Ông Bùi Quang Thản (phải) và Nguyễn Quốc Ấn (trái) cùng nhau ôn lại
những giây phút tự hào trong chiến thắng Điện Biên Phủ.
Trong căn nhà nhỏ trên đường Trần Quốc Toản, phường Đồng Tiến, thành phố Hòa Bình ông Bùi Quang Thản, Trưởng ban liên lạc chiến sĩ Điện Biên Phủ thành phố Hòa Bình đã kể cho chúng tôi nghe về những tháng ngày gian khổ mà vô cùng oanh liệt đó. Ông nhớ lại: Năm 16 tuổi tôi xung phong lên đường tòng quân, 7 năm sau, tôi được biên chế về Sư đoàn 312 là một trong những sư đoàn bộ đội chủ lực cơ động đầu tiên của QĐND Việt Nam và trực tiếp tham gia chiến đấu ở Điện Biên Phủ. Lúc này Điện Biên Phủ là rừng núi hoang vu, Sư đoàn không ở tập trung một khu vực mà mỗi tiểu đội ở rải rác 1 ngọn núi, quả đồi. Núi rừng là nhà, là lán trại che chở cho bộ đội. Cuộc sống của bộ đội thiếu thốn trăm bề, phải sống dựa vào dân, vào sản vật của rừng. Vũ khí chiến đấu cũng khá thô sơ, nhiều khi chỉ có cây súng trường trong tay nhưng cũng sẵn sàng xông lên. Bộ đội lúc đó đa phần đều còn rất trẻ, tuổi chỉ đôi mươi, đã nhập ngũ, bước chân ra chiến trường là không còn nghĩ đến chuyện sống – chết, xác định tư tưởng rất thoải mái. Tinh thần chiến đấu luôn sẵn sàng, sục sôi, nhất là trong những ngày tổng tiến công. Cứ có lệnh của chỉ huy là cầm súng. Bây giờ nhiều lúc nghĩ lại, tôi vẫn còn cảm thấy "rợn tóc gáy” bởi cuộc sống thiếu thốn và bom đạn ác liệt những tháng ngày đó. Tôi bị thương đúng vào ngày chiến thắng 7/5/1954 nhưng cùng lúc đó được chứng kiến hình ảnh những người đồng đội của mình ở Sư đoàn 312 cắm lá cờ lên nóc hầm và bắt sống tướng Đờ Cát cùng bộ chỉ huy tập đoàn cứ điểm ngày 7/5/1954 để kết thúc chiến dịch Điện Biên Phủ thì mọi đau đớn dường như tan biến. Cảm xúc sung sướng, hạnh phúc, tự hào đó dường như đến hôm nay vẫn còn nguyên vẹn.
Cũng trực tiếp tham gia chiến đấu tại chiến dịch Điện Biên Phủ nhưng ông Nguyễn Quốc Ấn lại được giao nhiệm vụ khá đặc biệt, đó là công tác quân giới. Ông Ấn nhớ lại: Trước khi bước vào chiến dịch Điện Biên Phủ, đơn vị chúng tôi được lệnh lên Tuyên Quang nhận vũ khí, đó là pháo 105 mm, vũ khí hạng nặng đầu tiên của quân đội ta. Để đảm bảo bí mật, những khẩu pháo lớn được đánh dấu từng bộ phận và tháo rời và bộ đội lên rừng chặt tre, nứa đóng bè và chở pháo theo đường sông về địa điểm tập kết an toàn. Trong khi đang học quan trắc pháo 105, tôi được lệnh của Cục quân khí đi học về đạn pháo, sau đó được điều về ban quân giới của chiến trường. Thời điểm đó, việc sử dụng đạn pháo 105 mm của ta phải hết sức tiết kiệm. Tôi vẫn nhớ mãi lời căn dặn của anh Nguyễn Đình Thuật, Trưởng ban quân giới: "Đây là lần đầu tiên quân đội ta được trang bị pháo 105 mm. Vì vậy, các đồng chí phải chú ý đáp ứng được yêu cầu của từng trận đánh trên chiến trường đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả cao. Theo đó, chúng tôi đã nhớ kỹ ký hiệu từng loại đạn như đạn xuyên để đánh hầm ngầm, đạn nổ sát thương để đánh bộ binh, đạn xuyên phá nổ để đánh lô cốt địch... Trong chiến dịch, pháo 105 mm của ta bắn đầu trúng đấy, đánh thắng ngay từ trận đầu. Tuy nhiên, vì vũ khí thời kỳ đó khan hiếm, pháo 105 mm lại càng quý nên trong chiến đấu chúng tôi luôn phải tập trung cao độ, đảm bảo khi cần phân tán thì phân tán nhưng khi cần tập trung hỏa lực thì cũng sẽ tập trung được ngay để tiêu diệt từng cứ điểm của địch, có như vậy mới từng bước giành thắng lợi được.
Đặc biệt, ông Ấn còn kể cho chúng tôi nghe về những mưu lược của quân ta để bảo toàn quân khí đó là việc đánh trận giả. Ông kể: Để bảo toàn lực lượng, chúng tôi còn lập "trận giả”. Đó là dùng gỗ thui đốt cho đen như khẩu pháo rồi nghếch nòng lên. Khi trận địa thật phát hỏa thì chiến sĩ phụ trách nghi binh từ trong công sự sẽ lao ra ném bộc phá, tung lên không trung, để địch nhầm tưởng đó là khu vực chúng ta đặt pháo, sẽ tập trung đánh vào trận địa giả. Như vậy, pháo thật sẽ được bảo vệ và tham chiến, tiêu hao sinh lực địch, góp phần làm nên thắng lợi.
Bằng tinh thần quyết tử, bằng sức trẻ, bằng những mưu lược và đặc biệt là vì tình yêu nước luôn nung nấu trong tim, mỗi chiến sĩ Điện Biên Phủ nằm xưa đã là một mảnh ghép để góp phần làm nên bức tranh chiến thắng Điện Biên vang dội, chấn động địa cầu. Kí ức của chiến sĩ Điện Biên, câu chuyện mà họ kể lại ngày hôm nay sẽ tiếp tục là than hồng để thế hệ trẻ đốt cháy lên niềm tự hào, tự tôn dân tộc.
Dương Liễu