huy của mặt trận Tây Tiến; giữ vững huyết mạch giao thông chiến lược Liên khu 3, Khu 4 với khu Tây Bắc và Thượng Lào, góp phần đập tan âm mưu bình định, chiếm đóng lâu dài, lập xứ Mường tự trị, xứ Thái tự trị của thực dân Pháp những năm từ 1947 - 1949. Trong thời gian đó đã diễn ra nhiều trận chiến đấu quyết liệt ngăn cản quân địch, tiêu biểu như trận Bãi Sang tháng 5/1947, ta đã tiêu diệt 75 tên địch, ghìm chân địch 2 tháng, đảm bảo cho cán bộ và bộ đội rút lui an toàn. Những chiến công của quân và dân Mai Châu đã đóng góp vào thắng lợi chung của các chiến dịch ở Hòa Bình và Tây Bắc.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, quân và dân Mai Châu đã chiến đấu và phối hợp chiến đấu 195 trận, tiêu diệt, bắt sống 464 tên địch, thu 88 súng các loại, làm công tác binh vận gọi 30 tên lính mang vũ khí ra hàng; huy động 18.000 lượt dân công phục vụ chiến trường với 840.000 ngày công; ủng hộ bộ đội 195 tấn lương thực, 20 tấn thực phẩm, 48 con trâu, 180 con lợn cùng hàng triệu cây bương, tre, nứa, gỗ. Vận chuyển gần 200 tấn lương thực, đạn dược, nhận và chăm sóc hàng trăm thương binh. Toàn huyện có 760 người tham gia bộ đội và du kích thoát ly; gần 500 du kích bán thoát ly. 20 người đã anh dũng hy sinh và 4 người bị thương.

Để thế hệ trẻ Mai Châu hôm nay tiếp bước "gái Vạn Mai, trai Tòng Đậu” của thế hệ trước, hàng năm, UBND huyện luôn chỉ đạo Ban CHQS huyện phối hợp thực hiện tốt công tác bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh cho CB,CC thuộc đối tượng 4 và học sinh bậc THPT. Chăm lo công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên và bộ đội thường trực. Đảm bảo công tác tuyển quân hàng năm đạt 100% kế hoạch giao có chất lượng ngày càng cao.