Chỉ tính riêng hệ cao đẳng và trung cấp, trên toàn tỉnh hiện có 7 trường cao đẳng nghề, cao đẳng chuyên nghiệp, trung cấp nghề và trung cấp chuyên nghiệp. Những năm qua, việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các trường có sự quan tâm hơn. Đội ngũ giáo viên các trường dần đạt chuẩn về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng nghề với tỷ lệ 84%. Các chính sách ưu tiên khi tuyển sinh và trong quá trình học tập được các trường thực hiện đầy đủ nhằm giảm bớt khó khăn cho HS -SV. Các trường đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho bộ đội xuất ngũ, học sinh các trường THPT, THCS... để tăng cường công tác tuyển sinh. Tuy nhiên, theo Sở LĐ -TB&XH, công tác tuyển sinh học nghề mấy năm gần đây của các trường có chiều hướng sụt giảm. Đối với hệ cao đẳng nghề, năm 2014, trường Cao đẳng nghề Hòa Bình tuyển mới 220 học sinh, năm 2015 giảm còn 115 học sinh và năm 2016 là 46 học sinh. Trường Cao đẳng nghề cơ điện Tây Bắc, năm 2014 tuyển 55 học sinh, năm 2015 giảm còn 35 học sinh và năm 2016 là 21 học sinh. Đối với hệ trung cấp, năm 2016, trường Trung cấp Y tế Hòa Bình chỉ tuyển được 23 học sinh vì theo quy định mới của Bộ Y tế và Bộ Nội vụ, từ năm 2021 không tuyển dụng viên chức y tế trình độ trung cấp vào các cơ sở khám, chữa bệnh...

Do thiếu sự gắn kết với các trường trung cấp, cao đẳng nghề, Công ty CP Lạc Thủy đã tuyển gần 800 lao động phổ thông và sơ cấp nghề để tự đào tạo phục vụ yêu cầu SX -KD của doanh nghiệp.

Thực tế trên cho thấy, mặc dù đã đạt được một số kết quả, song công tác tuyển sinh và đào tạo của hầu hết các trường cao đẳng, trung cấp chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu đề ra. Một số nghề chưa gắn với thị trường lao động và quy hoạch phát triển KT -XH của tỉnh. Quy mô tuyển sinh hàng năm còn thấp so với chỉ tiêu được giao so với điều kiện cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên của các trường đã gây lãng phí về nguồn lực. Công tác phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS, THPT vào học nghề chưa được thực hiện tốt, mới đạt 15%. Một số nghề chưa phát huy được hiệu quả sau đào tạo. Người lao động sau khi học nghề chưa duy trì được nghề lâu dài. Các trường còn khó khăn, lúng túng trong việc xác định nhu cầu học nghề và ngành nghề cần đào tạo, vẫn còn tình trạng đào tạo những nghề nhà trường đang có mà chưa đào tạo theo yêu cầu thị trường. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Việc tuyển dụng và sắp xếp đội ngũ giáo viên cơ hữu chưa phù hợp, chưa đảm bảo cơ cấu ngành nghề, thiếu giáo viên dạy tích hợp cả lý thuyết, thực hành và thiếu kinh nghiệm thực tế sản xuất. Trang thiết bị giảng dạy, mô hình học cụ chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, đa số các thiết bị dạy nghề của các trường đều cũ và lạc hậu. Số học sinh trường cao đẳng, trung cấp ra trường so với số nhập học tỷ lệ chưa cao, còn học sinh bỏ học hoặc không theo học hết khoá đào tạo nên HS -SV tốt nghiệp so với khi nhập học mới đạt khoảng 80%. Chưa tạo được sự gắn kết chặt chẽ giữa các trường và các doanh nghiệp trong việc phối hợp đào tạo cũng như xây dựng chương trình, giáo trình dạy nghề và sử dụng lao động sau đào tạo. Tại KCN Lương Sơn, hiện có 40% lao động trong tỉnh đang làm việc tại các doanh nghiệp, 60% là lao động đến từ các tỉnh, thành phố khác. Ngoài ra, nguồn kinh phí hỗ trợ các chính sách cho đào tạo nghề còn thấp hoặc chưa bố trí kịp thời trong dự toán ngân sách của địa phương dẫn tới hiệu quả về đào tạo nghề chưa cao...

Qua tìm hiểu tại các trường và các địa phương, nguyên nhân của tình trạng trên là do nhận thức của một số cấp uỷ Đảng, chính quyền cấp huyện, cấp xã về công tác dạy nghề chưa đầy đủ, chưa tích cực vào cuộc để thúc đẩy hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Một bộ phận người dân và phụ huynh học sinh còn coi trọng cho con em theo học đại học, chưa nhận thức đúng vị trí, hiệu quả của việc học nghề để dễ tìm kiếm việc làm, đảm bảo thu nhập. Sự liên thông đào tạo giữa các cấp trình độ của hệ thống đào tạo nghề và hệ thống giáo dục chưa thống nhất nên chưa thu hút được nhiều học viên tham gia học nghề để có thể tiếp tục học lên bậc cao hơn. Do điều kiện kinh tế của người dân trên địa bàn tỉnh, nhất là ở các xã vùng sâu, vùng cao, những hộ gia đình nghèo còn nhiều khó khăn nên chưa có đủ nguồn lực đầu tư cho con em tham gia học nghề dài hạn.

Các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy nghề như cơ sở vật chất, phòng học, nhà xưởng, trang thiết bị dạy nghề, đội ngũ giáo viên... còn hạn chế, chất lượng dạy nghề chưa đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của thị trường lao động. Chất lượng học sinh đầu vào thấp nên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đào tạo và kết quả đầu ra. Các doanh nghiệp hiện chủ yếu chỉ tuyển lao động phổ thông và sơ cấp nghề đã gián tiếp tác động đến công tác tuyển sinh cao đẳng và trung cấp.

Khắc phục những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong công tác tuyển sinh và đào tạo của các cơ sở dạy nghề trên địa bàn tỉnh, nhất là triển khai đầy đủ, kịp thời các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Luật Giáo dục nghề nghiệp và các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh. Quan tâm nâng cao chất lượng đào tạo nghề nghiệp, phát triển quy mô tương ứng với các điều kiện đảm bảo chất lượng. Đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa các cấp trình độ đào tạo. Đào tạo theo hướng mở, linh hoạt tạo điều kiện thuận lợi cho mọi đối tượng theo học. Đào tạo nghề nghiệp gắn với nhu cầu thị trường lao động, gắn với việc làm và tạo việc làm bền vững, xuất khẩu lao động và an sinh xã hội. Thực hiện liên kết với các doanh nghiệp để thực hành tại doanh nghiệp và tổ chức dạy nghề có địa chỉ. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy nghề, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên. Tạo điều kiện để thu hút mọi nguồn lực của xã hội để tham gia đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp. Thực hiện đầy đủ các cơ chế, chính sách đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đội ngũ giáo viên và HS -SV các cơ sở giáo dục nghề nghiệp... chắc chắn sẽ tạo được sự chuyển biến trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh.

                                                                                                   Đức Phượng