(HBĐT) - Kỳ Sơn cũng là vùng đất cổ được hình thành khá sớm của tỉnh. Nhiều năm qua, đồng bào các dân tộc Mường, Kinh, Dao huyện Kỳ Sơn đã chung sức xây dựng huyện ngày một phát triển toàn diện. Trước tháng 12/2001, vùng đất Kỳ Sơn rộng lớn, trù phú bao gồm các xã thuộc huyện Cao Phong hiện nay; nơi được biết đến là “thủ phủ” của cây mía tím, cây có múi cùng nét bản sắc văn hóa dân tộc độc đáo. Hiện nay, huyện Kỳ Sơn có 10 xã, thị trấn gồm: thị trấn Kỳ Sơn, Dân Hạ, Dân Hòa, Hợp Thành, Hợp Thịnh, Phú Minh, Phúc Tiến, Mông Hóa, Độc Lập và Yên Quang.
Kỳ Sơn nằm ở vùng giữa của tỉnh, có độ cao trung bình so với mực nước biển từ 200-300 m; có địa hình đồi núi thấp, ít núi cao nhưng có độ dốc lớn. Huyện Kỳ Sơn có khí hậu nhiệt đới gió mùa. Huyện có nguồn tài nguyên nước dồi dào với 20 km sông Đà chạy qua các xã Hợp Thành, Hợp Thịnh, Dân Hạ, thị trấn Kỳ Sơn…, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. Trên địa bàn còn có nhiều con suối lớn nhỏ có khả năng cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất của nhân dân. Huyện có nhiều thuận lợi trong phát triển KT- XH khi có đường giao thông chạy qua như quốc lộ 6, tỉnh lộ 446, đường Hòa Lạc - Hòa Bình… Huyện Kỳ Sơn có cảnh quan môi trường với nhiều núi đá, hang động, hồ nước, rừng với nhiều danh thắng đẹp có thể phát triển du lịch như hồ Ngọc, hồ Đầm Bài, động Can (xã Độc Lập), khu du lịch sinh thái thác Thăng Thiên… cùng các xóm, bản của đồng bào Mường, Dao giàu bản sắc.
Hiện nay, 15/27 trường trên địa bàn huyện Kỳ Sơn đã đạt chuẩn quốc gia. Đây cũng là huyện có tỷ lệ trường đạt chuẩn cao trong tỉnh. Ảnh chụp tại trường mầm non Hoa Hồng (thị trấn Kỳ Sơn).
Trong lịch sử hình thành, xây dựng và phát triển, huyện Kỳ Sơn luôn hòa mình vào truyền thống lịch sử, văn hóa của tỉnh. Những năm nước nhà chìm đắm trong ách thực dân, phong kiến, người dân Kỳ Sơn luôn một lòng hướng tới cách mạng, tới Bác Hồ. Huyện Kỳ Sơn có những đóng góp đáng kể vào cách mạng Tháng Tám thành công (năm 1945). Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, huyện Kỳ Sơn đã có những đóng góp rất đáng ghi nhận. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, quân và dân Kỳ Sơn đã đóng góp 58 tấn gạo, trâu, bò cùng thuyền phà phục vụ chiến dịch; 9.000 dân công liên tục vận chuyển lương thực, vũ khí, sửa chữa đường… góp phần làm nên thắng lợi lịch sử Điện Biên Phủ.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hàng nghìn người con huyện Kỳ Sơn tiếp bước cha anh ra tiền tuyến (bộ đội, thanh niên xung phong…). Trong giai đoạn đấu tranh chống chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ, lực lượng vũ trang huyện đã lập nhiều chiến công xuất sắc. Quân và dân huyện Kỳ Sơn đã tham gia 107 trận và lập nhiều chiến công xuất sắc… Huyện Kỳ Sơn và các xã Mông Hóa, Hợp Thành, Hợp Thịnh, Phú Minh, Dân Hạ đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Kỳ Sơn có 14 mẹ được Nhà nước phong tặng, truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt
Suốt hàng chục năm qua, từ thời Hà Sơn Bình hay từ khi tái lập tỉnh đến nay (1991), mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng đồng bào các dân tộc Mường, Kinh, Dao…trên địa bàn huyện tin tưởng vào đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nỗ lực phấn đấu đạt được nhiều kết quả khả quan trong phát triển KT-XH. Huyện đã có nhiều mô hình phát triển kinh tế hiệu quả; nhiều điển hình hay trong phong trào thi đua yêu nước ở hầu hết các lĩnh vực. Năm 2016, dưới sự lãnh đạo của Huyện ủy, HĐND, UBND huyện, các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ, đoàn thể và nhân dân trong huyện đã đoàn kết, phấn đấu hoàn thành các mục tiêu đã đề ra (14/15 chỉ tiêu đạt và vượt so với kế hoạch). Cơ cấu kinh tế của huyện chuyển dịch theo hướng tích cực. Nông, lâm nghiệp, thủy sản chiếm 27,13%; công nghiệp-xây dựng chiếm 38,19%, dịch vụ chiếm 34,68%. Thu nhập bình quân đạt 40 triệu đồng/người/năm. Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn đạt 37 tỷ đồng… Công tác xây dựng Đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể có chuyển biến tích cực. Lĩnh vực văn hóa - xã hội có nhiều khởi sắc. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao được duy trì và phát triển. Huyện tiếp tục có các giải pháp nhằm giữ gìn, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trên địa bàn. Công tác xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm cho người lao động được quan tâm. Tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 6,75%. Xã Hợp Thịnh và xã Mông Hóa được công nhận đạt chuẩn NTM. Tình hình dịch bệnh được kiểm soát chặt chẽ. Huyện có 15/27 trường đạt trường chuẩn quốc gia. 100% hộ dân được sử dụng nước hợp vệ sinh. ANCT -ATXTH trên địa bàn tiếp tục được giữ vững.
Năm 2017, năm thứ 2 thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, huyện Kỳ Sơn tập trung sức mạnh tổng hợp phấn đấu đạt các mục tiêu đó là: Đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, dịch vụ và khai thác có hiệu quả tiềm năng thế mạnh của vùng động lực kinh tế. Tích cực áp dụng các tiến bộ KH-KT vào sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa. Phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững và xây dựng NTM gắn bảo vệ tài nguyên, nâng cao chất lượng môi trường. Chú trọng công tác xóa đói, giảm nghèo; tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các dự án đầu tư trên địa bàn. Giữ gìn phát huy tốt nét bản sắc văn hóa dân tộc. Chung sức, chung lòng xây dựng huyện Kỳ Sơn ngày càng phát triển.
(Còn nữa)
Bùi Văn (TH)
Bài: Cao Phong - Mường Thàng, trù phú một miền quê giàu bản sắc
(HBĐT) - Những bàn tay nam thanh, nữ tú nắm chặt say điệu xòe, điệu khắp đối đáp tình tứ được cất lên kéo dài đến tận đêm về sáng… hòa trong tiết xuân của đất trời, người Thái ở Mai Châu đón Lễ cơm mới. Trước đây, người Thái không ăn Tết Nguyên đán như người Việt, Lễ cơm mới được xem là nghi lễ lớn nhất trong năm. Tuy đã có nhiều giao thoa, tiếp biến với văn hóa của các dân tộc khác, song cho đến nay, Lễ cơm mới của người Thái ở huyện Mai Châu vẫn còn giữ được những nét độc đáo, riêng biệt.
(HBĐT) - Trong mường tượng của những người chưa từng đi chợ phiên dịp Tết, phiên chợ Tết hẳn sẽ có những âm sắc rất riêng, giống như lát cắt văn hóa độc đáo không thể hòa lẫn giữa muôn màu cuộc sống. Mang theo sự háo hức, thỏa mãn trí tò mò, chúng tôi tìm đến chợ Tết để ngao du, vui chơi, hòa mình vào không gian đậm sắc thái vùng miền khi Tết đến, xuân về.
(HBĐT) - Trước cách mạng tháng Tám, một số xã thuộc huyện Yên Thủy hiện nay thuộc phủ Nho Quan (tỉnh Ninh Bình) hoặc huyện Lạc Thủy (tỉnh Hà Nam). Sau này, trong kháng chiến chống Pháp, ủy ban hành chính Liên khu III quyết định cắt 5 xã phía Tây huyện Nho Quan về huyện Lạc Thủy, đồng thời chuyển huyện Lạc Thủy (vốn trước thuộc châu Lạc Sơn) về trực thuộc tỉnh Hòa Bình (năm 1953). Đến ngày 17/8/1964, Hội đồng Chính phủ quyết định chia huyện Lạc Thủy thành 2 huyện Lạc Thủy và Yên Thủy. Huyện Yên Thủy ngày nay có 13 xã, thị trấn. Dân tộc Mường chiếm 68,9%, dân tộc Kinh chiếm 30,9%, còn lại là các dân tộc khác…
(HBĐT) - Trước kia, huyện Đà Bắc thuộc lộ Đà Giang. Đến thế kỷ XV, Đà Bắc là một động của Mộc Châu thuộc phủ Gia Hưng, xứ Hưng Hoá. Năm Cảnh Hưng thứ 36 (năm 1775), Mộc Châu chia thành 3 châu là Mộc Châu, Mã Nam và Đà Bắc. Từ đó, Đà Bắc trở thành đơn vị hành chính cấp châu thuộc phủ Gia Hưng, trấn Hưng Hoá.
(HBĐT) - Vùng đất Lạc Thủy xưa thuộc huyện Xích Thổ, trấn Thiên Quan. Đến thời nhà Lê, Lạc Thủy thuộc huyện Yên Hóa, phủ Thiên Quan, đạo Thanh Bình. Năm 1886, tỉnh Mường được thành lập gồm 4 phủ: Vàng An, Lương Sơn, Lạc Sơn và Chợ Bờ. Năm 1896, khi tỉnh Mường được đổi tên thành tỉnh Hòa Bình gồm 4 châu (Lương Sơn, Kỳ Sơn, Lạc Sơn, Mai Đà), khi đó, huyện Lạc Thủy thuộc châu Lạc Sơn.
(HBĐT) - Tên gọi Lạc Sơn chính thức có từ ngày 22/6/1886, là một trong bốn phủ của tỉnh Mường (sau là tỉnh Hoà Bình) là: Vàng An, Lương Sơn, Lạc Sơn và Chợ Bờ. Dân cư của phủ Lạc Sơn lúc này có khoảng 3 vạn người (dân tộc Mường chiếm khoảng 80%). Năm 1908, phủ được gọi là châu. Châu Lạc Sơn được phân thành 4 tổng đó là: tổng Lạc Thành, tổng Lạc Đạo, tổng Lạc Nghiệp và tổng Lạc Thiện có 52 xã. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, từ châu được đổi thành huyện.